بررسی جایگاه قواعد حقوق بشر در رویه و ساختار دیوان داوری ایکسید

بررسی جایگاه قواعد حقوق بشر در رویه و ساختار دیوان داوری ایکسید عنوان رساله ای است که توسط نیما نصرالهی شهری، با راهنمایی سید قاسم زمانی و با مشاوره جواد کاشانی و محمد شمسایی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

عنوان	بررسی جایگاه قواعد حقوق بشر در رویه و ساختار دیوان داوری ایکسید
رشته	حقوق بین الملل عمومی
دانشجو	نیما نصرالهی شهری
استاد راهنما	سید قاسم زمانی
استاد مشاور	جواد کاشانی، محمد شمسایی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

سرمایه گذاری بین المللی یکی از گسترده ترین و در عین حال پر مناقشه ترین مباحث حقوق بین الملل است زیرا با تمامی مضامین مناقشه آمیز سیاست معاصر از جمله حاکمیت، جهانی سازی، توسعه و حقوق بشر پیوند خورده است. این رساله به دنبال کشف و توصیف رابطه ی حقوق بین الملل سرمایه گذاری و حقوق بشر از طریق مطالعه ساختار، قواعد دادرسی و رویه مرکز حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری می باشد. بدون شک کنوانسیون ایکسید مهم ترین دستاورد جمعی حقوق بین الملل سرمایه گذاری در تاریخ چند ده ساله ی این شاخه از حقوق بین الملل به حساب می آید زیرا تنها معاهده ای است که توانسته مجموعه وسیعی از کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته را گرد خود جمع نماید. با این وجود، در حال حاضر دیوان داوری ایکسید با انتقادات زیادی نه تنها از جانب کشورهای در حال توسعه سرمایه پذیر بلکه همچنین از طرف موسسات مردم نهاد و نهادهای مدافع حقوق بشر روبرو شده است. بسیاری از این انتقادات مربوط به بی تفاوتی دیوان نسبت به استانداردهای حقوق بشر می باشد. ریشه این ادعا را شاید بتوان در شباهت قواعد دادرسی داوری سرمایه گذاری به قواعد دادرسی داوری تجاری جستجو نمود. در حقیقت، علی رغم تفاوت های ماهوی حقوق سرمایه گذاری و حقوق تجارت بین الملل، ساختار و آیین دادرسی دیوان داوری ایکسید نیز از روی داوری تجاری بین المللی الگو برداری شده است. این مساله با توجه به سابقه طولانی مدت استفاده از سازوکار داوری در اختلافات تجاری امری طبیعی و قابل درک است ولی با در نظر گرفتن جنس ادعاهای طرح شده و درگیری دولت های صاحب حاکمیت در داوری سرمایه گذاری ضرورتا قابل دفاع نیست. مضاف بر این، مواجهه ی دیوان با مقوله حقوق بشر به زعم ناظران مطلوب نبوده است. علی رغم این که حاکمیت حقوق بین الملل عمومی به عنوان بخشی از قانون حاکم در مراجع ایکسید مورد پذیرش قرار می گیرد، مراجع داوری میل چندانی به استناد به حقوق بشر به عنوان بخشی از حقوق بین الملل عمومی ندارند. عدم رغبت مراجع داوری سرمایه گذاری به پذیرش استنادات حقوق بشری خصوصا زمانی که این استنادات از طرف دول میزبان و در دفاع از حق خود برای مقررات گذاری مطرح می شود جالب توجه است. این مطالعه با نگاهی توسعه محور به بررسی ساختار، آیین دادرسی و رویه ایکسید از دریچه حقوق بشر می پردازد و راه کارها و پیشنهادهایی را برای بهبود وضعیت موجود ارایه می دهد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه رساله

ا– بیان مساله و ضرورت مطالعه

۲–پیشینه تحقیق

۳–روش پژوهش

۴–سوالهای رساله و فرضیات

۴– سازماندهی تحقیق

فصل اول: حقوق بین الملل سرمایهگذاری و ایکسید

۱–

مقدمه:

۱–۲ تاریخچه حقوق بینالملل سرمایه گذاری( دیدگاه توسعه ای) :

۱–۳ منابع حقوق بین الملل سرمایه گذاری:

۱–۳–۱ حقوق بین الملل معاهدهای:

الف معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری خارجی:

ب معاهده منشور انرژی:

ج معاهدات منطقهای تجارت آزاد:

۱–۳–۲ حقوق بینالملل عرفی:

۱–۳–۳ قانون داخلی کشور میزبان:

۱–۳–۴ قراردادهای سرمایه گذاری:

۱–۴ دیوان داوری ایکسید:

۱–۴–۱ تشکیل و ساختار دیوان داوری ایکسید:

۱–۴–۲ ویژگیهای اساسی دیوان:

الف صلاحیت دیوان ایکسید:

ب قانون حاکم بر دعاوی بر اساس معاهده ایکسید:

ج: انصراف از حق حمایت دیپلماتیک:

د اجرای آرای داوری ایکسید:

و قوانین تسهیلات اضافی مرکز داوری ایکسید:

۱–۵ جمع بندی

فصل دوم: ساختار و آیین دادرسی دیوان داوری ایکسید از دریچه ی حقوق بشر

۲–۱ مقدمه

۲–۲ وابستگی نهادی دیوان به بانک جهانی

۲–۳شفافیت در داوری سرمایه گذاری و دیوان ایکسید

۲–۳–۱ حق دسترسی آزادانه به اطلاعات به عنوان حق بشری:

۲–۳–۲ استانداردهای جهانی حقوق بشر:

۲–۳–۳ استانداردهای منطقهای حقوق بشر:

الف معاهده اروپایی حقوق بشر:

ب معاهده بین آمریکایی حقوق بشر:

۲–۳–۴ شفافیت در داوری سرمایهگذاری:

الف میزان شفافیت در دیوان داوری ایکسید:

ب شفافیت در قواعد داوری موردی آنسیترال:

ج مقایسه قواعد آنسیترال در رابطه با شفافیت و قواعد داوری ایکسید

د معاهده موریتیوس

۲–۴ مشارکت اشخاص ثالث در جریان رسیدگی:

۲–۵ تجدیدنظر و بازبینی آرا:

۲–۵–۱ ضرورت امکان تجدیدنظر خواهی در داوری سرمایهگذاری:

۲–۵–۲ وضعیت تجدیدنظر خواهی در دیوان ایکسید:

۲–۶ جمع بندی

فصل سوم حقوق بشر در رویه دیوان داوری ایکسید

۳–۱مقدمه

۳–۲ حقوق بشر به عنوان بخشی از قانون حاکم در داوری ایکسید:

۳–۳حقوق بشر به عنوان شمشیر: ابزاری تکمیلی برای تفسیر هنجارهای سرمایهگذاری:

۳–۳–۱ احترام به مالکیت خصوصی در حقوق بشر

۳–۳–۲ بررسی رویه ایکسید

۳–۳ حقوق بشر به عنوان سپر: ابزاری دفاعی برای دولت میزبان

۳–۴ مطالعه ی موردی حق دسترسی به آب به عنوان حق بشری در رویه ایکسید

۳–۵ جمع بندی

فصل چهارم راهکارهای بهبود جایگاه حقوق بشر در داوری سرمایه گذاری ایکسید

۴–۱ مقدمه:

۴–۲شکاف بین حقوق سرمایه گذاری و حقوق بشر (نگاهی جامعه شناختی)

۴–۳اصلاحات هنجاری حقوق بینالملل سرمایه گذاری

۴–۳–۱ اصلاحات ماهوی

الف شکل گیری معاهده جهانی سرمایه گذاری

ب تغییر در معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری

۴–۳–۲ اصلاحات شکلی (تجدید ساختار دیوان داوری ایکسید و اصلاح آیین دادرسی):

۴–۳–۴ ایجاد دیوان داوری دایمی:

۴–۴ جمع بندی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

۵–۱ نتیجه گیری

۵–۲ پاسخ به پرسشهای مطالعه و بررسی فرضیات

۵–۲–۱ سوال اصلی اول

۵–۲–۲ سوال اصلی دوم

۵–۲–۳ سوال اصلی سوم

منابع و مراجع

منابع فارسی

منابع انگلیسی:

فهرست نمودارها: نمودار شماره ۱: تعداد کل دعاوی سرمایه گذاری تا سال ۲۰۱۳

نمودار شماره ۲: کشورهای میزبان سرمایه گذار خارجی (خوانده) در دعاوی سرمایه گذاری تا سال ۲۰۱۴ بر اساس میزان توسعه

نمودار شماره ۳: کشورهای متبوع سرمایه گذار خارجی در دعاوی سرمایه گذاری تا سال ۲۰۱۴ بر اساس میزان توسعه

نمودارشماره۴: تعداد معاهدات سرمایه گذاری تا سال ۲۰۱۴

نمودار شماره ۵: نسبت صلاحیت ایکسید به سایر دیوان های داوری در کل دعاوی سرمایه گذاری مطرح شده تا سال ۲۰۱۴

نمودار شماره۶: تعداد پرونده های ثبت شده بر اساس معاهده ایکسید و قواعد تسهیلات اضافه

کلیدواژه ها

• حقوق بشر
• حقوق سرمایه گذاری خارجی
• دیوان داوری ایکسید
• رویه دیوان اکسید
• ساختار و قواعد ایکسید