بررسی زمینه های سیاسی و اجتماعی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
 | |
| عنوان | بررسی زمینه های سیاسی و اجتماعی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | یوسف صالحی فشمی |
| استاد راهنما | جمال کامیاب |
| استاد مشاور | محمدجواد جاوید |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
بررسی زمینه های سیاسی و اجتماعی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط یوسف صالحی فشمی، با راهنمایی جمال کامیاب و با مشاوره محمدجواد جاوید در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
در سده بیستم، دو انقلاب مهم (انقلاب مشروطه ۸۸–۱۲۸۵ و انقلاب اسلامی ۱۳۵۷) در ایران روی داده است. انقلاب اسلامی ریشه در مخالفت گروه های مختلف (که مهمترین آنها در آستانه سال ۱۳۵۶ عبارت بودند از: جریانات چپ (حزب توده)، ملی گرایان (جبهه ملی)، ملی مذهبی ها (نهضت آزادی)، نهاد روحانیت) و جریان های اسلام سیاسی در ایران دارد، که در سه نوع مختلف بروز یافت: الف) اسلام سیاسی لیبرال ب) اسلام سیاسی چپ ج) اسلام سیاسی فقاهتی. در این میان انقلاب اسلامی ایران بیش از همه از جریان اسلام سیاسی فقاهتی تغذیه شد. این جریان به رهبری امام خمینی (ره) و براساس تفکیک ناپذیری دین و سیاست به مخالفت با رژیم پهلوی پرداخت و خواهان تشکیل حکومتی بر پایه اسلام، ضد استعمار و ضد استبداد گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نظامی در ایران شکل گرفت که مطابق خواست اکثریت مردم مسلمان ایران، پایه های آن بر سه رکن اساسی دین، مردم و رهبری استوار گردید. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، متاثر از تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی دوران معاصر، مبین نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران براساس اصول و ضوابط اسلامی است که انعکاس خواست قلبی امت اسلامی می باشد. (ماهیت انقلاب عظیم اسلامی ایران و روند مبارزه مردم مسلمان از ابتدا تا پیروزی که در شعارهای قاطع و کوبنده همه قشرهای مردم تبلور می یافت این خواسته اساسی را مشخص کرده است). از بیشترین تاثیرات سیاسی و اجتماعی که در قانون اساسی متجلی است، توجه به حفظ و گسترش اسلام فقاهتی، استقلال سیاسی کشور و مقابله با هرگونه دخالت بیگانگان در امور داخلی ایران بوده است. می توان گفت؛ در بعد نظامی؛ سیاست های جمهوری اسلامی تقویت بنیه نظامی کشور اما نه در راستای تامین منافع بیگانگان، که در مقابله با تهدیدات گسترده و فزاینده آنان قرار گرفته است. در بعد فرهنگی؛ سیاست کلی نظام، در جهت تقویت فرهنگ دینی و مقابله با کلیه مظاهر فساد و ابتذال تمدن غرب در عین حفظ حقوق و آزادی های قانونی افراد قرار گرفته است. در بعد اقتصادی؛ قانون اساسی، توسعه همه جانبه کشور و تامین هر چه بیشتر عدالت اجتماعی را از سیاست های کلی نظام قرار داده است. این قانون در همه پرسی۱۱ و ۱۲/۹/۱۳۵۸ ه– ش به تایید امام خمینی (ره) و ملت ایران رسید. بازنگری این قانون نیز در همه پرسی ۶/۵/۱۳۶۸ به تایید ملت ایران رسید.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده ۱
مقدمه ۲
الف) بیان مسیله ۲
ب) سوالات تحقیق ۴
ج) اهداف تحقیق ۴
د) فرضیه های تحقیق ۵
ه–) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۶
و) پیشینه تحقیق ۶
ز) روش تحقیق ۷
ح) سازماندهی تحقیق ۹
بخش اول: عوامل زمینه ساز تدوین قانون اساسی در ایران
مقدمه ۱۱
فصل اول: وضعیت سیاسی– اجتماعی ایران پیش از مشروطیت ۱۳
گفتار اول: مشروعیت خواهی ایرانیان ۱۳
گفتار دوم: ویژگیهای اقتصادی ایران ۱۸
گفتار سوم: آشنایی با قوانین خارجی ۲۰
گفتار چهارم: نقش آزادیخواهی و آزادیخواهان در نهضت مشروطه ۲۲
گفتار پنجم: تحولات جهانی ۲۳
