بررسی تطبیقی نظارت مجلس بر عملکرد دولت در حقوق اساسی ایران و فرانسه
 | |
| عنوان | بررسی تطبیقی نظارت مجلس بر عملکرد دولت در حقوق اساسی ایران و فرانسه |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | علی رضوی نژاد |
| استاد راهنما | ناصرعلی منصوریان |
| استاد مشاور | رویا معتمدنژاد |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
بررسی تطبیقی نظارت مجلس بر عملکرد دولت در حقوق اساسی ایران و فرانسه عنوان پایان نامه ای است که توسط علی رضوی نژاد، با راهنمایی ناصرعلی منصوریان و با مشاوره رویا معتمدنژاد در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
نظارت پارلمان بر دولت از ارکان رژیم های پارلمانی است و از راه های کنترل قوه مجریه توسط قوه مقننه به شمار می رود نظرات مجلس است که می تواند از خودسری قوه مجریه جلوگیری نماید. در جمهوری اسلامی ایران قوه مجریه (رییس جمهور و وزراء) بوسیله مجلس شورای اسلامی نظارت می شود و از این نظرات با شیوه ها و عناوین مختلف انجام می گیرد. دولت (رییس جمهور و وزراء) در برابر مجلس شورای اسلامی مسیول است اما قوه مجریه هیچگونه کنترل و نظارتی بر قوه مقننه ندارد. تا توازن قوا حفظ شود در کشور فرانسه که نمونه بارز رژیم نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی و تفکیکی قوا است هردو رکن وجود دارد در این پژوهش سعی شده تا پس از بیان معنی نظارت و مطالب پیرامون این واژه جهت روشن تر شدن موضوع تحت عنوان کلیات در دو فصل دوم و سوم چگونگی نظارت پارلمان بر دولت در حقوق اساسی ایران و فرانسه به تحریر در آید و برای آنکه به ریشه های تفاوت ها و شباهت های نحوه نظارت پی ببریم شناخت سیر تحول قانون اساسی و آشنایی کلی با ساختار نظام سیاسی دو کشور لازم است. اگر چه نظرات بر دولت در دو کشور وجود دارد اما نحوه تفکیک قوا و نوع ساختار سیاسی سبب شدت و ضعف نظارت در دو کشور است.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
فصل اول : کلیات ۸
مبحث اول : کلیات نظارت ۹
گفتار اول : معنای نظارت ۹
گفتار دوم : خصوصیات ناظر و نظارت ۱۵
گفتار سوم : انواع نظارت ۲۰
گفتار چهارم : نظارت حق است یا تکلیف ۲۲
کفتار پنجم : فایده و نتایج نظارت ۲۵
مبحث دوم : اصل تفکیک قوا ۲۹
گفتار اول : بحث نظری درباره اصل تفکیک قوا ۲۹
گفتار دوم : مفهوم تفکیک مطلق و نسبی قوا
گفتار سوم : تفکیک عمودی و افقی قوا
فصل دوم : نظارت مجلس بر عملکرد دولت در حقوق اساسی ایران ۳۳
مبحث اول : سیر تحول قانون اساسی ۳۵
گفتار اول : قانون اساسی مشروطه ۳۸
گفتار دوم : تکوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ۴۰
گفتار سوم : حاکمیت ملت و نهادهای ناشی از آن ۴۶
