بررسی زمینه جرم زایی برخی قوانین در حقوق کیفری ایران
 | |
| عنوان | بررسی زمینه جرم زایی برخی قوانین در حقوق کیفری ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | حمید قاسمی |
| استاد راهنما | عادل ساریخانی |
| استاد مشاور | ابوالفتح خالقی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۸ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
بررسی زمینه جرم زایی برخی قوانین در حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط حمید قاسمی، با راهنمایی عادل ساریخانی و با مشاوره ابوالفتح خالقی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
از مسایل مهم و مشکلات اساسی در کشور ایران مساله جرم زایی قوانین کیفری است. زیرا در پاره ای از مواقع برخی از قوانین به جای بازدارندگی، کنترل یا کاستی جرایم ارتکابی، موجب تشویق و تحریک افراد به ارتکاب جرم می گردد. قوانین کیفری ایران در واقع، بسیاری از یافته ها و واقعیت های علوم جنایی، تجربی و جرم شناسی را به چالش طلبیده اند. و برخی از اصول بنیادین حقوق کیفری مدرن را زیر پا گذارده است. این مساله سبب می گردد، حقوق کیفری که هدف اولیه آن مبارزه با بزهکاری است در بسیاری از موارد به استقبال جرم رفته و زمینه ارتکاب هر چه بیشتر جرم را ترویج و فراهم نماید. یعنی این که قانون کیفری، زمینه و شرایط ارتکاب جرم را در پرتو حمایت های خود، فراهم می نماید. عدول از اصل حاکمیت قضایی دولت و اصل تساوی افراد در برابر قانون کیفری و نیز اجرای عدالت و دادگستری توسط افراد خصوصی در قانون مجازات اسلامی و دیگر قوانین کیفری در تعارض با بسیاری از واقعیت های جرم شناختی و سیاست جنایی می باشد. از آثار منفی این مساله فراهم گردیدن زمینه های جرم زایی و شرایط مجرمانه در پرتو تجویز قوانین کیفری می باشد. مواردی همچون قتل به اعتقاد مهدور الدم بودن، قتل و ضرب و جرح در فراش، فرزندکشی، مقابله و مبارزه با محاربان، ترویج و تشویق دفاع مشروع با توجه به ابهام قلمرو آن، تادیب و تنبیه اطفال توسط اولیاء قانونی آنان و همچنین موارد دیگر از جمله مواد قانونی جرم زا می باشند. بنابر این هرگونه پیشروی در جرم انگاری بدون توجه به مبانی و محدودیت های نظری و عملی جرم انگاری می تواند آثار و تبعات منفی زیادی به دنبال داشته که یکی از آن ها، بروز زمینه های جرم زایی می باشد. از سوی دیگر، قانون مجازات اسلامی از برخی افراد بالقوه آسیب پذیرتر مانند کودکان، زنان، مجانین و اقلیت های مذهبی کمتر حمایت کرده است که این امر موجب افزایش ضریب بزه دیدگی و در نتیجه منجر به بزه دیده زایی و جرم زایی، و از سوی دیگر منجر به بزه کارزایی، می گردد. چرا که بزه دیدگان امروز، بزهکاران فردا می باشند.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
الف – تبیین موضوع: ۴
ب – سوال تحقیق ۵
ج – فرضیه تحقیق ۵
د– پیشینه تحقیق ۵
ه – اهداف تحقیق ۶
ن – روش تحقیق ۷
و– مشکلات و موانع تحقیق ۷
ی – ساماندهی تحقیق ۸
فصل اول:
کلیات
مبحث اول: مفاهیم ۱۰
گفتار اول: تعاریف لغوی ۱۰
