بررسی تطبیقی رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در حقوق ایران و فرانسه

عنوان	بررسی تطبیقی رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در حقوق ایران و فرانسه
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	زهرا شکربیگی
استاد راهنما	جلال الدین قیاسی
استاد مشاور	[[]]
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

بررسی تطبیقی رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در حقوق ایران و فرانسه عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا شکربیگی، با راهنمایی جلال الدین قیاسی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

در منابع فقه اسلامی قوانین کلی و جامع ، پیرامون آداب رفتار با حیوان اهلی ، نحوه نگه داری و استفاده از آن ها و منع اذیت و آزار آن ها ، وضع شده است . در سرتاسر فقه ، مسایل و فروعات فراوانی به چشم می خورد که اسلام اجرای آن را برعهده حکومت قرار داده است و بالاتر از آن شخص را در مقابل خالق متعال مسیول می داند و در مجموع قوانین حمایتی مختلفی در جهت حمایت از حیوانات اهلی وضع شده است . از آنجا که در جهت مبارزه با رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی تدابیری در قانون پیش بینی نشده است ، لذا نقصی در قوانین ایران مشاهده می–شود . رفتارهای خشونت آمیز نسبت حیوانات اهلی چون در متون فقهی دارای وصف حرمت هستند علی رغم سکوت قانون با استناد به اصل ۱۶۷ قانون اساسی قابل مجازات هستند . علاوه بر این از آنجا که فاعل این رفتارها با ارتکاب علنی آن ها و تظاهر به ارتکاب آنها اخلاق عمومی را جریحه دار می کند قاضی باید علاوه بر مجازات تعزیری حکم به مجازات مقرر در ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی صادر کند . ضرورت جرم انگاری رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی عبارت است از : اصل حکومت عدل ، اجرای اصول قانون اساسی ، صیانت از محیط زیست ، حفظ ارزش های اخلاقی ، کرامت و ارزش های متعالی انسانی ، پیش گیری از ارتکاب جرایم شدیدتر توسط انسان ها و اجرای قواعد و نهادهای فقهی . علی رغم خلإ قانونی در حمایت از حیوانات اهلی در قوانین ایران ، قانون جزای فرانسه حمایت های زیادی از حقوق آنها کرده است و هرگونه رفتارهای خشونت آمیز ، بهره کشی شدید یا با ماهیت جنسی نسبت به حیوانات اهلی ، رام شده یا در قفس و همچنین ماکیان را جرم انگاری کرده است . علاوه بر این اقدام به انجام آزمایش ها یا تحقیقات علمی یا تجربی بر روی حیوانات بدون رعایت شروط تعیین شده در مصوبه شورای عالی دولتی قابل مجازات اعلام شده است . به نظر می رسد حقوق فرانسه در جرم انگاری این رفتارها تحت تاثیر ملاحظات اخلاقی مربوط به نحوه رفتار با حیوانات ، نظریه حق بر محیط زیست سالم و ملاحظات علمی بوده است .