مبحث دوم : موارد نظارت قوه مقننه بر قوه مجریه ۵۹
گفتار اول : تشکیل کابینه و رای اعتماد مجلس ۶۰
گفتار دوم : نظارت سیاسی ۶۳
گفتار سوم : نظارت مالی ۸۲
گفتار چهارم : نظارت استصوابی ۸۵
گفتار پنجم : نظارت اطلاعی ۹۲
فصل سوم : نظارت پارلمان بر عملکرد دولت در حقوق اساسی جمهوری فرانسه ۹۹
مبحث اول : ساختار نظام سیاسی فرانسه ۱۰۰
گفتار اول : اولین دوره انقلابی ۱۰۱
گفتار دوم : دومین دوره انقلابی ۱۰۳
گفتار سوم : تثبیت جمهوری ۱۰۳
الف
گفتار چهارم : تکوین نظام سیاسی جمهوری پنجم فرانسه ۱۰۷
گفتار پنجم : حاکمیت ملت و نهادهای ناشی از آن ۱۰۹
مبحث دوم : موارد نظارت قوه مقننه بر قوه مجریه در حقوق اساسی فرانسه ۱۱۴
گفتار اول : نظارت سیاسی ۱۱۵
گفتار دوم : نظارت مالی ۱۱۸
گفتار سوم : نظارت پارلمان بر دستگاه اجرایی ۱۲۲
مقدمه ۱
نمای کلی تحقیق ۴
۱– طرح مسیله ( تبیین موضوع تحقیق) ۴
۲– پیشینه تحقیق ۴
۳– اهمیت موضوع و فایده ۴
۴– سیوالات تحقیق ۵
۱–۴ سیوال اصلی تحقیق ۵
۲–۴ سیوال فرعی تحقیق ۵
۵– فرضیه های تحقیق ۵
۱–۵– فرضیه اصلی تحقیق ۵
۲– ۵– فرضیه فرعی تحقیق ۵
۶– روش شناسی تحقیق ۶
۷– ساختار تحقیق ۶
۸– اصطلاحات کلیدی ( تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح) ۶
فصل اول : کلیات
مقدمه ۸
مبحث اول: کلیات نظارت ۹
گفتار اول : معنای نظارت و ابزار کنترل و ارکان و ضرورت آن ۹
بند اول : معنای لغوی ۹
بند دوم: معنای اصطلاحی نظارت ۹
الف )جامعه شناسی ۱۰
ب) علوم سیاست ۱۰
ج) تعریف کنترل در مدیریت ۱۱
د ) ابزار ها و مکانیزمهای کنترل قدرت در علوم سیاسی ۱۱
ه ) نتیجه گیری ۱۱
بند سوم: ارکان نظارت ۱۲
بند چهارم: ضرورت و اهمیت نظارت ۱۳
گفتار دوم: خصوصیات ناظر و نظارت ۱۵
بند اول : خصوصیات ناظر از دیدگاه معصومین ۱۵
الف)وثاقت ۱۵
ب)راستگو و وفا پیشه ۱۵
ج
بند دوم: خصوصیات ناظر از دیدگاه مدیریت ۱۶
بند سوم :خصوصیات نظارت ۱۸
گفتار سوم: انواع نظارت ۲۰
بند اول: اقسام شیوه های نظارت ۲۰
بند دوم: شیوه اجرای نظارت ۲۰
بند سوم انواع نظارت ۲۱
گفتار چهارم: نظارت حق است یا تکلیف یا هر دو ۲۲
بند اول تکلیف شرعی ۲۲
بند دوم: تکلیف قانونی ۲۳
گفتار پنجم : فایده و نتایج نظارت ۲۵
بند اول : فایده نظارت از دیدگاه معصومین ۲۵
بند دوم: از دیدگاه مدیریت ۲۵
بند سوم: نتایج نظارت ۲۶
مبحث دوم : بررسی اصل تفکیک قوا ۲۹
گفتار اول : بحث نظری در باره اصل تفکیک قوا ۲۹
گفتار دوم: مفهوم تفکیک مطلق و نسبی قوا ۳۰
گفتار سوم: تفکیک عمودی و افقی قوا ۳۱
بند اول : تفکیک عمومی قوا ۳۱
بند دوم :تفکیک افقی قوا ۳۱
فصل دوم : نظارت مجلس بر دولت در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران
