بررسی رکن معنوی جرایم داخل در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی
 | |
| عنوان | بررسی رکن معنوی جرایم داخل در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | صغری حسینی مروجی |
| استاد راهنما | مجتبی جانی پور اسکلکی |
| استاد مشاور | نریمان فاخری |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۱ |
| دانشگاه | مرکز پیام نور تهران |
بررسی رکن معنوی جرایم داخل در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط صغری حسینی مروجی، با راهنمایی مجتبی جانی پور اسکلکی و با مشاوره نریمان فاخری در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.
چکیده
یکی از اصول پذیرفته شده در حوزه حقوق کیفری اعم از داخلی و بین المللی از دیرباز، که نتیجه تطور و تحول این مسیله در طی سالیان دراز می باشد؛ لزوم رکن معنوی متناسب با عنصر مادی برای تشکیل جرم می باشد. همانگونه که افکار مجرمانه و خلاف قانون تا زمانی که منصه ظهور نرسیده و در قالب اقدامات فیزیکی، بعد مادی پیدا نکنند، قابلیت سرزنش نخواهند داشت.بنابراین علم و آگاهی بر ماهیت عمل ارتکابی در کنار اراده انجام عمل، رکن معنوی جرم را تشکیل می دهند و در صورتی که یکی از اجزای رکن معنوی، یعنی علم یا اراده در ارتباط با عناصر عینی و مادی متشکله جرم موجود نباشند، در واقع جرم اتفاق نمی افتد زیرا سرزنش فردی که بدون هیچ گونه نیت مجرمانه و پلیدی مرتکب عملی می گرددکه خلاف اوامر و نواهی قانونگذار است، نه منصفانه و عادلانه است و نه هیچ منفعتی برای اجتماع خواهد داشت. هر چند در سیستم های حقوق کیفری داخلی به تفصیل و به مراتب به این بخش از حقوق جزا (رکن معنوی) پرداخته شده و هر کدام از سیستم های حقوقی بزرگ دنیا یعنی کامن لا و رومی – ژرمنی یا همان حقوق نوشته تعاریف و درجات خود از رکن معنوی را دارند ولی در عرصه بین المللی علیرغم اینکه حقوق بین الملل کیفری یک بخش حقوقی مستقل از حقوق بین الملل بوده و همانگونه که درحقوق داخلی به بحث رکن معنوی به طور مستقل پرداخته شده؛ به این بحث در حقوق بین المللی کیفری پرداخته نشده و رکن معنوی لازم جز در تعداد محدودی از معاهدات بین المللی ، در سایر مواردبه دلیل عدم انسجام و یکنواختی مفاهیمی از این دسته ، به سکوت برگزار شده است. قبل از تشکیل دادگاه کیفری بین المللی ، سایر دادگاه های موقت قبلی اعم از نورنبرگ و توکیو، دادگاه کیفری بین المللی برای یوگوسلاوی سابق و روآندا، هیچکدام در منشور و اساسنامه هایشان به مبحث رکن معنوی لازم برای جرایم تحت صلاحیتشان نپرداخته اند، رویه قضایی دادگاه های بین المللی گذشته نیز مشکلات احراز اشکال مختلف و چارچوب رکن معنوی در حقوق بین الملل کیفری را منعکس می نمایند.