۱ جرم ۱۰
۲ جرم انگاری ۱۰
۳ جرم زایی ۱۱
۴ جرم زدایی ۱۱
گفتار دوم: تعاریف اصطلاحی ۱۱
۱ جرم ۱۱
۲ جرم انگاری ۱۲
۳ جرم زایی ۱۴
۴ جرم زدایی ۱۵
مبحث دوم: پیشینه ۱۷
گفتار اول: تاریخچه عمومی اجرای عدالت و دادگستری ۱۷
گفتار دوم: سابقه تاریخی برخی قوانین کیفری جرم زا ۱۹
فصل دوم:
جرم زایی در پرتو مبانی جرم انگاری و قیم مآبی قانون کیفری
مبحث اول: جرم زایی در پرتو مبانی جرم انگاری ۲۵
گفتار اول: رویکرد حقوق کیفری ایران در رابطه با حریم خصوصی افراد و بررسی امکان جرم زایی آن ۲۶
۱ استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره ۲۷
۲ عناوین مجرمانه راجع به نحوه پوشش افراد ۲۸
۳ جرم انگاری در قلمرو امور سمعی و بصری ۳۰
۴ برخی عناوین مجرمانه در عرصه روابط جنسی ۳۱
۵ تظاهر به عمل حرام در انظار، اماکن عمومی و معابر و جریحه دار ساختن عفت عمومی ۳۲
گفتار دوم: جرم زایی با اتکاء به اصل صدمه و جرم انگاری براساس آن ۳۳
الف – جرایم بدون بزه دیدگی ۳۶
ب – امکان جرم زایی عدول از اصل صدمه ۳۷
مبحث دوم: قیم مآبی، بزه دیده زایی و جرم زایی قانون کیفری ۴۱
گفتار اول: وظایف و تکالیف حقوق کیفری ۴۳
الف – کارکرد ارعابی حقوق کیفری ۴۴
ب – نقش آموزشی و توصیفی قانون کیفری ۴۷
ج – همبستگی و همنواسازی گروهی در پرتو جرم انگاری ها ۴۸
گفتار دوم: جرم زایی و قیم مآبی دولت و قانون ۵۱
الف – موارد بروز جرم زایی ناشی از قیم مآبی مطلق ۵۳
۱ ولگردی ۵۵
۲ نوشیدن مشروبات الکلی ۵۵
۳ استعمال مواد مخدر ۵۶
۴ استفاده اجباری از کمربند و کلاه ایمنی ۵۷
۵ روسپیگری و فحشاء ۵۸
۶ جرم انگاری استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره ۵۸
ب – امکان جرم زایی جرم انگاری های قیم مآبانه مطلق گرایانه ۵۹
ج – زمینه بروز جرم زایی ناشی از قیم مآبی نسبی ۶۱
گفتار سوم: طرق بروز زمینه جرم زایی و بزهکارزایی ۶۳
الف – جرم زایی از طریق برچسب زنی بر بزهکار ۶۳
ب – خلق شرایط معد ارتکاب بزه ۶۶
۱ جرم انگاری در عرصه مواد مخدر و معضلی به نام جرایم اکتسابی ۶۶
۲ شکل گیری سازمانهای مجرمانه در پرتو جرم انگاری برخی رفتارها ۶۸
گفتار چهارم: افزایش نرخ بزه دیدگان ناشی از قانون کیفری و عوامل موثر بر آن ۷۱
الف – جنسیت ۷۲
ب – دین ۷۵
ج – عقل ۷۸
د– سن و رابطه خویشاوندی ۷۹
گفتار پنجم: بزه دیده زایی قانون کیفری در پرتو بی توجهی به عوامل آسیب پذیری بیشتر افراد ۸۱
الف – بزه دیده زایی ناشی از بی توجهی به عوامل زیست شناختی ۸۲
۱ فقدان حمایت کیفری و یا حمایت کیفری کمتر از اطفال ۸۳
۱–۱ جواز فرزندکشی و نقل چندین استفتاء فقهی از مراجع عظام تقلید ۸۶
۲ زنان به عنوان بزه دیدگان کمتر حمایت شده ۸۹
ب – بزه دیده زایی در پرتو بی توجهی به وضعیت اجتماعی خاص افراد ۹۲
ج – بزه دیده زایی بواسطه بی توجهی به عامل روانشناختی ۹۴
گفتار ششم: آثار قانون کیفری جرم زا ۱۰۰
الف – عدم صراحت و وضوح عناوین مجرمانه ۱۰۰
ب – قوانین ناعادلانه، عدم مساوات افراد در برابر قانون کیفری ۱۰۴
ج – استفاده مکرر از حربه های کیفری قانون و خلع سلاح کیفری ۱۰۵
د– تورم جمعیت کیفری زندانها ۱۰۷
