بررسی راهکارهای توانمندسازی ضابطین در رعایت حقوق متهمین با رویکرد جرم شناختی

عنوان	بررسی راهکارهای توانمندسازی ضابطین در رعایت حقوق متهمین با رویکرد جرم شناختی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	حسین عزیزآبادی فراهانی
استاد راهنما	عباس نظیفی
استاد مشاور	غلامرضا جمشیدی ها
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه پیام نور استان تهران

بررسی راهکارهای توانمندسازی ضابطین در رعایت حقوق متهمین با رویکرد جرم شناختی عنوان پایان نامه ای است که توسط حسین عزیزآبادی فراهانی، با راهنمایی عباس نظیفی و با مشاوره غلامرضا جمشیدی ها در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان تهران دفاع گردید.

چکیده

امروزه رعایت حقوق متهمین یکی از مباحث بسیار مهم حقوق شهروندی است. حفظ حقوق متهمین ارتباط تنگاتنگی با اقدامات و تصمیمات ضابطین دارد. این مهم وقتی تحقق می یابد که اولا قانون در مورد آنها شفافیت لازم را داشته باشد ثانیا نسبت به اجرای آن برنامه ریزی و نظارت لازم صورت گیرد. در این راستا ضابطین نیز باید نسبت به مسایل قانونی و رعایت حقوق متهمین و مجازات نقض آنها آگاهی کافی داشته و در اجرای آن دقت لازم را نمایند. محقق در این پژوهش که از نوع کاربردی و با استفاده از روش میدانی توصیفی تحلیلی با ابزار ” کتابخانه ای– اسنادی” اطلاعات لازم را گردآوری نموده، بر این عقیده است که در حال حاضر با توجه به پیچیدگی، تنوع و افزایش جرایم، حقوق شهروندی متهمان در زمان تحقیقات مقدماتی به نحو مطلوب و قانونمند رعایت نمی گردد. بنابراین با توجه به نگاه دین مبین اسلام و قانون گذار به حقوق متهمان و بویژه موقعیت خاص ایران اسلامی در جهان امروز، ضابطین که در نوک پیکان و برخورد اولیه با متهمان قرار دارند، باید ضمن درک و تدبیر این موقعیت، تمهیدات لازم را با توجه به موارد قانونی در نظر بگیرند. هدف این پژوهش بررسی و ارایه راهکار های لازم جهت توانمند سازی ضابطین بالاخص ضابطین عام دادگستری (ناجا) به منظور رعایت حقوق متهمین می باشد. باتوجه به اینکه برابر قانون حجم کثیر ماموریت های ضابطین به رده های اجرایی ناجا منجمله کلانتری ها وپاسگاه ها واگذار گردیده است محقق نیز مطالعات میدانی خود را در حوزه کاری کلانتری ها وپاسگاه های انتظامی سراسر کشور انجام داده وتلاش نموده ضمن بررسی مشکلات و موانع ماموریتی در حوزه ضابطین عام ، راهکارهای مناسب درجهت توانمندسازی آنها را برابر چهارچوب قانون ارایه نماید. در این پژوهش که از نوع کیفی و با روش بررسی اسناد و مدارک ونیز مشاهده و مصاحبه کامل می باشد موضوعات جزء به جزء تبیین و تشریح گردیده و ضمن بررسی وضعیت موجود، میزان توانمندی ضابطین عام در رعایت حقوق متهمین با گردآوری اطلاعات از مجموعه قوانین موجود در نظام جمهوری اسلامی ایران و نیز آیین نامه ها و دستورالعمل های قانونی و همچنین مطالعه میدانی صدها پرونده متشکله توسط ضابطین در کلانتری و پاسگاه های سراسر کشور با همکاری و همراهی کارشناسان خبره انتظامی و قضایی، مصاحبه با کارکنان و فرماندهان مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفته است .

