بررسی جنبه های جرم شناختی اجرای علنی مجازات ها

عنوان	بررسی جنبه های جرم شناختی اجرای علنی مجازات ها
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	طاهره رشیدی لرستانی
استاد راهنما	باقر شاملو
استاد مشاور	تهمورث بشیریه، فاطمه سوهانیان
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه پیام نور استان تهران

بررسی جنبه های جرم شناختی اجرای علنی مجازات ها عنوان پایان نامه ای است که توسط طاهره رشیدی لرستانی، با راهنمایی باقر شاملو و با مشاوره تهمورث بشیریه و فاطمه سوهانیان در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان تهران دفاع گردید.

چکیده

در این پژوهش سعی بر آن شده تا با جمع آوری ، بررسی و تجزیه و تحلیل دیدگاههای فقها، حقوقدانان ، جامعه شناسان و جرم شناسان و نظر سنجی مردم ، پیرامون مبانی جرم شناختی اجرای علنی مجازاتها به آراء و نظرات روشن و سنجدیده ای همگام با تحولات تاریخی و توسعه پیشرفت علوم دست یابیم از جمله نتایج پژوهشی می توان به اهداف دین مبین اسلام از اجرای علنی مجازات که اصلاح و باز پروری شخصی مجرم می باشد و در قرآن به آیه ۲ سوره مبارکه نور به صراحت اجرای علنی حد(زنای محصنه) صحبت شده است هرچند که بین علماء اختلاف نظرهایی در تعمیم آن نسبت به سایر حدود وجود دارد. دیدگاههای متفاوتی نیز راجع به اجرای علنی مجازاتها در زمان غیبت مطرح است که اجراء در زمان غیبت آرای بیشتری را به همراه دارد.

اجرای علنی کیفر آثار و پیامدهایی را در جوامع انسانی به دنبال دارد که با توجه به دیدگاههای متفاوت از نظر جرمشناسی تبعاتی که از اجرای علنی کیفر حاصل می شود ، در مواردی تاثیر کیفر را کمرنگ تر می نماید و از سویی تکرار اجرای علنی کیفر ممکن است در بلندمدت منجر به عادی شدن و از بین رفتن قبح عمل شده و تاثیر کمتری در مجرمین حرفه ای داشته باشد . با انجام نظرسنجی اکثری پاسخ دهندگان با اجرای علنی مجازات و اجراء در موارد خاص با تصویب هیات صاحب نظر موافقند، سطح تحصیلات افراد در نگرش آنها نسبت به مجازاتها به جز اعلام تاثیری ندارد که در مواردی چون عبرت پذیری افراد جامعه ، تسکین آسیب روانی وارد شده به جامعه با آن موافق و در مواردی چون تاثیر آن بر کودکان و نوجوانان ، تضعیف روابط بین المللی با آن مخالف نموده اند که عامل اصلی در تضاد پاسخها را می توان عدم آگاهی کافی مردم از احکام شرعی دانست ، پژوهش از چند فصل تشکیل شده که در فصل اول به بررسی اهداف اجرای مجازات ها که شامل اهداف خشصی ( ارعاب مجرم ، مکافات مجرم و اصلاح مجرم ) و اهداف عمومی کیفرها ( تامین عدالت ، اصلاح نفس بزه کار ، ارعاب و پیشگیری) می باشد ، پرداخته شد. در فصل دوم به تعریف اصلاح و مفهوم علن و ملاء عام و پیشینه اجرای علنی کیفر ، اجرای علنی کیفر در ایران پس از اسلام ، اجرای علنی مجازات از منظر مکاتب گوناگون ، همچنین مبانی شرعی اجرای مجازات ها از منظر فقها و آثار فردی و اجتماعی اجرای علنی مجازات ها ، از دیدگاههای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در فصل سوم پژوهش که شامل نظر سنجی از عمومی و حقوق دانان است و وسیله پرسشنامه نظرسنجی به عمل آمد از تعداد ۱۳۵۰ نفر نمونه آماری مورد نظر سنجی موفق به کسب جواب از ۱۴۵ نفر شدیم که ۳۴ نفر حقوق دان اعم از قضات شعب کیفری ، قضات اجرای احکام و وکلاء می باشند. به امید آنکه این پژوهش گامی در جهت اعتلای هرچه بیشتر کیفیت اجرای مجازات ها بوده و شاهد تاثیر تمام و کمال اجرای کیفر در جامعه باشیم .

