بررسی حقوق شهروندی در نظام کیفری ایران در مرحله دادسرا با نگرشی به لایحه آیین دادرسی کیفری
 | |
| عنوان | بررسی حقوق شهروندی در نظام کیفری ایران در مرحله دادسرا با نگرشی به لایحه آیین دادرسی کیفری |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | ابوالفضل توکلی شاهجهان آبادی |
| استاد راهنما | رجب گلدوست جویباری |
| استاد مشاور | نریمان فاخری |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | مرکز پیام نور تهران |
بررسی حقوق شهروندی در نظام کیفری ایران در مرحله دادسرا با نگرشی به لایحه آیین دادرسی کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط ابوالفضل توکلی شاهجهان آبادی، با راهنمایی رجب گلدوست جویباری و با مشاوره نریمان فاخری در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.
چکیده
بر اساس اصل برایت هر متهمی که در مظان اتهام قرار گرفته و جامعه در جهت حفظ نظم عمومی و جبران زیان بزه دیده در تعقیب وی و به دنبال کشف حقیقت است ، به عنوان یک شهروند حق دارد در یک فرآیند دادرسی کیفری از یک سو بتواند از اتهام وارده دفاع نماید و جامعه ابزار و زمینه های لازم دراین خصوص را چه از لحاظ قانونی و چه اجرایی در اختیار وی بگذارد. از سوی دیگر متهم حق دارد از امنیت و آزادی جسمانی لازم هم در جهت اریه دفاعی مناسب تر و هم از این جهت که هنوز بیگناه محسوب می شود بر خوردار باشد. این موضوع که در حقوق ماتقابل نظم عمومی با فرض برایت تا چه میزان توانسته این حقوق را تحت تاثیر قرار دهد موضوعی است که در این پایان نامه بررسی می شود. به علاوه با توجه به وضعیت خاص متهم به شکل مداوم رعایت این حقوق به دست اندرکاران عدالت کیفری یادآوری می شود. در حقوق ایران آخرین مقرره ای که در این خصوص وضع شده است قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی می باشد هم چنین لایحه آیین دادرسی کیفری نیز به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده است که در این خصوص مقررات جدیدی بیان داشته است . تعمق در این لایحه و این قانون با توجه به این حقوق در کنار یکدیگر حایز اهمیت می باشد.
ساختار و فهرست پایان نامه
عنوان صفحه
مقدمه ۱
۱– ضرورت ، اهداف و انگیزه انتخاب موضوع ۳
۲– سوالهای تحقیق ۳
۳– فرضیات تحقیق ۴
۴– قلمرو تحقیق ۴
۵– پیشینه تحقیق ۴
۶– روش تحیقق ۵
۷– نوآوری های تحقیق ۵
۸– ساختار تحقیق ۵
فصل اول : تبیین مفاهیم وپیشینه ۷
مبحث اول : تبیین مفاهیم ۱۰
گفتار اول : تعریف واژگان اصلی ۱۰
الف) تعریف حق ۱۱
۱– تعریف لغوی ۱۱
۲– تعریف اصطلاحی ۱۲
ب) تعریف متهم و تفاوت با مظنون ۱۴
۱– تعریف لغوی ۱۴
۲– تعریف اصطلاحی ۱۵
ج) تعریف حقوق شهروندی ۱۷
۱– تعریف شهروند ۱۸
۱–۱– مفهوم لغوی ۱۸
۲–۱– مفهوم اصطلاحی ۱۹
۲– تعریف شهروندی ۲۱
– تعریف حقوق شهروندی ۲۳۳
۴– رابطه حقوق شهروندی با حقوق بشر ۲۵