مقدمه ۳۲
مبحث اول : سیر تحول قانون اساسی در نظام جمهوری اسلامی ایران ۳۵
گفتار اول – سیر تحول قانون اساسی مشروطه ۳۶
بند اول – نظام سیاسی مشروطیت ۳۷
الف) حاکمیت الهی ۳۸
ب) حاکمیت سلطان ۳۸
ج) حاکمیت مردم ۳۸
گفتار دوم: تکوین نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران ۴۰
بند اول – جمهوریت نظام ۴۱
الف) حق مشارکت همگانی ۴۲
ب)محدودیت دوره زمامداری ۴۳
د
ج) اصل برابری ۴۳
د) مسیولیت سیاسی زمامداران ۴۳
بند دوم – اسلامی بودن نظام ۴۴
گفتار سوم: حاکمیت ملت و نهادهای ناشی از آن ۴۶
بند اول: بررسی تفکیک قوا ۴۷
بند دوم: نهادهای ناشی از تفکیک قوا ۵۱
الف) قوه مقننه ۵۲
۱)مجلس شورای اسلامی و اعمال حاکمیت ۵۳
۱–۱)عمومی بودن انتخابات ۵۴
۲–۱) مستقیم بودن انتخابات ۵۴
۲)شورای نگهبان و اعمال حاکمیت ۵۵
ب) قوه مجریه ۵۶
۱) رییس جمهور و اعمال حاکمیت ۵۶
۲) وزراء ، هیات وزیران و اعمال حاکمیت ۵۷
ج– قوه قضاییه ۵۸
مبحث دوم : موارد نظارت قوه مقننه بر قوه مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران ۵۹
گفتار اول: تشکیل کابینه و رای اعتماد مجلس (نظارت تاسیسی ) ۶۰
بند اول:اعلام برنامه ۶۱
بند دوم: رای اعتماد ۶۲
گفتار دوم: نظارت سیاسی ۶۳
بند اول: تذکر ۶۳
بند دوم: سوال ۶۵
الف) سیوال از رییس جمهور : ۶۷
ب) سوال از وزراء ۶۸
بند سوم: استیضاح ۷۰
الف)استیضاح وزراء ۷۳
ب) استیضاح رییس جمهور ۷۵
ج ) وضعیت حقوقی رای مجلس ۷۷
گفتار سوم: نظارت مالی ۸۲
بند اول: تنظیم و تصویب نظام مالی کشور و اهرم های نظارتی ۸۲
الف) بررسی و تصویب بودجه ۸۲
ب) بودجه شرکت های دولتی ۸۲
بند دوم: نظارت بر اجرای بودجه مصوب ۸۳
ه
بند سوم: تفریغ بودجه ۸۴
گفتار چهارم:نظارت استصوا بی ۸۵
بند اول : صلح دعاوی و داوری در اموال عمومی در موارد مهم داخلی و موارد خارجی ۸۵
بند دوم: تصویب معاهدات و قرار دادهای بین المللی ۸۶
بند سوم: تصویب اصلاحات در خطوط مرزی ۸۸
بند چهارم: ایجاد محدودیت و برقراری وضع فوق العاده ۸۹
بند پنجم: اخذ یا اعطای وام یا کمک بلاعوض داخلی و خارجی ۹۰
بند ششم: استخدام کارشناسان خارجی ۹۰
بند هفتم: نقل و انتقال نفایس ملی در صورتی که منحصر بفرد باشد ۹۰
بند هشتم: ممنوعیت اعطای امتیاز تشکیل شرکت به خارجیان ۹۱
بند نهم : نظارت رییس مجلس شورای اسلامی بر تصویب نامه های دولت ۹۱
گفتار پنجم : نظارت اطلاعی ۹۲
بند اول : رسیدگی به شکایات مردمی (کمیسیون اصل
) ۹۲
بنددوم : تحقیق و تفحص در حقوق اساسی ایران ۹۴
الف– حق تحقیق و تفحص قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ۹۴
ب– حق تحقیق و تفحص بعد از پیروزی انقلاب ۹۵
فصل سوم : نظارت پارلمان بر دولت در حقوق اساسی جمهوری فرانسه
