بررسی جرم شناختی قانون هدفمندسازی یارانه ها

عنوان	بررسی جرم شناختی قانون هدفمندسازی یارانه ها
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فاطمه السادات هاشمی
استاد راهنما	محمدعلی بابایی
استاد مشاور	شهرام ابراهیمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۱
دانشگاه	دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

بررسی جرم شناختی قانون هدفمندسازی یارانه ها عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه السادات هاشمی، با راهنمایی محمدعلی بابایی و با مشاوره شهرام ابراهیمی در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام خمینی ره دفاع گردید.

چکیده

جرم به عنوان یک پدیده انسانی و اجتماعی، از تمام ابعاد زندگی انسان تاثیر می پذیرد. در این میان، سیاست های اقتصادی دولت نیز بنا بر اثری که بر روی زندگی اقشار مختلف مردم می گذارد، اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر مدل کلی بزهکاری خواهد داشت. این سیاست ها، از یک سو زمینه جرم زایی برخی از جرایم را کاهش داده و از سوی دیگر بستر ارتکاب جرایم جدید و طیف جدیدی از بزهکاران و بزهدیدگان را فراهم می آورد. قانون هدفمندسازی یارانه ها نیز، به عنوان مهم ترین سیاست رفاهی پس از انقلاب اسلامی، گرچه به زعم دولتمردان، در پی تحقق عدالت اجتماعی و گسترش رفاه اجتماعی برای آحاد مردم است، اما از جمله قوانینی است که به سبب تحولات اقتصادی خرد و کلانی که به دنبال داشته است، افق های ناشناخته ای را پیش روی جرم شناسان قرار داده است.حذف یارانه انرژی و کالاهای اساسی و آزادسازی قیمت ها و پرداخت نقدی یارانه ها، ضمن ایجاد چالش های اقتصادی مانند تورم، بیکاری و آسیب پذیر کردن بخش تولید، قشر وسیعی از مردم را با دغدغه معیشت مواجهه نموده است و به تبع آن، به برخی از بزهکاری ها بویژه بزهکاری های اقتصادی دامن زده است. از سوی دیگر، روند اجرایی قانون نیز، تخلفاتی را در پی داشته که در پیچیده تر کردن فضای اقتصادی–سیاسی جامعه، بی تاثیر نبوده است. لذا با توجه به رابطه علیتی عمیق میان جرم و شرایط اقتصادی، بازنگری مجدد در اهداف قانون با نگاه واقع بینانه، لزوم بکارگیری تدابیر سنجیده برای کاستن از تبعات جرم زای قانون و پیشگیری از بزهکاری های ناشی از آن و نظارت همه جانبه بر حسن اجرای قانون، ضروری به نظر می رسد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

مقدمه ۱ الف– بیان مساله ۱

ب– سوالات و فرضیه های تحقیق ۳

ج– روش تحقیق ۴

د– پیشینه تحقیق ۴

ﻫ– محدودیت ها و موانع تحقیق ۵

و– ساماندهی تحقیق ۵

بخش نخست( عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی ۶

فصل اول) عدالت اجتماعی و کرامت انسانی ۷

مبحث اول) عدالت اجتماعی ۷

گفتار اول) مفهوم عدالت اجتماعی ۸

۱– مفهوم عدالت اجتماعی از دیدگاه فلاسفه غرب ۹

۲– مفهوم عدالت اجتماعی از دیدگاه اسلام ۱۱

گفتار دوم) اهمیت و جایگاه عدالت اجتماعی ۱۲

گفتار سوم) ارکان عدالت اجتماعی ۱۴

مبحث دوم) کرامت انسانی ۱۵

گفتار اول) کرامت انسانی در اسلام ۱۵

گفتار دوم) کرامت انسانی در استاد بین المللی ۱۶

گفتار سوم) کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ۱۸

فصل دوم)رفاه اجتماعی و نقش دولت رفاه در تحقق آن ۲۰

مبحث اول) رفاه اجتماعی ۲۰

گفتار اول) مفهوم رفاه اجتماعی ۲۱

گفتار دوم) اهمیت رفاه اجتماعی ۲۲

مبحث دوم) دولت رفاه ۲۳

گفتار اول) پیشینه ۲۳

گفتار دوم) مفهوم دولت رفاه ۲۴

گفتار سوم) اهداف دولت رفاه ۲۷

گفتار چهارم) دلایل افول دولت رفاه ۲۸

گفتار پنجم) نسبت دولت رفاه با پرداخت یارانه در قرن ۲۱ ۳۰

مبحث سوم) سیاست های رفاهی در ایران ۳۱

گفتار اول) قبل از انقلاب اسلامی ۳۱

گفتار دوم)پس از انقلاب اسلامی ۳۲

مبحث چهارم)بررسی سیاست هدفمندسازی یارانه ها به عنوان مهم ترین سیاست اقتصادی–رفاهی پس از انقلاب ۳۴