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات

مقدمه ۹

الف ) تعریف و تبیین مسإله ۹

ب) ضرورت انجام تحقیق ۱۲

ج ) اهداف تحقیق ۱۲

د ) سوالات اصلی تحقیق ۱۲

ه) فرضیات تحقیق ۱۲

و ) روش تحقیق ۱۲

ز ) پیشینه تحقیق ۱۳

ح ) سامانه تحقیق ۱۳

مبحث اول : مفاهیم و تعاریف ۱۵

گفتار اول : تعاریف لغوی و اصطلاحات ۱۵

الف) تعریف حیوان ۱۵

یک ) تعریف لغوی حیوان ۱۵

دو ) انواع حیوان ۱۵

۱– حیوان اهلی ۱۵

۲– حیوان وحشی ۱۵

ب ) تعریف حقوق حیوان ۱۵

ج ) خشونت ۱۷

یک ) تعریف خشونت ۱۷

۱– تعریف لغوی خشونت ۱۷

۲– تعریف اصطلاحی خشونت ۱۸

دو ) طبقه خشونت ۱۹

۱– خشونت جسمی ، روحی ، مالی ۱۹

۱– ۱– خشونت جسمی ۲۰

۱–۲– خشونت روحی و روانی ۲۰

۱–۳– خشونت مالی ۲۰

۲– خشونت قانونی و غیر قانونی ۲۱

۲–۱– خشونت قانونی ومجاز ۲۱

۲–۲– خشونت غیرقانونی و غیرمجاز ۲۱

۳– خشونت مقبول و نامقبول ۲۱

۳–۱– خشونت نامقبول ۲۱

۲– خشونت مقبول ۲۲

د ) تعریف کرامت انسانی ۲۳

یک ) تعریف لغوی کرامت انسانی ۲۳

دو ) تعریف اصطلاحی کرامت انسانی ۲۳

مبحث دوم ) مبانی حقوق حیوانات ۲۴

گفتار اول) مبانی حقوق حیوانات در فقه اسلامی ۲۴

الف ) درک خالق و رازق ۲۵

ب) درک رازقیت الهی ۲۶

ج) درک مسایل غیر مادی ۲۷

د) درک جنسیت ۲۹

ه ) درک معیشت ۳۰

و ) امانت داری انسان ۳۰

ز ) عدالت ۳۱

ح ) صیانت از نسل سایر موجودات ۳۲

ط )کرامت انسانی ۳۲

گفتاردوم ) مبانی حقوق حیوانات در اعلامیه جهانی حقوق حیوانات ۳۴

گفتار سوم ) مبانی حقوق حیوانات در حقوق فرانسه ۳۴

الف ) نظریه مالکیت محض حیوانات ۳۵

ب) نظریه احساس حیوانات ( حس مندی حیوانات ) ۳۵

ج) نظریه رنج حیوانات ۳۶

د ) نظریه طرف بالقوه حقوق ۳۶

مبحث چهارم : حقوق حیوانات ۳۷

گفتار اول ) حقوق حیوانات در فقه اسلامی ۳۸

الف ) حق حیات ۳۸

یک ) حیوان موذی ، استثنایی بر حق حیات ۳۹

۱_ تعریف : ۳۹

– قواعد مهم شناخت حیوان موذی ۳۹

ب) حق بهداشت و درمان ۴۰

ج ) حق مالکیت ۴۰

د ) حق عدالت ۴۱

ه ) حق نفقه ۴۲

و) حق مسکن ۴۲

ز ) حق دوستی ۴۳

ح ) حق تولیدمثل ۴۳

ط ) حق احترام ۴۴

ی ) حق میهمانی ۴۵

ک ) حق سرپرستی ۴۵

ل ) حق بنوت و ولایت ۴۵

م ) حق آزادی ۴۶

ن ) حق دیه ۴۷

س ) حق کاربری درست ۴۸

ع) حق صلح ۴۹

گفتار دوم ) حقوق حیوانات در اعلامیه جهانی حقوق حیوانات ۵۰

گفتار سوم ) حقوق حیوانات در قوانین فرانسه ۵۱

الف ) حق حیات ۵۲

ب) حق آزادی ۵۲

ج ) حق تغذیه مناسب ۵۳

د ) حق بهداشت و درمان رایگان حیوان ۵۵

ه ) حق مالکیت حیوان ۵۶

و ) حق صلح ۵۶

ز ) منع بهره کشی شدید ۵۷

ح ) حق عدالت ۵۷

ط ) منع رابطه جنسی با حیوان ۵۹

ی ) حق آشیانه و زیستگاه ۵۹

مبحث پنجم ) حمایت از گونه های جانوری در حقوق ایران و فرانسه ۵۹

گفتار اول ) حمایت از گونه های جانوری در حقوق ایران ۵۹

الف ) حمایت از گونه های جانوری درآییننامه های قبل از انقلاب ۶۰

یک )آیین نامه طرز نگهداری دام ها و پرنده ها مصوب ۱۳۱۸ ه ش ۶۱

دو ) آیین نامه امور خلافی مصوب ۲۲/۵/۱۳۲۴ ۶۲

سه )آیین نامه امور خلافی روستایی مصوب ۲۰/۵/۱۳۵۶ ۶۲

ب) حمایت از گونه های جانوری در حقوق ایران بعد از انقلاب ۶۲

یک ) قوانین Error! Bookmark not defined

۱– قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ( مصوب ۲۸/۳/۱۳۵۳ و اصلاحیه ۲۴/۸/ ۱۳۷۱ ه ش ) ۶۴

۲– قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی ۴/۶/۱۳۷۴ش ۶۳

۳– لایحه قانونی مجازات صید غیرمجاز از دریای خزر و خلیج فارس (مصوب ۴/۵/۱۳۵۸) شورای انقلاب اسلامی ایران ۶۴

۴– قانون مجازات اسلامی مصوب ۷/۹/۱۳۷۰ ه ش ۶۴

– قانون اساسی ۶۶

۵–

– اصل ۵۰ قانون اساسی ۶۶

–

– اصل افزایش تولیدات کشاورزی و دامی در جهت خودکفایی ۶۶

–۳ – مدیر محیط زیست حکومت اسلامی است (اصل مدیریت محیطزیست) ۶۷

دو ) حمایت از گونه های جانوری در کنوانسیون های بین المللی ۶۸

– کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان ۶۹

– کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های حیوانی و گیاهی در معرض خطر ۷۰