و یکی از دلایل این مشکلات فقدان تعریف عمومی از رکن معنوی در منشور و اساسنامه هایشان بوده، در نتیجه عدم اطمینان عمومی در تعریف طبقه بندی های مختلف رکن معنوی و در غیاب قاعده عرفی لازم در این خصوص، نویسندگان اساسنامه رم تصمیم گرفتند که یک ماده خاص برای رکن معنوی جرایم بین المللی که در صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی قرار دارند، در نظر بگیرند. یعنی همان ضابطه عام رکن معنوی لازم ، ماده ۳۰ اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی، این ماده علیرغم نوآوری که در عرصه بین الملل داشته ولی موضوع اختلافات بسیاری چه در محافل علمی این رشته از حقوق کیفری و میان صاحب نظران بزرگ این علم و چه در شعبات مقدماتی رسیدگی کننده دادگاه کیفری بر اساس برداشت های متفاوتشان از این ماده، به همراه داشته است. ولی آنچه مسلم می باشد این است که با توجه به مفاهیم رکن معنوی در دو سیستم بزرگ حقوقی جهان و تجزیه و تحلیل ماده ۳۰ اساسنامه، این ماده برگرفته از مفاهیم حقوقی کامن لا علی الخصوص قانون جزای نمونه آمریکاست. در این پژوهش رکن معنوی چهار جرم بزرگ دنیا یعنی نسل کشی ، جنایت علیه بشریت و جنایات جنگی و تجاوز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست
مقدمه ۱
فصل اول : کلیات ۲
بخش اول : اقسام جرایم بین المللی و تاریخچه آن ۳
گفتار اول : جرایم بین المللی ۳
الف) تعریف ۳
ب) تاریخچه جرایم مهم بین المللی ۴
۱– نسل کشی ۴
۲– جنایات علیه بشریت ۵
۳– جرایم جنگی ۶
۴– تجاوز ۷
گفتار دوم : تاریخچه اساسنامه رم ۸
الف) نیمه اول قرن بیستم ۸
ب) نیمه دوم قرن بیستم ۱۰
ج) تشکیل دادگاه کیفری بین المللی ۱۱
بخش دوم: مفهوم رکن معنوی وطرز تلقی نظامهای حقوقی از آن با نگاهی به اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی ۱۵
گفتار اول:نگاهی به طرز تلقی های مختلف از جرم ۱۵
الف ) نظریه روانی یا توصیفی (دو عنصری بودن جرم) ۱۷
ب) نظریه هنجارگرایانه (سه عنصری بودن جرم) ۲۰
گفتار دوم: رکن معنوی در نظام حقوقی کامن لا و رومی – ژرمنی ۲۱
الف) انگلستان ۲۱
۱– عنصر مادی ۲۱
۲– رکن معنوی ۲۲
۳– اجزای رکن معنوی ۲۴
۳–۱– نیت ۲۴
۳–۲– بی پروایی ۲۸
۳–۳– غفلت ۳۱
ب) آمریکا ۳۲
۱– هدف / هدفمند ۳۳
۲– علم / عالمانه ۳۳
۳– بی پروایی ۳۵
۴– اتفاق و غفلت ۳۶
ج) آلمان ۳۹
۱– قصد ۴۱
۲– درجات قصد ۴۳
۲–۱ – قصد مستقیم درجه اول یا همان قصد در معنای مضیق آن ۴۴
۲–۲– قصد مستقیم درجه دوم یا قصد غیر مستقیم ۴۵
۲–۳– سوءنیت احتمالی یا همان قصد مشروط ۴۶
۳– غفلت ۴۸
د) فرانسه ۴۹
۱–مفهوم سوءنیت و قصد ۴۹
۲– درجات قصد و سوءنیت ۵۱
۲–۱– سوءنیت عام و خاص ۵۱
۲–۲– سوءنیت ساده و مشدد ۵۳
۲–۳– سوءنیت معین و غیر معین ۵۳
۲–۴– سوءنیت احتمالی ۵۳
۳– تقصیر جزایی ۵۴
گفتار سوم: رویکرد حاکم بر اساسنامه رم ۵۶
فصل دوم: تحلیل رکن معنوی در اساسنامه و سند عناصر جرایم ۵۹
بخش اول: مصادیق اصلی رکن معنوی مطابق ماده
اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی ۶۰