فصل سوم:
موارد و مسایل جرم زا در قوانین کیفری ایران
گفتار اول: جایگاه و نقش دولت در بروز زمینه جرم زایی ۱۱۰
گفتار دوم: زمینه های بروز جرم زایی در جرایم علیه اشخاص ۱۱۵
الف – زمینه جرم زایی حکم قتل و ضرب و جرح در فراش ۱۱۵
۱ فرایند قانونگذاری راجع به قتل و ضرب و جرح در فراش ۱۱۷
۲ قتل و ضرب و جرح در فراش در لایحه قانون مجازات اسلامی ۱۱۸
۳ فلسفه و مبنای وضع ماده
ق م ا ۱۱۹
۴ بررسی ماده
ق م ا از دیدگاه سیاست جنایی و امکان جرم زایی آن ۱۲۰
۵ تحلیلی جرم شناختی بر قتل های ناموسی و جرم زایی سیاست کیفری ایران ۱۲۴
ب – بروز زمینه جرم زایی برپایه اذن مقنن در تادیب و تنبیه اطفال و محجورین ۱۲۶
۱ تادیب سفیه و مجنون از دیدگاه جرم زایی ۱۳۲
۲ مبنا و علت اعطای اختیار تادیب و تنبیه ۱۳۳
۳ بالا بودن رقم سیاه بزهکاری در جرایم علیه اطفال و امکان جرم زایی آن ۱۳۴
۴ کودکان بزه دیده (آزار دیده) امروز، بزهکاران آینده ۱۴۰
ج – قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن و زمینه بروز جرم زایی و بزه دیده زایی ۱۴۶
۱ رای اصراری در مورد قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن ۱۵۲
۲ نمونه ای از بروز جرم زایی، نقض حکم اعدام قاتلان محفلی کرمان ۱۵۳
د– زمینه بروز جرم زایی بر پایه اجرای عدالت و دادگستری خصوصی ۱۵۷
گفتار سوم: زمینه های بروز جرم زایی در جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی ۱۶۰
الف – مقابله و مبارزه با محاربه و افساد فی الارض ۱۶۲
ب – اجرای عدالت و دادگستری توسط افراد خصوصی ۱۶۶
گفتار چهارم: زمینه بروز جرم زایی بر پایه ابهام دفاع مشروع و وسعت قلمرو آن ۱۶۹
۱ قلمرو اجرای دفاع مشروع ۱۷۱
۱–۱ حقوق موضوعه ۱۷۲
۱–۲ حقوق اسلام ۱۷۳
۲ ترویج یا تشویق دفاع شخصی بواسطه توسعه و ابهام قلمرو دفاع مشروع ۱۷۶
۲–۱ دفاع از عرض و ناموس: ۱۷۷
۲–۲ دفاع از اموال ۱۷۹
۲–۲–۱ تشکیک در دفاع از اموال به عنوان یک عامل موجهه جرم ۱۸۰
۲–۲–۲ رویکرد حقوق کیفری ایران (قبل و بعد از انقلاب اسلامی) ۱۸۱
گفتار پنجم: اصل تساوی افراد در برابر قانون کیفری و بروز زمینه جرم زایی در پرتو عدول از این اصل ۱۸۲
الف) عدول از اصل تساوی افراد در برابر قانون کیفری و یافته های جرم شناختی ۱۸۵
۱ نقش بزه دیده در فرایند جنایی ۱۹۰
ب) معیارهای آسیب پذیری بیشتر افراد ۱۹۵
۱ عوامل زیست شناختی ۱۹۷
۱–۱ سن ۱۹۷
۱–۲ جنسیت ۱۹۹
۲ عوامل روانشناختی ۲۰۰
۳ وضعیت اجتماعی خاص ۲۰۰
ج) حمایت کیفری افتراقی از افراد بالقوه آسیب پذیرتر ۲۰۱
د– عدول از اصل تساوی افراد در برابر قانون کیفری و بزه دیده زایی قانون کیفری ۲۰۴
نتیجه گیری ۲۱۰
پیشنهادها ۲۲۲
فهرست منابع و مآخذ ۲۲۸
الف: منابع فارسی ۲۲۸
الف –۱ کتابها ۲۲۸
الف –۲ مقاله ها و گزارشها ۲۳۳
الف –۳ پایان نامه ها ۲۳۹
الف –۴ جزوه ها، تقریرات ۲۴۱
ب – منابع انگلیسی ۲۴۳
ب –۱ کتاب ها ۲۴۳
ب –۲ مقاله ها ۲۴۳
ج – منابع عربی ۲۴۴
د– منابع اینترنتی و لوح فشرده ۲۴۴
کلیدواژه ها
- جرم
- ایران
- قانون
- حقوق جزا
- جرم
- جرم زایی
- جرم انگاری
- قانون کیفری