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول : کلیات پژوهش ۱

مقدمه ۲

بخش اول : ۴

۱–۱ : بیان مسیله

۱–۲ : اهمیت موضوع

۱–۳ : اهداف پژوهش ۸

۱–۴ : سیوالات تحقیق

۱–۵ : فرضیه ها ۹

۱–۶ : قلمرو تحقیق ۱۱

۱–۷ : پیشینه تحقیق

۱–۸ : روش شناسی تحقیق ۱۴

۱–

تعاریف نظری و عملیاتی واژگان تخصصی ۱۵

خلاصه فصل اول ۱۵

الف

عناوین شماره صفحات

فصل دوم: مبانی نظری وادبیات پژوهش ۱۷

مقدمه ۱۷

بخش اول : ادبیات وپیشینه تحقیق ۱۷

۲–۱ : مبانی نظری وادبیات پژوهش ۱۷

۲–۱–۱ : تاریخچه ضابطین درایران ۱۷

۲–۱–۲ : تاریخچه ضابطین درجمهوری اسلامی ایران ۱۹

بخش دوم : ضابطین از دیدگاه نظام کیفری ایران ۲۰

۲–۲–۳ : طبقه بندی ضابطین دادگستری ۲۱

۲–۲–۳–۱ : ضابطین عام

۲–۲–۳–۲ : ضابطین خاص ۲۱

بخش سوم : نوآوری های قانون آیین دادرسی کیفری ۲۳

۲–۳–۱ : کارت ویژه ضابطین ۲۳

بخش چهارم : اختیارات و تکالیف ضابطین ۲۴

۲–۴–۱ : اختیارات ضابطین ۲۴

۲–۴–۲: تکالیف ضابطین درامور کیفری ۲۴

بخش پنجم : جرایم مشهود ۲۴

۲–۵–۱ : تعریف جرم مشهود

ب

عناوین شماره صفحات

۲–۵–۲ : مشخصات ومصادیق جرایم مشهود

بخش ششم : وظایف ضابطین در قبال رسیدگی به جرایم ۲۶

۲–۶–۱ : وظایف ضابطین درزمان تشکیل پرونده های قضایی ۲۶

بخش هفتم : وظایف ضابطین ۲۸

۲–۷–۱ : کشف جرم ۲۸

۲–۷–۲ : تحقیقات مقدماتی ۲۸

بخش هشتم : سایر اختیارات ضابطین در جرایم مشهود ۳۰

۲–۸–۱ : بازرسی منزل ۳۰

۲–۸–۲ : اهم اقدامات ۳۰

بخش نهم : نگاهی به حقوق متهم درجهان و اسلام وایران ۳۱

۲–۹–۱ : حقوق متهم از ۳۱

۲–۹–۲ : حقوق متهم از نگاه اسلام ۳۶

۲–۹–۲–۱ : اهداف دین

بخش دهم :حقوق متهم درجمهوری اسلامی ایران

بخش یاز دهم : حقوق شهروندی ۴۴

۲–۱۱–۱ : قوانین رعایت حقوق شهروندی در قوانین ایران ۴۴

ج

عناوین شماره صفحات

۲–۱۱–۱ : مستندات قانونی رعایت حقوق شهروندی ۴۶

بخش دوازدهم : توانمند سازی ۵۲

۲–۱۲–۱ : تاریخچه توانمند سازی و مفهوم آن

۲–۱۲–۲ : اهمیت وضرورت توانمند سازی ۵۵

۲–۱۲–۳ : علل گرایش سازمان ها به توانمند سازی ۵۶

۲–۱۲–۴ : رویکردهای توانمند سازی ۶۰

۲–۱۲–۵ : موانع توانمند سازی کارکنان ۶۲

۲–۱۲–۶ : ابعاد توانمند سازی ۶۳

۲–۱۲–۷ : پیامد های توانمند سازی ۶۵

بخش سیزدهم :شایستگی رهبران ۶۷

بخش چهاردهم : راهبردهای توانمند سازی

مدل مفهومی تحقیق ۷۰

مدل تحلیلی تحقیق ۷۱

خلاصه فصل دوم

د

عناوین شماره صفحات

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه ۷۴

بخش اول : روشها ۷۴

۳–۱ : روش تحقیق ۷۵

۳–۱–۱ : نوع پژوهش ۷۵

۳–۱–۲ : روش پژوهش ۷۵

۳–۱–۳ : جامعه آماری ۷۵

۳–۱–۴ : جامعه نمونه ۷۶

۳–۱–۵ : قلمرو زمانی ومکانی پژوهش ۷۶

بخش دوم : روایی وپایایی تحقیق ۷۶

۳–۲–۱ : روایی (اعتبار) ابزار سنجش

۳–۲–۲ : پایایی (قابلیت اعتماد) ابزار سنجش ۷۷

بخش سوم : روش تحلیل داده ها ۷۷

۳–۳–۱ : استنادی ۷۷

۳–۳–۲ : تحلیلی ۷۷

۳–۳–۳ : استنباطی ۷۷

خلاصه فصل سوم ۷۸

ه

عناوین شماره صفحات

فصل چهارم ( تجزیه وتحلیل داده ها)