۳– کنوانسیون تنوع زیستی ۷۰

گفتار دوم ) حمایت از گونه های جانوری در حقوق فرانسه ۷۱

الف ) حمایت جزایی ۷۱

یک ) قانون گرامونت مصوب

ژوییه ۱۸۵۰ ۷۱

دو) قانون میشله مصوب

سپتامبر ۱۹۵۹ ۷۲

۱– حذف شرط در ملإعام ارتکاب یافتن رفتارهای خشونت آمیز ۷۳

۲– تسری ممنوعیت رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات به حیوانات محبوس در قفس ۷۳

سه ) قانون

نوامبر ۱۹۶۳ ۷۳

چهار ) جرم حیوان کشی عمدی ۷۴

پنج ) قانون

ژوییه ۱۹۹۴ ۷۴

ب) اصلاحات فرآیند کیفری ۷۵

یک) ذی نفع شمردن انجمن حمایت از حیوانات ۷۵

دو) واگذاری حیوان مجنی علیه ( قربانی خشونت ) به نهاد حمایت از حیوانات ۷۶

ج ) حمایت های عمومی حقوقی ۷۶

مبحث ششم ) حمایت از حیوانات در تحقیقات آزمایشگاهی در حقوق ایران و فرانسه ۷۸

گفتار اول ) حمایت از حیوانات در تحقیقات آزمایشگاهی در حقوق ایران ۷۸

الف ) تاریخچه استفاده از حیوانات در علوم آزمایشگاهی ۷۹

ب) حمایت از حیوانات آزمایشگاهی در سازمان های بین المللی ۸۱

ج ) حیوانات آزمایشگاهی در حقوق ایران ۸۲

د) راهکارهایی در جهت کاهش درد و رنج حیوانات در آزمایشگاهها ۸۳

یک ) جایگزین هایی برای آزمایشات پایه بر روی حیوانات ۸۳

دو ) کاهش حیوانات مورد استفاده در تحقیقات آزمایشگاهی ۸۴

سه ) بهینه سازی استانداردهای پرورش و نگهداری حیوانات ۸۵

چهار ) تاسیس کمیته اخلاقی ۸۶

پنج ) آموزش موثر نظارتی و مدیریتی تمام افراد مسیول و مراقبان ۸۹

شش ) موارد دیگر ۹۰

گفتار دوم ) حمایت از حیوانات در تحقیقات آزمایشگاهی در فرانسه ۹۰

الف ) کاربرد اخلاق در آزمایشات حیوانی ۹۰

ب ) تعهدات قانونی در فرانسه ۹۱

ج ) انصاف انسانی ۹۶

مبحث هفتم )آسیب شناسی قوانین ایران و فرانسه در حمایت از حیوانات ۹۷

گفتار اول ) آسیب شناسی قوانین ایران در حمایت از حیوانات ۹۷

عدم جامعیت ۹۹

گفتار دوم ) آسیب شناسی قوانین فرانسه در حمایت از حقوق حیوانات ۹۷

الف ) بی توجهی به احساسات حیوانات ۹۷

ب ) صیانت از آداب و رسوم فرهنگی ۱۰۰

نتیجه گیری ۱۰۰

فصل دوم: سیاست کیفری اسلام در حمایت از حیوانات اهلی

مقدمه : ۱۰۳

مبحث اول ) بررسی مصادیق رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در منابع معتبر اسلامی ۱۰۵

گفتار اول ) بررسی مصادیق رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی از نگاه قرآن و سنت ۱۰۵