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

۱– بیان موضوع: ۱

۱–۱ پیشینه پژوهش ۲

۲–۱ سوالات پژوهش ۲

۱–۳ فرضیات پژوهش ۲

۱–۴ اهداف پژوهش ۳

۱–۵ شیوه کار و بیان تنگناهای پژوهش ۳

۱–۶ ساماندهی پژوهش ۴

فصل اول: کلیات ۵

بخش اول: تبیین سیاست کیفری و جنایی و اهداف کیفرها در اسلام ۵

مبحث اول: تبیین سیاست کیفری و سیاست جنایی ۵

گفتار اول: تبیین سیاست کیفری ۵

گفتار دوم: سیاست جنایی ۵

گفتار سوم: وجوح افتراق سیاست کیفری و سیاست جنایی ۶

مبحث دوم: اهداف شخصی مجازات ها ۸

گفتار اول: ارعاب مجرم ۸

گفتار دوم: مکافات مجرم ۱۰

گفتار سوم: اصلاح و تربیت مجرم ۱۱

مبحث سوم: اهداف عمومی کیفرها ۱۲

گفتار اول: تامین عدالت و امنیت اجتماعی ۱۳

گفتار دوم: اصلاح نفس و تربیت بزهکار ۱۴

گفتار سوم: ارعاب و پیشگیری ۱۵

بخش دوم: مفهوم ملإ عام و علن ۱۶

مبحث اول: مفهوم ملاء عام ۱۶

گفتار اول: مفهوم لغوی ۱۶

گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۱۶

مبحث دوم: مفهوم علن ۱۷

گفتار اول: مفهوم لغوی ۱۷

گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۱۷

بخش سوم: پیشینه اجرای علنی کیفر ۱۸

مبحث اول: اجرای علنی کیفر در دوران باستان ۱۸

گفتار اول: دوره ی هخامنشیان ۱۸

گفتار دوم: دوره ی اشکانیان: ۲۰

گفتار سوم: دوره ساسانیان ۲۰

مبحث دوم: اجرای علنی کیفر در ایران پس از اسلام ۲۲

گفتار اول: دوره قبل از مشروطیت ۲۲

گفتار سوم: دوره استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران ۲۷

بخش چهارم: اجرای علنی کیفر از نظر مکاتب ۳۰

مبحث اول: اجرای علنی کیفر از منظر مکاتب فلسفی حقوق کیفری ۳۰

گفتار اول: مکتب عدالت مطلقه ۳۰

گفتار دوم: مکتب کلاسیک ۳۱

گفتار سوم: مکتب نیوکلاسیک ۳۲

مبحث دوم: از منظر مکاتب مبتنی بر داده های علمی ۳۳

گفتار اول: مکتب تحققی ۳۳

گفتار دوم: مکتب دفاع اجتماعی ۳۴

گفتار سوم: مکتب اجتماعی نوین ۳۵

گفتار چهارم: مکتب مارکسیستی: ۳۶

گفتار پنجم: مکتب فمنیستی: ۳۷

گفتار ششم: مکتب راست نو: ۳۸

گفتار هفتم: مکتب ریالیست چپ گرا: ۳۹

نظریه های موجود در مکتب ریالیسم چپ گرا: ۴۰

گفتار هشتم: مکتب جمهوری خواه: ۴۰

گفتار نهم : مکتب جرم شناسی انتقادی: ۴۱

فصل دوم: مبانی اجرای علنی مجازاتها در اسلام ۴۵

بخش اول: مبانی اجرای علنی مجازاتها در اسلام ۴۵

مبحث اول : منابع شرعی ۴۵

گفتار دوم: سنت ۴۷

مجازات لواط ۴۸

مجازات شرب خمر ۴۸

گفتار سوم: دیدگاه فقها ۵۰

۱– قایلین به وجوب ۵۱

۲– قایلین به استحباب ۵۳

مبحث دوم: شرایط و عناصر اجرای علنی مجازات ها ۵۴

گفتار اول: تعداد حاضرین در اجرای علنی مجازات ها ۵۴

گفتار دوم: شخصیت و شرایط حاضرین ۵۶

گفتار سوم: مدت حضور ۵۸

مبحث سوم: جایگاه مصلحت گرایی در احکام کیفری ۵۹

گفتار اول: مفهوم مصلحت گرایی ۵۹

گفتار دوم: مبانی مصلحت گرایی در اسلام ۶۱

گفتار سوم: طریقیت یا موضوعیت اجرای علنی مجازاتها ۶۴

گفتار چهارم: اجرای علنی مجازاتها و مقتضیات زمان ۶۵

استفتاء اول ۶۸

مبحث چهارم: اجرای حد در زمان غیبت ۷۰

گفتار اول: طرفداران اقامه حد در زمان غیبت ۷۰

بخش دوم: اجرای علنی قصاص و مجازاتهای تعزیری و بازدارنده ۷۴

مبحث اول: اجرای علنی قصاص ۷۴

گفتار اول: تبیین مفهوم قصاص ۷۴

گفتار دوم: اجرای علنی قصاص ۷۵

استفتاء اول ۷۷