مقدمه ۹۹
مبحث اول:ساختار نظام سیاسی فرانسه ۱۰۰
گفتار اول: اولین دوره انقلابی ۱۰۱
بند اول – تاریخ قدیم (رژیم سلطنتی نامحدود ) ۱۰۱
بند دوم – تشکیل مجلس (رژیم سلطنتی مشروطه) ۱۰۱
بند سوم – اولین جمهوری ۱۰۲
بند چهارم – سلطنت مطلقه ۱۰۲
گفتار دوم: دومین دوره انقلابی ۱۰۳
بند اول – سلطنت مشروطه ۱۰۳
بند دوم – جمهوری دوم ۱۰۳
گفتار سوم: تثبیت جمهوری ۱۰۳
بند اول – جمهوری سوم ۱۰۳
بند دوم – دولت فرانسه در جنگ دوم جهانی ۱۰۴
بند سوم – جمهوری چهارم ۱۰۵
گفتار چهارم: تکوین نظام سیاسی جمهوری پنجم فرانسه ۱۰۷
,
بند اول – اصل دموکراتیک ۱۰۷
بند دوم – لاییک بودن ۱۰۷
بند سوم – اصل تفکیک قوا و پارلمانتاریسم ۱۰۸
گفتار پنجم: حاکمیت ملت و نهادهای ناشی از آن ۱۰۹
بند اول: بررسی تفکیک قوا ۱۱۰
بند دوم: نهادهای ناشی از تفکیک قوا ۱۱۱
الف) قوه مقننه ۱۱۱
ب) قوه مجریه ۱۱۲
ج)قوه قضاییه ۱۱۳
مبحث دوم : موارد نظارت قوه مقننه بر قوه مجریه در حقوق اساسی فرانسه ۱۱۴
گفتار اول : نظارت سیاسی ۱۱۵
بند اول : تذکر و سوال از هییت دولت ۱۱۵
بند دوم: طرح سانسور (اسیتضاح) ۱۱۵
بند سوم: نظارت بر سیاست خارجی ۱۱۶
بند چهارم: نظارت پارلمان در حالت اضطراری موضوع ماده
قانون اساسی فرانسه ۱۱۷
گفتاردوم: نظارت مالی ۱۱۸
بند اول: نظارت بر تصویب بودجه ۱۱۸
بند دوم : نظارت بر اجرای بودجه ۱۱۹
بند سوم: نظارت مالی از طریق دیوان محاسبات در فرانسه ۱۲۰
گفتارسوم: شیوه های نظارت پارلمان بر عملکرد دستگاه اجرایی ۱۲۲
بند اول : کنترل ضعیف یا خفیف ۱۲۲
الف) سوالات کتبی ۱۲۳
ب) سوالات شفاهی ۱۲۳
ج :صلاحیت ها و وظایف نظارتی کمیسیون ها (کمیسیون های تحقیق) ۱۲۴
د: ماموریت برای کسب اطلاعات ۱۲۷
ه :درخواست ادای توضیح از وزراء ۱۲۷
و) : رسیدگی به شکایات مردم ۱۲۵
ز) تصمیم گیری درباره سیاست های کلی دولت ۱۲۵
ح)تصویب بیانیه مجلس سنا در مورد سیاست های کلی دولت ۱۲۸
بند دوم : کنترل شدید ۱۲۸
الف) طرح مسیولیت دولت: ۱۲۹
۱– مسیولیت سیاسی وزرا؛ ۱۲۹
ز
۲– مسولیت سیاسی فردی وزرا؛ ۱۳۱
ب) پیشنهاد سانسور (سقوط) دولت ۱۳۲
بند سوم : گرو گذاری اعتبار و مسیولیت دولت برای تصویب یک قانون ۱۳۴
نتیجه گیری ۱۳۷
کتابنامه: ۱۴۴
الف) منابع فارسی ۱۴۶
ب) مقالات ۱۴۷
ج) پایان نامه ۱۴۷
د) قوانین و مقررات ۱۴۷
ه) منابع کامپیوتری ۱۴۸
و) منابع خارجی ۱۴۸
فهرست جداول
جدول شماره یک
جدول شماره دو
جدول شماره سه
فهرست نمودارها
خلاصه نموداری تعریف نظارت ۱۴
خ–ص–وصی––ات ناظ––ر ۱۹
خلاصه نموداری تقسیم نظارت ۲۴
نمودار فایده و نتایج نظارت
کلیدواژه ها
- ایران
- فرانسه
- بررسی تطبیقی
- ارزیابی عملکرد
- نظارت
- حقوق اساسی
- مجلس شورای ملی
- نظام سیاسی
- قوه مقننه
- نظارت
- مجلس