۱–۴– تباین حقوق شهروندی با حقوق بشر ۲۵
۲–۴– عمومیت حقوق بشر نسبت به حقوق شهروندی ۲۵
۳–۴– تساوی حقوق بشر با حقوق شهروندی ۲۶
۴–۴– عمومیت حقوق شهروندی نسبت به حقوق بشر ۲۶
۵– رابطه حقوق شهروندی با حقوق اساسی ۲۶
۶– مفهوم حقوق شهروندی در قانون حفظ حقوق شهروندی ۲۷
گفتار دوم : واژگان مرتبط ۲۹
الف) تحقیقات مقدماتی ۳۰
ب ) تعریف فرآیند دادرسی ۳۱
مبحث دوم : پیشینه حقوق متهم و حقوق شهروندی ۳۵
گفتار اول : پیشینه حقوق متهم در حقوق موضوعه و آموزه های دینی ۳۵
الف ) پیشینه حقوق متهم در آموزه های دینی ۳۶
۱– حقوق متهم در آیین یهود و مسیحیت ۳۶
۲– حقوق متهم در اسلام ۳۷
۱–۲– دادرسی و حقوق متهم در دوران جاهلیت ۳۷
۲–۲– حقوق متهم در نظام دادرسی اسلامی ۴۰
۱–۲–۲– حق دسترسی به محکمه و مرجع قضایی واقامه دعوی در مرجع صالح ۴۱
۲–۲–۲– حق انتخاب وکیل مدافع ۴۲
۳–۲–۲– حق تفهیم اتهام ۴۳
۴–۲–۲– حق دفاع ۴۴
۵–۲–۲– علنی بودن محاکمه ۴۴
۶–۲–۲– حق داشتن حریم خصوصی ۴۵
۷–۲–۲– موقعیت بازداشت موقت در نظام دادرسی اسلامی ۴۶
۸–۲–۲– حق داشتن مترجم ۴۷
۹–۲–۲– منع اکراه و شکنجه در حقوق اسلام ۴۷
ب ) پیشینه حقوق متهم در حقوق موضوعه ۴۸
۱– حقوق متهم در اروپا ۴۹
۲– حقوق متهم در ایران ۵۰
۱–۲– حقوق متهم در ایران باستان ۵۰
۱–۱–۲–دوره هخامنشیان و اشکانیان ۵۱
۲–۱–۲– دوره ساسانی ۵۲
۲–۲– حقوق متهم در دوران معاصر ۵۵
۱–۲–۲– دوره مشروطیت ۵۵
۲–۲–۲– دوره جمهوری اسلامی ایران ۵۷
گفتار دوم : پیشینه حقوق شهروندی در حقوق موضوعه و آموزه های دینی ۵۸
الف ) حقوق شهروندی در آموزه های دینی ۵۹
۱– حقوق شهروندی در آیین یهود و مسیحیت ۵۹
۲– حقوق شهروندی در اسلام ۶۰
ب ) پیشینه حقوق شهروندی در حقوق موضوعه ۶۳
۱– حقوق شهروندی و تحولات آن در اروپا ۶۳
۲– حقوق شهروندی در ایران ۶۶
۱–۲– حقوق شهروندی در ایران باستان ۶۶
۲–۲– حقوق شهروندی در دوران معاصر ۶۸
۱–۲–۲– قبل از انقلاب اسلامی ۶۸
۲–۲–۲– بعد از انقلاب اسلامی ۶۹
فصل دوم : حقوق دفاعی متهم در فرآیند دادرسی ۷۲
مبحث اول : قواعد ناشی از حق دفاع متهم ۷۵
گفتار اول : تکلیف مقام تعقیب ( دادسرا ) به ارایه دلیل ۷۶
گفتار دوم : تساوی طرفین دعوا در فرآیند دادرسی ۷۸
گفتار سوم : حق اطلاع دقیق و کامل از اتهام ۸۲
گفتار چهارم : حق برگزاری محاکمه در یک دادگاه بی طرف ۸۵
الف ) ابعاد دادرسی بی طرفانه ۸۷
ب ) تضمینات دادرسی بی طرفانه حقوق ایران ۸۹
۱– مشروعیت قوانین ۸۹
۲– مقررات بین المللی ۹۰
۳– استقلال قضایی ۹۰
۴– مصونیت دادرسان ۹۱
۵– دو درجه ای بودن رسیدگی ۹۱
۶– سلب صلاحیت در موارد خاص ۹۲
گفتار پنجم : علنی بودن و شاخصه های آن در یک فرآیند دادرسی ۹۲
گفتار ششم : حق تسریع در رسیدگی ۹۳
الف ) عوامل دخیل در مدت دادرسی ۹۵
ب ) راهکار های موثر برای تسریع در روند دادرسی ۹۶
۱– شیوه رسیدگی سریع ۹۶
۲– شیوه رسیدگی اختصاری ۹۷
