بررسی تطبیقی آثار شرط تناسب و عدم رعایت آن در دفاع مشروع با نگاهی به احکام لّص در فقه و نظام حقوقی ایران و دکترین قلعه در نظام حقوقی آمریکا
بررسی تطبیقی آثار شرط تناسب و عدم رعایت آن در دفاع مشروع با نگاهی به «احکام لصّ» درفقه و نظام حقوقی ایران و «دکترین قلعه» در نظام حقوقی ایالات متحدة آمریکا نام مقاله ای از سیدمحمد حسینی و ایمان رحیمی پور است که در دوره صفر شماره بیست و سوم فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.
چکیده
برای مواقعی که حکومت توانایی مقابله با تجاوز یا جلوگیری از وقوع آن را ندارد، در فقه و قوانین موضوعه ابزارهای بازدارنده‌ای بیان شده است. اولین عامل، مراقبت همگانی بر اساس آموزه نهی از منکر است و عامل دومِ بازدارندگی مجرم (از تجاوز)، دفاع مشروع می‌باشد که البته باید برای جلوگیری از سوء استفاده ننمودن از این حق ضمانت اجرایی وجود داشته باشد تا عمل مدافع، از میزان متعارف تجاوز ننماید. نوع برخورد با مدافعِ متجاوز در قوانین ایران برخلاف فقه شیعی، به طور دقیق مشخص نشده است. اگرچه فقه شیعی در تشریع مواضع خود در این زمینه، از مواضعی که قوانین آمریکا پس از گذشت چندین دهه و پیمودن مراحل متعدد به آن رسیده است، سبقت دارد، با این حال در عملیاتی کردن این آموزة اسلامی، نظام حقوقی ایران در مقایسه با حقوق آمریکا به توفیقاتی نائل نشده است. این نوشتار در صدد آن است تا با درنگی مجدد در متون فقهی و استفاده از تجربیات نظام‌های کیفری ایران و آمریکا به بررسی مفهوم تجاوز و آثار آن در مصادیق مختلف دفاع مشروع (همچون لصّ و دکترین قلعه) بپردازد.
کلیدواژه‌ها
- تعدی
- دفاع ناقص
- قتل غیر عمد ارادی
- لّص
- دکتری قلعه