استفتاء دوم ۷۸

استفتاء سوم ۷۹

مبحث دوم: اجرای علنی تعزیرات ۸۰

گفتار اول: تبیین ماهیت تعزیرات ۸۰

۱– تعزیرات شرعی و حکومتی ۸۲

۲– نحوه تعیین مجازات های تعزیری ۸۳

گفتار دوم: مبانی اجرای علنی تعزیرات ۸۴

استفتاء اول ۸۶

مبحث سوم: اجرای علنی مجازات های بازدارنده ۸۸

گفتار اول: تبیین ماهیت مجازات های بازدارنده ۸۸

گفتار دوم: اجرای علنی مجازات های بازدارنده ۹۰

بخش سوم: مبانی جرم شناختی اجرای علنی مجازات ۹۱

مبحث اول: اجرای علنی مجازات از منظر روانشناسی ۹۱

مبحث دوم: اجرای علنی مجازات از منظر جرم شناسی ۹۶

بخش چهارم: دیدگاه و دلایل موافقان اجرای علنی مجازات ۹۹

مبحث اول: آثار فردی ۹۹

گفتار اول: تهذیب مجرم و تفکیر گناه ۹۹

گفتار دوم: عبرت و اصلاح مجرم ۱۰۰

گفتار سوم: جلوگیری از شایعه سازی مجرمین: ۱۰۱

مبحث دوم: آثار اجتماعی ۱۰۲

گفتار اول:آثار مستقیم ۱۰۲

۱– جبران هیبت شکسته شده گناه در جامعه ۱۰۲

۲– جلوگیری از افراط و تفریط در اجرای حدود ۱۰۳

۳– نمایش قبح جرم به جامعه و پیشگیری از تعطیل کیفرها ۱۰۴

۴– شناساندن چهره واقعی بزهکار به اجتماع ۱۰۶

گفتار دوم: آثار غیر مستقیم ۱۰۷

۱– ارعاب و بازدارندگی عمومی ۱۰۷

۲– برقراری نظم و آرامش عمومی ۱۱۲

بخش پنجم: دیدگاه و دلایل مخالفان اجرای علنی مجازات ۱۱۴

مبحث اول: آثار فردی: ۱۱۴

گفتار اول: غفلت از ریشه یابی بزهکاری ۱۱۴

گفتار دوم: از بین بردن زمینه اصلاح بزهکار و ایجاد حس انتقام ۱۱۶

گفتار سوم: نقض اصل تساوی مجازات ها ۱۱۸

مبحث دوم: آثار اجتماعی ۱۲۰

گفتار اول: آثار منفی نسبت به فرهنگ عمومی جامعه ۱۲۰

۱– وهن اسلام و حکومت دینی ۱۲۰

۲– ترویج خشونت و از بین بردن روحیه رحم و شفقت ۱۲۱

۳– اشاعه جرم در جامعه(جرم آفرینی) ۱۲۴

۴– اشتباه قاضی و بی اعتمادی نسبت به دستگاه قضایی ۱۲۵

گفتار دوم: آثار منفی نسبت به اعضای جامعه ۱۲۶

۱– بروز طغیان و شورش ۱۲۶

۲– تغذیه روح بیمار برخی از افراد ۱۲۷

۳– شکل گیری شخصیت انحرافی کودکان ۱۲۷

فصل سوم: بررسی نظر سنجی راجع به اجرای علنی مجازات ها ۱۲۹

بخش اول – معرفی جامعه آماری، سیوالات و فرضیات تحقیق ۱۲۹

مبحث اول : جامعه نمونه آماری ۱۲۹

گفتار اول: مشخصات فردی ، تحصیلات ، جنس و حرفه ۱۲۹

گفتار دوم: روش انتخاب نمونه و جمع آوری اطلاعات ۱۳۲

مبحث دوم: نمونه سیوالات ، فرضیات تحقیق و موانع پژوهش ۱۳۲

گفتار اول: سیوالات ۱۳۲

گفتار دوم: فرضیات ۱۳۳

گفتار سوم: موانع پژوهش ۱۳۴

بخش دوم – بررسی و تحلیل نتایج تحقیق ۱۳۵

مبحث اول : تحلیل نتایج نظر سنجی ( پرسشنامه) عمومی ۱۳۵

گفتار اول: آثار اجرای علنی نسبت به مجرم ۱۳۵

مبحث دوم : تحلیل نتایج نظر سنجی ( پرسشنامه) حقوقدانان ۱۶۵

گفتار اول: تجربیات شخصی و اجرای علنی مجازات ها ۱۶۵

گفتار دوم: آثار اجرای علنی مجازات ها نسبت به مجرم ۱۶۸

گفتار سوم: آثار اجرای علنی مجازات ها نسبت به سایر افراد و جامعه ۱۷۱

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۷۵

الف) نتیجه گیری ۱۷۵

ب) پیشنهادات ۱۸۴

فهرست منابع و مآخذ ۱۸۶

منابع فارسی ۱۸۶

ج– منابع عربی ۱۸۹

د– نشریات و مقالات ۱۹۱

ه–– پایان نامه ۱۹۲

Abstract ۱۹۹

کلیدواژه ها

• مجازات علنی
• اجرای حکم
• جرم شناسی
• اصلاح کیفری
• جنبه های اجتماعی
• مجازات ها
• اجرای علنی
• جرم شناختی
• ملا عام