مقدمه ۷۹

بخش اول : جرم ومجرم ۸۰

۴–۱–۱ : جرم ۸۰

۴–۱–۲ : مجرم ۸۱

۴–۱–۳ : شرایط فرد مجرم از دیدگاه قانون ۸۱

۴–۱–۴ : عوامل موجهه جرم ۸۱

۴–۱–۵ : عناصرتشکیل دهنده جرم ۸۲

بخش دوم : ضابطین و وظایف آنها ۸۳

۴–۲–۱ : وظایف ضابطین عام ۸۳

۴–۲–۲ : محدودیت های ضابطین ۸۴

بخش سوم : گروههای مرتبط باضابطین ۸۶

۴–۳–۱ : مردم ( جامعه ) ۸۷

۴–۳–۲ : سلسله مراتب ( سازمان ) ۸۷

۴–۳–۳ : مقامات قضایی ۸۷

۴–۳–۴ : متهمین یا مجرمین ۸۸

بخش چهارم : سیوالات تحقیق ۸۸

و

عناوین شماره صفحات ۴–۴–۱ : سیوال اصلی وپاسخ آن ۸۸

۴–۴–۲ : سیوالات فرعی و پاسخ آنها ۸۸

بخش پنجم : حقوق قانونی متهم در مراحل دادرسی

۴–۵–۱ : حقوق قانونی متهم در مرحله بازجویی ۹۵

۴–۵–۲ : هدف از بازجویی ۹۵

۴–۵–۳ : تکالیف ضابطین در زمان بازجویی متهم ۹۵

بخش ششم : سیوال دوم ۱۰۳

آیا متهمین باید ازحقوق مساوی برخوردار باشند ؟ ۱۰۳

بخش هفتم : سیوال سوم

چگونه نقض حقوق متهمین توسط ضابطین مجازات های قانونی در پی خواهد داشت؟

۴–۷–۱ : حقوق متهم در بازرسی ها و تفتیش ها

۴–۷–۲ : حقوق متهم دراحضارها ودستگیری ها ۱۱۰

۴–۷–۳ : حقوق متهم در زمان تحقیقات ۱۱۲

۴–۷–۴ : حقوق متهم هنگام تحت نظر وبازداشت بودن ۱۱۵

۴–۷–۵ : انواع بدرقه متهمین ۱۱۶

۴–۷–۶ : دیگرمجازات های نقض حقوق متهم توسط ضابطین ۱۱۸

ز

عناوین شماره صفحات بخش هشتم : نگاهی تحلیلی به طرح های نیروی انتظامی

۴–۸–۱ : رویکرد طرح های نیروی انتظامی نسبت به رعایت حقوق شهروندی ۱۲۰

۴–۸–۲ : صلاحیت نیروی انتظامی در تدوین طرح های قانونی ۱۲۱

۴–۸–۳ : ماهیت حقوقی طرح های نیروی انتظامی چه بوده وضمانت اجرایی آن ۱۲۲

۴–۸–۴ : جایگاه و مسیولیت نیروی انتظامی نسبت به پوشش مردم

۴–۸–۵ : مسیولیت نیروی انتظامی دراعلام طرح های مغایر با موازین قانونی ۱۲۶

۴–۸–۶ : نتیجه تحلیل ۱۲۷

بخش نهم : سیوال چهارم ۱۲۷

۴–۹ : راهکارهای کشف ظلم ونقض حقوق متهمین توسط ضابطین قضایی کدام است؟

۴–۹–۱ : چگونه می توان این عوامل راشناسایی وآنها را درحد مقدورات خنثی کرد؟