مقدمه ۶۰
گفتار اول: قصد ۶۵
الف) قصد نسبت به رفتار ۶۶
۱– نسبت به رفتار ۶۶
۲– ارتباط بین قصد و رفتار ۶۸
ب) قصد نسبت به نتیجه ۶۸
۱– قصد مستقیم درجه یک یا همان هدفمندی ۶۸
۲– قصد مستقیم درجه دو ۷۲
گفتار دوم: علم ۸۲
الف) مفهوم ۸۲
ب) اشتباه ۸۴
۱– اشتباه موضوعی ۸۵
۲– اشتباه حکمی ۸۹
بخش دوم: مصادیق فرعی رکن معنوی در اساسنامه و سند عناصر جرایم ۹۴
گفتار اول: رکن معنوی حاکم بر ماده
اساسنامه و سند عناصر جرایم ۹۵
الف) غفلت و درجات آن ۹۷
ب) مسیولیت کیفری مقام مافوق ۹۸
۱– مقام مافوق نظامی ۱۰۲
۲– مقام مافوق غیر نظامی ۱۰۶
ج) غفلت و سند عناصر جرایم ۱۰۸
گفتار دوم: رکن معنوی حاکم بر ماده
اساسنامه ۱۱۱
الف) ارتکاب مستقیم، همراه با شخص دیگر، بواسطه شخص دیگر ۱۱۲
ب) دستور دادن، تحریک و تشویق ۱۱۶
۱– دستور دادن ۱۱۶
۲– تحریک و تشویق به ارتکاب جرم ۱۱۷
ج) مساعدت و معاونت ۱۱۹
د) هدف مشترک ۱۲۲
و) شروع به جرم ۱۲۴
فصل سوم: جرایم بین المللی و رکن معنوی آن ها ۱۲۶
بخش اول: نسل کشی ۱۲۷
گفتار اول: تعاریف و شرایط کلی ۱۲۷
الف) ضابطه تشخیصی گروه ۱۲۷
ب) تعداد قربانیان ۱۲۸
گفتار دوم: عنصر مادی جرم ۱۳۱
۱– کشتن اعضای گروه ۱۳۱
۲– ایراد صدمه شدید جسمانی یا روانی به اعضای گروه ۱۳۲
۳– تحمیل عمدی شرایط زیستی نامناسبی به گروه که منتهی به زوال جزیی یا کلی آن شود ۱۳۲
۴– تحمیل اقدامات و تدابیری به منظور جلوگیری از توالد و تناسل در بین گروه ۱۳۳
۵– انتقال اجباری اطفال گروه به گروه دیگر ۱۳۳
گفتار سوم: رکن معنوی جرم ۱۳۳
بخش دوم : جنایت علیه بشریت ۱۳۹
گفتار اول: تعریف و شرایط کلی ۱۳۹
الف) حمله ۱۳۹
ب) جمعیت غیر نظامی ۱۴۰
ج) گسترده یا سازمان یافته بودن حمله ۱۴۱
گفتار دوم : عنصر مادی جرم ۱۴۲
۱– قتل ۱۴۲
۲– نابود سازی ۱۴۲
۳– برده گیری ۱۴۲
۴– اخراج یا انتقال اجباری جمعیت ۱۴۳
۵– محبوس کردن یا سایر محرومیت های شدید از آزادی تن ۱۴۳
۶– شکنجه ۱۴۳
۷– تجاوز و خشونت جنسی ۱۴۴
۸– اذیت و آزار ۱۴۴
۹– ناپدید کردن اجباری اشخاص ۱۴۵
۱۰– تبعیض نژادی ۱۴۵
۱۱– سایر اعمال غیر انسانی ۱۴۵
گفتار سوم : رکن معنوی جرم ۱۴۶
بخش سوم: جنایات جنگی ۱۴۹
گفتار اول: تعریف و شرایط عمومی ۱۴۹
الف) مفهوم ۱۴۹
ب) شرایط کلی ۱۴۹
گفتار دوم: عنصر مادی جرم ۱۵۳
الف) جنایات جنگی ارتکاب یافته در اثنای درگیری های مسلحانه بین المللی ۱۵۳
ب) جنایات جنگی ارتکاب یافته در درگیری های مسلحانه غیر بین المللی ۱۵۴
گفتار سوم : رکن معنوی جرم ۱۵۶
بخش چهارم: تجاوز ۱۵۸
گفتار اول: تعریف و شرایط کلی ۱۵۸
گفتار دوم: عنصر مادی تجاوز ۱۶۰
گفتار سوم: رکن معنوی جرم ۱۶۲
نتیجه گیری ۱۶۵
فهرست منابع ۱۶۹
کلیدواژه ها
- جرم بین المللی
- دیوان بین المللی کیفری
- سوء قصد
- عنصر روانی جرم (حقوق)
- جرم بین المللی
- رکن معنوی
- دادگاه کیفری بین المللی
- اساسنامه رم.
- جرم
- صلاحیت قضایی
- عدالت کیفری