الف ) عقیم سازی حیوان اهلی ۱۰۵

ب) دشنام به حیوان اهلی ۱۰۷

ج) شلاق زدن ، ترساندن حیوان اهلی و مفارقت مادر و فرزند ۱۰۸

د) داغ نهادن ، سوزاندن و مثله کردن حیوان اهلی ۱۰۹

ه ) تغذیه نامناسب حیوان اهلی ۱۱۱

یک) گستره نفقه حیوانات در فقه ۱۱۲

دو) تقدم حیات حیوان بر طهارت ماییه ۱۱۴

و) اکل نامشروع حیوان ۱۱۵

ز ) ذبح غیر شرعی حیوان اهلی ۱۱۶

ح) رنج دادن حیوان اهلی هنگام ذبح ۱۱۶

ط) کندن پوست حیوان اهلی بلافاصله بعد از ذبح آن ۱۱۸

ی) فلج کردن حیوان اهلی قبل از ذبح ۱۱۸

ک) ذبح حیوان در برابر حیوان اهلی ۱۱۹

ل ) مسابقاتی که منافی حقوق حیوان اهلی باشد ۱۲۰

م ) شکار حیوان اهلی ۱۲۱

یک ) نواهی در مورد شکار و صید ۱۲۲

۱– صید یا ذبح حیوان اهلی در شب ۱۲۲

۲– وسیله صید ۱۲۳

۳– ضرورت شکار ۱۲۳

– حرمت شکار جوجه ۱۲۴

ن ) پی نمودن حیوان ۱۲۴

س ) آزمایشات پزشکی بر روی حیوان اهلی ۱۲۵

گفتار دوم ) دلیل عقل ۱۲۵

مبحث سوم ) احکام رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوان اهلی در منابع معتبر اسلامی ۱۲۷

گفتار اول ) حرمت رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوان اهلی ۱۲۷

گفتار دوم ) مقدمه حرام ۱۲۸

گفتار سوم ) مقدمه و ذی مقدمه ۱۲۹

مبحث چهارم ) مجازات رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوان اهلی ۱۲۹

گفتار اول ) اعمال خشونت بر حیوان اهلی ، مصداقی از ماده

ق م ا ۱۳۰

الف ) تعریف جرایم علیه اخلاق عمومی : ۱۳۰

ب) بررسی و تحلیل ارکان جرم رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی ؛ جریحه دار کننده اخلاق عمومی ۱۳۲

یک ) عنصر قانونی ۱۳۲

دو ) رکن مادی ۱۳۳

ا– تظاهر به عمل حرام ۱۳۳

۲– مکان و موقعیت ارتکاب فعل حرام ۱۳۴

۲–۱– اماکن عمومی ۱۳۴

۲–۲ – علنی بودن فعل حرام ۱۳۵

۲–۳– معابر عمومی ۱۳۶

۲–۴– نتیجه مجرمانه ۱۳۶

سه ) عنصر معنوی : ۱۳۷

۱– قصد فعل مجرمانه ۱۳۷

۲– قصد نتیجه ۱۳۸

۲–۱– قصد نمایش فعل مجرمانه ۱۳۸

۲–۱– قصد جریحه دار کردن اخلاق عمومی ۱۳۸

چهار ) مجازات تظاهر به فعل حرام ۱۳۹

گفتار دوم ) اعمال خشونت بر حیوان اهلی ، مصادیق قاعده التعزیر فی کل معصیه ۱۴۰

فصل سوم: ضرورت جرم انگاری رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در حقوق ایران و فرانسه

مقدمه : ۱۴۵

مبحث اول : معیارهای جرم انگاری ۱۴۶

گفتار اول ) معیار توازن دلایل ۱۴۷

گفتار دوم ) معیار مقبولیت یا فرض همنوایی و پذیرش ۱۴۷

گفتار سوم ) معیار منع ایراد خسارت ۱۴۸

گفتار چهارم ) معیارپالایش ۱۵۱

مبحث دوم : ضرورت جرم انگاری ۱۵۴

گفتار اول ) اصل حکومت عدل ۱۵۵

گفتار دوم ) اجرای اصول قانون اساسی ۱۵۷

الف ) عدالت در قانون اساسی ۱۵۷

ب) محیط زیست در قانون اساسی ۱۵۹

یک ) اصل افزایش تولیدات کشاورزی و دامی در جهت خودکفایی ۱۶۰

دو ) اصل مدیریت محیط زیست ۱۶۱

سه ) اصل طلایی حفاظت محیط زیست ۱۶۳

ج ) کرامت انسانی در قانون اساسی ۱۶۴

یک ) مقررات حمایت قانون اساسی درباره موضوع کرامت انسانی ۱۶۵

دو ) رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات ؛ نقض کننده کرامت انسانی ۱۶۶

