بررسی تطبیقی موارد پرداخت دیه عاقله در مذاهب خمسه اسلامی وحقوق موضوعه ایران

عنوان	بررسی تطبیقی موارد پرداخت دیه عاقله در مذاهب خمسه اسلامی وحقوق موضوعه ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	علیرضا امانی نودهی
استاد راهنما	محمود علیزاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی

بررسی تطبیقی موارد پرداخت دیه عاقله در مذاهب خمسه اسلامی وحقوق موضوعه ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط علیرضا امانی نودهی، با راهنمایی محمود علیزاده در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی دفاع گردید.

چکیده

یکی از مباحث قابل توجه در حقوق اسلامی، مسیله عاقله و موارد ومسیولیت آن در پرداخت دیه است. عاقله از ماده عقل به معنای منع و بازداشتن است و در اصطلاح به افرادی می گویند که بار پرداخت دیه را به جای مرتکب بر عهده می گیرند و این افراد بستگان ذکور نسبی پدر و مادری، یا پدری به ترتیب طبقات ارث به طوری که همه کسانی که حین الفوت می تواند ارث ببرند به صورت مساوی عهده دار پرداخت دیه خواهند بود. فلسفه تشریع ضمانت عاقله حفظ خون انسان و به خصوص مسلمان شناخته می شود . عاقله دیه جرح موضحه وبالاتر را تحمل می کند. با بیان دیدگاههای موافق ومخالف ضمان عاقله در قتل خطایی اصل تشریع مسیول بودن عاقله انکار ناپذیر است اما در جامعه امروزی با توجه به مقتضیات زمان ومکان باید به بیمه های مختلف که می توانند جایگزین عاقله باشند اهتمام داشت و لذا آنجا که بیمه فراگیر است باید گفت که هدف ضمانت عاقله حاصل است و در آن جامعه عاقله وظیفه ای ندارند ولی در غیر این صورت عاقله هنوز هم به حکم تکلیفی موظف به پرداخت خونبها می باشند. ضمان عاقله حکمی تکلیفی می باشد نه وضعی، بدین معنا که پرداخت دیه ابتدا بر جانی است و مسیول و بدهکار اصلی جانی می باشد و عاقله از سوی جانی دین او را می پردازد و در صورت عجز و ناتوانی عاقله از پرداخت دیه، چیزی بر ذمه او نیست و ضامن حقیقی خود جانی است. اگر مرتکب در فعل وقصد خطا کند، جرح و قتل خطایی است . برای ضمانت عاقله باید جنایت با بینه یا علم قاضی و یا قسامه ثابت شود و به مباحث جانبی و مانند مفهوم وتعریف دیه نیز پرداخته می شود .

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب چکیده

مقدمه

فصل اول: کلیات تحقیق

۱–۱عاقله در لغت واصطلاح

۱–۱–۱شرایط عاقله

۱–۲شرایط مسولیت عاقله

۱–۳ مفهوم لغوی وتعریف اصطلاحی دیه

۱–۳–۱وجه نامگذاری دیه

۱–۳–۲ اسامی دیه

۱–۳–۳ تعریف فقها از دیه

۱–۳–۴ تعریف دیه در کلام حقوقدانان

فصل دوم: پرداخت دیه عاقله در مذاهب چهارگانه اهل سنت

۲–۱مفهوم عاقله از منظر اهل سنت

۲–۱–۱ مشروعیت عاقله در روایات اهل سنت

۲–۲ شرایط برعهده گرفتن دیه توسط عاقله

۲–۳ اشخاص عاقله

۲–۴ شروط عاقله

۲–۴–۱ سهم هر عاقله در پرداخت دیه

۲–۴–۲ پرداخت عاقله برای قتل خطای حاکم

۲–۴–۳ مهلت پرداخت دیه برای عاقله

۲–۴–۴ تغلیظ دیه و تخفیف آن

فصل سوم: بررسی حقوقی عاقله ومصادیق آن در قوانین ایران

۳–۱ مفهوم مسیولیت کیفری و نقش فعل غیر

۳–۱–۱ شروط افعال مباشر جرم

۳–۱–۲ شروط افعال مسیول کیفری فعل غیر

۳–۱–۳ مفهوم مسیولیت کیفری

۳–۱–۳–۱ مفهوم جرم کیفری

۳–۲ جایگاه فعل غیر در مسیولیت کیفری

۳–۲–۱ پیشینه تقنینی

۳–۳ مبانی مسیولیت کیفری ناشی از فعل غیر

۳–۳–۱ بررسی معاونت و مشارکت در جرم

۳–۳–۱–۱ تیوری خطر

۳–۳–۱–۲ تیوری خطا

۳–۴ تقصیر

۳–۴–۱ نظریه های مختلف درباب تقصیر

۳–۵ انواع مسیولیت کیفری

۳–۵–۱ مسیولیت قانونی

۳–۵–۲ مبانی قانونی مسیولیت کیفری

۳–۶ دیدگاههای مختلف فقهی حقوقی در رابطه با عاقله

۳–۷ عاقله چه کسانی اند؟

۳–۷–۱ عصبه

۳–۷–۲ معتق

۳–۷–۳ ضامن جریره

۳–۷–۴ امام مسلمین

۳–۸ رابطه مسیولیت عاقله و اصل شخصی بودن مجازاتها

۳–۸–۱ قتل عمد

۳–۸–۲ قتل شبه عمد

۳–۸–۳ قتل خطامحض

۳–۹ عاقله نداشتن یا ناتوانی عاقله

۳–۹–۱ مسیولیت جانی با نبود یا ناتوانی عاقله

۳–۹–۲ مسیولیت بیت المال با نبود عاقله یا فقر آن

۳–۹–۳ اگر عاقله در وسط مهلت فوت کند

۳–۱۰ مسیولیت کیفری ناشی از تقصیر

۳–۱۰ –۱ انواع تقصیر کیفری

۳–۱۰ –۱–۱ بی احتیاطی

۳–۱۰ –۱–۲ بی مبالاتی

۳–۱۰ –۱–۳ عدم مهارت

۳–۱۰ –۱–۴ عدم رعایت نظامات دولتی

۳–۱۰ –۲ مسیولیت کیفری بدون تقصیر

۳–۱۱ قانون مطبوعات و مسیولیت جزایی ناشی از عمل دیگری

۳–۱۲ قانون کار (در تبیین مسیولیت ناشی از فعل غیر)

۳–۱۳ ضمان عاقله، حکمی وضعی یا تکلیفی

۳–۱۳–۱ جایگاه عاقله در زمان حاضر

نتیجه گیری

پیشنهادات

منابع

کلیدواژه ها

• عاقله
• عصبه