بخش دهم : فرضیه ها ۱۳۰

۴–۱۰–۱ : فرضیه اصلی ۱۳۰

۴–۱۰–۱–۱ : فرضیه های فرعی ۱۳۰

۴–۱۰–۲ : حقوق متهم درنظام جمهوری اسلامی ایران

۴–۱۰–۳ : حقوق متهم دراسناد فراملی ( نظام حقوقی جهانی) ۱۴۷

۴–۱۰–۴ : نتیجه تحلیل فرضیه اصلی

۴–۱۰–

تحلیل فرضیه ها ی فرعی ۱۵۳

ح

عناوین شماره صفحات ۴–۱۰–۷ : حق داشتن وکیل براساس نوآوری های ق آ دک جدید ۱۵۵

۴–۱۰–۸ : بررسی ابهامات وخلاء های اجرایی حق داشتن وکیل درقانون جدید ۱۵۹

۴–۱۰–۹ : تحلیل فرضیه فرعی شماره یک ۱۶۰

۴–۱۰–۱۰ : تحلیل فرضیه فرعی شماره دو ۱۶۳

بخش یازدهم : آموزش ۱۶۴

۴–۱۱–۱ آموزش ضابطین ۱۶۴

۴–۱۱–۲ : نظارت برضابطین ۱۶۴

۴–۱۱–۳ : برخورد با ضابطین متخلف ۱۶۶

۴–۱۱–۴ : روایی وپایایی و اثبات فرضیه دوم ۱۶۷

۴–۱۱–۵ : فرضیه فرعی سوم ۱۶۷

۴–۱۱–۵–۴ :تحلیل ونتیجه گیری فرضیه فرعی سوم ۱۷۹

۴–۱۱–۵–۵ : روایی و پایایی فرضیه فرعی سوم ۱۸۰

۴–۱۱–۶ : فرضیه فرعی چهارم ۱۸۰

۴–۱۱–۷ : روایی و پایایی فرضیه فرعی چهارم واثبات آن

۴–۱۱–۸ : نتایج بازدید میدانی ازسازمان های ضابطین( بیش از یکصد کلانتری)

۴–۱۱–۸–۱ : اهم مشکلات ونیاز های ضابطین ۱۹۳

۴–۱۱–۸–۲ : نیاز ها ودرخواست ها ۱۹۴

۴–۱۱–۸–۲–۱ : مشکلات ومعایب سازمانی ۱۹۶

ط

عناوین شماره صفحات ۴–۱۱–۸–۳ : چالش های موجود برون سازمانی ۱۹۷

خلاصه فصل چهارم ۱۹۹

فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات

مقدمه ۲۰۱

بخش اول : محدودیت ها

۵–۱ : محدودیت های تحقیق

۵–۲ : نتیجه گیری

۵–۳ : پیشنهادها ۲۰۳

۵–۳–۱ : پیشنهادهای نظری ۲۰۳

۵–۳–۲ : پیشنهادهای عملی و اجرایی ۲۱۱

۵–۳–۳ : پیشنهادهای موثر در فرآیندتوانمندسازی کارکنان سازمان ها از جمله ضابطین ۲۲۴

خلاصه فصل پنجم ۲۳۱

فهرست منابع و ماخذ

کلیدواژه ها

• ضابط
• حقوق متهم
• رعایت حقوق شهروندی
• توانمندسازی ضابطین
• ضابطین دادگستری
• حقوق متهم
• حقوق شهروندی
• نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا)
• جرم شناسی
• توانمندسازی
• کلانتری