گفتار سوم : محیط زیست ۱۶۷

الف ) اصول اساسی حاکم بر حقوق محیط زیست ۱۶۸

یک ) اصل تکلیفی بودن و تعمیمی بودن حفاظت از محیط زیست ۱۶۸

دو ) اصل بهره برداری از محیط زیست ( فعالیت های اقتصادی و محیط زیست ) ۱۶۹

ب ) حمایت کیفری از محیط زیست ۱۷۰

گفتار چهارم ) حفظ و حمایت از ارزش ها ۱۷۴

الف ) صیانت از ارزش های اخلاقی ۱۷۶

ب) اخلاق و محیط زیست ۱۷۹

یک ) محیط زیست از منظر اسلام ۱۸۰

دو ) اخلاق محیط زیست اسلام ۱۸۲

ج ) کرامت انسانی ۱۸۶

یک) موجبات ایجاد کرامت ۱۸۷

۱– خداباوری : ۱۸۸

۱– ۱– نقش خداباوری در رسیدن انسان به کرامت ۱۸۸

۱–۲ – نقش خداباوری در اصلاح رفتار انسان ۱۸۹

۲– مسیولیت پذیری ۱۸۹

۲–۱– مسیولیت در برابر طبیعت ۱۸۹

۲–۲– مسیولیت انسان در برابر کجروی ها در جامعه ۱۹۱

۳–عبادت و بندگی خدا ۱۹۱

دو ) رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات ؛ پایمال کننده کرامت انسانی ۱۹۳

گفتار چهارم ) پیشگیری از وقوع جرایم شدیدتر ۱۹۷

الف ) جرایم مانع ۱۹۷

یک ) قساوت قلب و رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات ۱۹۹

دو ) رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات مصداقی از جرایم مانع ۲۰۱

ب ) جرایم خرد ۲۰۴

یک ) مصادیق جرایم خرد در قوانین کیفری ۲۰۵

دو ) ویژگی های جرایم خرد از دیدگاه جرم شناسی ۲۰۷

سه ) سیاست جنایی در خصوص جرایم خرد ۲۰۸

چهار ) رفتارهای خشونت آمیز با حیوانات ، مصداقی از جرایم خرد ۲۰۹

گفتار ششم ) قواعد فقهی ۲۱۰

الف ) قاعده لاضرر ۲۱۰

ب ) قاعده اتلاف ۲۱۱

ج ) قاعده مصلحت ۲۱۲

گفتار هفتم ) نهادهای فقهی ۲۱۴

الف ) حسبه ۲۱۴

ب ) قاعده مالکیت ۲۱۴

مبحث سوم ) دلایل جرم انگاری رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات اهلی در حقوق فرانسه ۲۱۵

گفتار اول ) اخلاق و حمایت از حیوانات ۲۱۵

الف ) تیوری های علم اخلاق راجع به حیوانات ۲۱۶

یک ) حیوان انسان شده ۲۱۶

دو ) تیوری حیوان – شیء ۲۱۷

سه ) حیوان – موجود حساس ۲۱۹

ب) ادیان و حمایت اخلاقی از حیوانات ۲۲۰

ج ) جنبش های طرفدار الغاء نابرابری بیان انسان و حیوان وحمایت اخلاقی از حیوانات ۲۲۱

یک ) جمعیت حمایت از حیوانات ۲۲۱

دو ) بنیاد مردمی رفتار اخلاقی با حیوانات ۲۲۲

سه ) سازمان حیات وحش جهانی ۲۲۲

چهار ) اتحادیه حفاظت از پرندگان ۲۲۲

پنج ) جمعیت های مروج گیاهخواری ، مخالفت شدید علیه بهره برداری و مصرف حیوانات ۲۲۲

شش ) انجمن ضد شکار ۲۲۴

د ) به سوی علم اخلاق حیوانی ، دو جریان فلسفی علم اخلاق حیوانات ۲۲۵

یک ) فایده گرایی ۲۲۵

دو ) تیوری حقوقی ۲۲۶

ه ) قانون فرانسه و حمایت اخلاقی از حیوانات ۲۲۷

گفتار دوم ) حق بر محیط زیست سالم ۲۲۹

الف ) نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست ۲۳۱

ب ) نظریه فردی بودن حق بر محیط زیست ۲۳۲

ج ) نظریه اکوسنتریستی حق بر محیط زیست ۲۳۳

یک ) نظریه مالکیت محض حیوانات ۲۳۵

دو ) نظریه احساس حیوانات ( حس مندی حیوانات ) ۲۳۶

سه ) نظریه رنج حیوانات ( رنج حیوانات ) ۲۳۶

چهار ) نظریه طرف بالقوه حقوق ۲۳۷

د ) نظریه استقلالی حق بر محیط زیست ۲۳۷

گفتار سوم ) ملاحظات علمی ۲۳۸

نتیجه گیری و پیشنهادات ۲۴۲

الف ) نتیجه گیری ۲۴۲

ب) پیشنهادات ۲۴۵

فهرست منابع و مآخذ ۲۴۷

کلیدواژه ها

• حقوق حیوان
• حقوق حیوانات
• خشونت
• حقوق فرانسه
• ضرورت جرم انگاری
• کرامت انسانی
• اخلاق
• حیوان اهلی
• رابطه حیوان – انسان
• خشونت
• حقوق اسلامی
• فرانسه
• نظام حقوقی