فصل دوم: قانون اساسی و اوضاع سیاسی – اجتماعی ایران پس از مشروطه ۲۶
گفتار اول: سلطنت در ایران و دیگر کشورها ۲۶
گفتار دوم: ایرانی الاصل بودن مادر ولیعهد ۲۹
گفتار سوم: مسیولیت سیاسی پادشاه و تغییرات آن ۳۰
گفتار چهارم: ملی شدن نفت ۳۱
گفتار پنجم: ساختار دولت ۳۲
بخش دوم: روند قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران
مقدمه ۳۵
فصل اول: انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ ه– ش ۳۸
گفتار اول: اصول و مبانی ایجابی ۳۸
الف) استبداد ۳۹
ب) کودتای ۱۳۳۲ ۴۰
ج) رهبری امام خمینی(ره) ۴۱
د) اسلام ۴۳
ه–) مردم: ۴۹
گفتار دوم: احزاب و گروه های سیاسی ۴۹
الف) حزب توده ۵۰
ب) جبهه ملی ۵۳
ج) نهضت آزادی ۵۸
د) سازمانهای چریکی ۵۹
گفتار سوم: نهاد روحانیت ۶۲
گفتار چهارم: رخدادهای جهانی ۶۷
گفتار پنجم: تاثیر برخی مولفه های سیاسی بر قانون اساسی ۷۱
الف) فرهنگ سیاسی شیعه ۷۱
ب) نهادهای مدنی ۷۴
فصل دوم: وضعیت سیاسی – اجتماعی ایران و حقوق و آزادی های اساسی مندرج در قانون اساسی ۷۸
گفتار اول: دگرگونی ها و تحولات سیاسی – اجتماعی ۷۸
گفتار دوم: اسلام گرایی ۸۵
الف) حقوق و آزادیهای فردی ۸۶
ب) عدالت اجتماعی ۸۸
ج) حقوق زنان ۸۹
د) وحدت ملی ۸۹
ه–) استقلال سیاسی و روابط بین الملل ۹۰
گفتار سوم: برابری در قانون اساسی ۹۱
گفتار چهارم: بررسی برخی مبانی دینی و اعتقادی ۱۰۲
الف) آزادی های اساسی در قرآن ۱۰۲
ب) سیره عملی پیامبر(ص) ۱۰۴
ج) شیوه حکومت امام علی (ع) ۱۰۶
د) آموزه های امام صادق(ع) ۱۰۷
گفتار پنجم : نخبگان سیاسی و مذهبی تاثیرگذار پس از انقلاب ۱۰۷
الف) امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ۱۰۸
ب) شهید مرتضی مطهری ۱۰۸
ج) شهید سید محمدحسینی بهشتی ۱۱۰
د) حضرت آیت الله خامنهای ۱۱۰
فصل سوم: نحوه شکل گیری نظام سیاسی اسلامی ۱۱۴
گفتار اول: اصول و مفاهیم بنیادین ۱۱۴
الف) فقیه تاثیرگذار ۱۱۴
ب) اندیشه های سیاسی امام خمینی ۱۱۷
گفتار دوم: اسلام و ساختار حکومت سیاسی ۱۲۲
الف) گفتمان سیاسی در ایران ۱۲۲
ب) روشنفکری دینی در ایران دوره پهلوی ۱۲۵
گفتار سوم: شاخه های اسلام سیاسی در ایران ۱۲۸
الف) اسلام سیاسی لیبرال ۱۲۸
ب) اسلام سیاسی چپ ۱۳۱
ج) اسلام سیاسی فقاهتی ۱۳۳
گفتار چهارم: ساختار نظام سیاسی از دیدگاه رهبران سیاسی انقلاب ۱۴۴
گفتار پنجم: شکل سیاسی نظام ۱۴۷
گفتار ششم: مطابقت و یا عدم مطابقت قانون اساسی سال ۱۳۵۸ با وضعیت سیاسی– اجتماعی آن زمان و خواست عمومی مردم ۱۵۲
بخش سوم: مولفه های موثر سیاسی و اجتماعی
مقدمه ۱۵۵
فصل اول : دگرگونی های اجتماعی و سیاسی ۱۵۶
گفتار اول : تغییرات اجتماعی ۱۵۶
گفتار دوم : تغییرات سیاسی ۱۶۰
فصل دوم: سیاست های بنیادین در قانون اساسی ۱۶۷
گفتار اول: نیازهای اولیه جامعه ۱۶۷
گفتار دوم: نفی استبداد ۱۷۱
گفتار سوم: سیاست خارجی ۱۷۷
فصل سوم: رابطه متقابل وضعیت سیاسی – اجتماعی و ساختار نهادهای سیاسی ۱۸۶
گفتار اول: قوای سه گانه حاکم بر ایران ۱۸۶
الف) قوه مقننه ۱۸۶
ب) قوه مجریه ۱۸۸
ج) قوه قضاییه ۱۹۹
گفتار دوم: شورای نگهبان قانون اساسی ۲۰۶
گفتار سوم: علل تشکیل نهادهای خاص حکومتی ۲۱۹
بخش چهارم: اصلاحات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
مقدمه ۲۳۱
فصل اول: اصلاحات سال ۱۳۶۸ ه– ش ۲۳۳
گفتار اول: بازنگری قانون اساسی در سال ۶۸ ۲۳۳
گفتار دوم: ولایت فقیه ۲۵۲
الف) موضوع ولایت فقیه ۲۵۲
ب) ولایت مطلقه فقیه ۲۵۳
ج) ولایت فقیه در قانون اساسی ۲۵۶
د) نظارت عالیه ولی فقیه بر قوای سه گانه ۲۵۸
ه–) وظایف و اختیارات ولی فقیه ۲۶۱
گفتار سوم: تعریف رجل سیاسی ۲۶۱
نتیجه گیری ۲۶۵
فهرست منابع و مآخذ ۲۷۶
کلیدواژه ها
- تحولات سیاسی
- دگرگونی اجتماعی
- جمهوری اسلامی ایران
- تدوین
- قانون اساسی
- قانون اساسی