۳– اصل مصلحت تعقیب ۹۸
۴– احاله ۹۹
۵– تعیین مدت یا ایجاد محدودیت معقول برای رسیدگی به دعاوی ۹۹
مبحث دوم : ابزار های متهم در دفاع از اتهام انتسابی ۱۰۱
گفتار اول : حق استفاده از وکیل ( معاضدت حقوقی ) ۱۰۲
الف ) حق استفاده از وکیل در مراحل مختلف دادرسی ۱۰۳
۱– حضور وکیل در مرحله تحقیقات پلیسی ۱۰۴
۲– حضور وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد بازپرس ۱۰۶
۳– وکیل مدافع در مرحله دادگاه ۱۰۸
ب ) ضرورت اعلام حق داشتن وکیل ۱۱۰
ج ) وکیل تسخیری ۱۱۲
گفتار دوم : حق داشتن مترجم ۱۱۵
گفتار سوم : حق سکوت متهم ۱۱۹
گفتار چهارم : تفسیر شک به نفع متهم ۱۲۱
فصل سوم : حقوق مربوط به آزادی و امنیت شخصی ۱۲۵
مبحث اول : حق بر امنیت ۱۲۸
گفتار اول : حفظ امنیت جسمانی و روانی ۱۲۹
الف ) منع رفتار غیر انسانی ( شکنجه ) ۱۲۹
۱– انواع شکنجه و ضمانت اجراهای قانونی در مقابله با آن ۱۳۳
۱–۱– شکنجه جسمی ۱۳۴
۲–۱– شکنجه روحی ۱۳۵
۲– علل توسل به شکنجه ۱۳۷
۱–۲– تنبیه و مجازات متهم ۱۳۷
۲–۲– نقص نظام های دادرسی ۱۳۹
۳–۲– تحصیل دلیل خصوصا اخذ اقرار ۱۴۱
۴–۲– عوامل اجتماعی و روانی ۱۴۲
ب ) تدابیر حمایتی ۱۴۶
۱– حق متهم بازداشت شده به اطلاع یافتن خانواده از وضعیت وی و ملاقات با خانواده و وکیل ۱۴۶
۲– حق معاینه پزشکی ۱۴۹
۳– حفظ جان متهم ۱۵۰
گفتار دوم : حفظ حرمت و حیثیت اجتماعی ۱۵۲
الف )حق برخورداری از رفتار متناسب با شان و غیر توهین آمیز ۱۵۳
ب ) حق عدم انتشار حکم قبل از قطعیت ۱۵۴
ج ) حق داشتن حریم خصوصی و حمایت از آن ۱۵۵
۱– حمایت از حریم خصوصی در سطح بین الملل ۱۵۷
۲– حق حریم خصوصی در حقوق موضوعه در یک فرآیند دادرسی کیفری ۱۵۸
مبحث دوم : حق بر آزادی جسمی ۱۶۹
گفتار اول : شیوه های سلب آزادی در نظام حقوق ایران ۱۷۰
الف ) توقیف متهم در مرحله تحت نظر پلیس ۱۷۱
ب ) توقیف متهم پس از حضور نزد بازپرس ۱۷۳
ج ) قرار بازداشت موقت (توقیف احتیاطی) ۱۷۵
۱– موارد امکان صدور قرار بازداشت موقت احصا شده در قانون ۱۷۷
۱–۱– موارد اختیاری بازداشت موقت ۱۷۷
۲–۱– موارد اجباری بازداشت موقت ۱۷۸
۲– نظارت و بازنگری در بازداشت موقت ۱۸۲
۳– اعتراض متهم به قرار ۱۸۵
گفتار دوم : دلایل سلب آزادی از متهم ۱۸۷
الف ) وجود ظن قوی دال بر ارتکاب جرم ۱۸۷
ب ) جلو گیری از فرار یا پنهان شدن متهم ۱۸۸
ج ) جلو گیری از امحاء آثار جرم و تبانی ۱۸۸
د )بازداشت متهم به عنوان اقدام تامینی ۱۸۹
گفتار سوم : انتقادات وارد بر سلب آزادی از متهم ۱۹۰
گفتار چهارم : جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم بی گناه ۱۹۵
نتیجه گیری و پیشنهاد ۲۰۴
فهرست منابع و ماخذ ۲۱۳
کلیدواژه ها
- حقوق مدنی
- نظام حقوقی
- ایران
- حقوق شهروندی
- حقوق متهم
- حق دفاع
- فرض برایت
- لایحه آیین دادرسی کیفری
- حقوق شهروندی
- اصل برایت
- حقوق متهم
- حق دفاع متهم
- آیین دادرسی کیفری
- دادسرا