گفتار اول)تاریخچه یارانه ۳۴

گفتار دوم)اهداف پرداخت یارانه ۳۵

گفتار سوم)پیشینه طرح هدفمندسازی یارانه ها ۳۶

گفتار چهارم)دلایل و توجیهات هدفمندسازی یارانه ها ۳۸

گفتار پنجم)محورهای قانون هدفمند سازی یارانه ها ۴۰

بخش دوم( ابعاد جرم زایی قانون هدفمندی یارانه ها ۴۲

فصل اول) بعد جرم شناسی علت شناختی ۴۴

مبحث اول) تحلیل جرم و شرایط اقتصادی با رویکرد علت شناختی ۴۴

گفتاراول) مفهوم جرم شناسی علت شناختی ۴۴

گفتاردوم) جرم و شرایط اقتصادی ۴۵

گفتارسوم)علت یابی اقتصادی جرم در نظریه فشار ۴۹

مبحث دوم) بررسی آثار پرداخت نقدی یارانه ها و ابعاد جرم زایی قانون هدفمندی ۵۱

گفتاراول) پرداخت نقدی یارانه ها و آثار آن ۵۱

۱– تورم ۵۳

۲– تغییر فرهنگ کار ۵۵

۳– انبساط بودجه عمومی و گسترش دخالت دولت ۵۶

۴– عدم امکان شناسایی خانوارهای هدف ۵۷

۵– افزایش خرید مواد مخدر و تشویق به اعتیاد ۵۸

۶– تبعات فرهنگی و اجتماعی ۵۹

گفتار دوم) ابعاد جرم زایی قانون هدفمندی ۶۱

۱– افزایش نابرابری و کاهش رفاه خانوارها ۶۲

۲– بیکاری ۶۴

۳– سرقت ۶۶

۴– کلاهبرداری رفاهی ۶۸

۵– گسترش فساد اقتصادی ۷۰

۶– فساد اداری ۷۲

۷– احتکار کالا ۷۴

۸– رانت خواری ۷۶

۹– دامن زدن به بزهکاری جوانان ۷۸

۱۰– بیگانگی اجتماعی و کاهش رفاه اجتماعی ۷۹

فصل دوم) تحلیلی از منظر جرم شناختی واکنش اجتماعی و جامعه شناسی حقوقی ۸۱

مبحث اول) مفهوم جرم شناسی واکنش اجتماعی ۸۱

مبحث دوم) مفهوم جامعه شناسی حقوقی ۸۳

مبحث سوم) تحلیل سیاست هدفمندی با رویکرد جرم شناختی واکنش اجتماعی و جامعه شناختی حقوقی ۸۶

گفتار اول) تخلفات دولت ۸۶

۱– استنکاف از اجرای کامل قانون ۸۶

۲– کمبود بودجه سازمان هدفمندی ۸۷

گفتار دوم) علل عدم توفیق قانون ۸۹

۱– عدم واقع بینی ۸۹

۲– مشکل قانونگذاری ۹۰

بخش سوم(تحلیلی از منظر جرم شناسی پیشگیرانه ۹۳

فصل اول) جرم شناسی پیشگیری ۹۵

مبحث اول) جایگاه و مفهوم پیشگیری از جرم ۹۵

گفتار اول) پیشینه ۹۵

گفتار دوم) مفهوم پیشگیری و جرم شناسی پیشگیری ۹۶

گفتار سوم) اهمیت پیشگیری از جرم ۹۷

مبحث دوم) انواع پیشگیری ۹۹

گفتار اول) پیشگیری وضعی ۹۹

گفتار دوم) پیشگیری اجتماعی ۱۰۱

مبحث سوم) سیاستگذاری و مدیریت پیشگیری از جرم در ایران ۱۰۳

گفتار اول) رویکرد قانون اساسی به پیشگیری از جرم ۱۰۳

گفتاردوم) وظایف قوای سه گانه در راستای پیشگیری از جرم ۱۰۵

الف) قوه قانونگذاری ۱۰۵

ب) قوه مجریه ۱۰۶

ج) قوه قضاییه ۱۰۷

فصل دوم) تحلیل قانون هدفمندی یارانه ها از منظر جرم شناسی پیشگیری ۱۰۸

مبحث اول) نقش قانون هدفمندی در پیشگیری از جرم ۱۰۸

گفتار اول) دستاوردهای قانون هدفمندی یارانه ها ۱۰۸

۱– صرفه جویی در انرژی ۱۰۸

۲– اصلاح الگوی مصرف ۱۱۰

۳– افزایش رفاه گروه های پایین درآمدی ۱۱۰

گفتار دوم) تاثیر دستاوردهای قانون در پیشگیری از جرم ۱۱۲

مبحث دوم) پیشگیری از جرایم ناشی از قانون هدفمندی یارانه ها ۱۱۳

گفتار اول) پیشگیری جامعه مدار از جرایم یقه آبی ها ۱۱۳

۱– توسعه کارآفرینی و توانمندسازی فقرا و اقشار کم درآمد ۱۱۴

۲– تغییر جهت گیری یارانه نقدی از شکل فعلی ( پرداخت نقدی) به سمت ارایه خدمات آموزشی و بهداشتی باکیفیت و رایگان در مناطق محروم کشور ۱۱۵

۳– برپایی نظام جامع، فراگیر و کارآمد تامین اجتماعی ۱۱۶

۴– شفاف سازی جهت مدیریت انتظارات عمومی ۱۱۷

گفتار دوم) پیشگیری از جرایم یقه سفیدها ۱۱۸

۱– اعمال نظارت بر اعمال کارکنان دولت ۱۲۰

۲– کاهش تصدی گری دولت و خصوصی سازی ۱۲۰

۳– ارتقا شفافیت در بخش دولتی ۱۲۲

۴– شایسته سالاری در انتخاب کارمندان و انتصاب مدیران ۱۲۳

۵– تضمین امنیت اقتصادی ۱۲۴

۶– آزادی مطبوعات ۱۲۵

۷– نظارت بر حسن اجرای قانون هدفمندی ۱۲۶

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۲۸

فهرست منابع ۱۳۰

کلیدواژه ها

• هدفمندسازی یارانه ها
• کرامت انسانی
• جرم شناسی
• عدالت اجتماعی
• دولت رفاه اجتماعی
• یارانه
• بزهکاری اقتصادی