بررسی سازوکار نظارتی طرح UPR در شورای حقوق بشر در ارتباط با رعایت حقوق بشر توسط کشورها
 | |
| عنوان | بررسی سازوکار نظارتی طرح UPR در شورای حقوق بشر در ارتباط با رعایت حقوق بشر توسط کشورها |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | فرناز طبیب زاده |
| استاد راهنما | داود هرمیداس باوند |
| استاد مشاور | رزا قراچورلو |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
بررسی سازوکار نظارتی طرح UPR در شورای حقوق بشر در ارتباط با رعایت حقوق بشر توسط کشورها عنوان پایان نامه ای است که توسط فرناز طبیب زاده، با راهنمایی داود هرمیداس باوند و با مشاوره رزا قراچورلو در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
سازمان ملل در طول دوران حیات خود از راهکارهای متفاوتی برای بهبود وضعیت حقوق بشر استفاده کرده است. یکی از این مکانیسمها بررسی دورهای و جهانی حقوق بشر در کشورها است که سازوکار نظارتی فراگیر بوده به منظور بررسی و ارزیابی وضعیت حقوق بشر کشورها در ساختار شورای حقوق بشر گنجانده شده است. این سازوکار، مبتنی بر گفتگو و همکاری بوده، مهمترین ابزار نظارتی شورای حقوق بشر است و عاملی مهم و تاثیرگذار در جهت تضمین ارتقاء و حمایت بینالمللی از حقوق بشر به حساب میآید. بر این اساس، وضعیت حقوق بشر همه کشورها با یک رفتار برابر و فارغ از برخوردهای گزینشی و سیاسی و براساس مسیولیتپذیری کشورها در مقابل کاستیهای خود، و برمبنای اطلاعات قابل اتکاء مورد بررسی و ارتقا قرار خوهد گرفت. به این ترتیب، مطابق با یک برنامه منظم دورهای میتوان تعهدات و پایبندیهای حقوق بشری تمام ۱۹۲ کشور جهان را هر چهار سال یک بار مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. در کمیسیون حقوق بشر سابق، تنها وضعیت تعداد اندکی از کشورها در کمیسیون حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفته و این کمیسیون به عنوان برای اعمال فشار ابزاری قدرتهای بزرگ علیه تعدادی از کشورها مورد استفاده قرار میگرفت. حال آنکه در سند نهادسازی شورای حقوق بشر، اصول حاکم بر سازوکار بررسی دورهای و جهانی و نحوه عملکرد آن، به وضوح مورد توجه قرار گرفته و انتخاب کشورها برای بررسی در چارچوب سازوکار بررسی دورهای و جهانی برای اولین دوره چهار ساله براساس قرعهکشی انجام شده است. مهمترین نقاط قوت این مکانیسم این است که وضعیت حقوق بشر را در کلیه کشورها مورد بررسی داده و تمامی مصادیق حقوق بشر را در بر میگیرد. همچنین امکان مشارکت سازمانهای غیردولتی را فراهم آورده و فرصت ارایه توصیه از سوی کشورهای مختلف را ایجاد مینماید. از این رو، گام بزرگی در راستای افزایش مشارکت جهانی بر حقوق بشر به شمار میرود.با این وجود، محدودیت زمانی سخنرانان در نقد عملکرد کشور مورد بررسی، تعدد توصیهها که ناگزیر امکان پیگیری موثر را کاهش میدهد و وجود حق رد کردن توصیهها از نقاط ضعف عمده این مکانیزم به شمار میروند. علاوه بر این، عدم وجود ضمانت اجرایی خاص برای اجرای توصیهها بزرگترین نقطه ضعف آن میباشد که امید میرود در گذر زمان و طی جلسات آتی و توجه به توصیههای ارایه شده در این پژوهش، تدریجا راهکارهایی برای کاهش این نقاط ضعف ارایه شده و امکان ایفای نقش موثر این مکانیسم افزایش یابد.
ساختار و فهرست پایان نامه
طرح تحقیق (تبیین موضوع) ۱
سوالات تحقیق: ۲
فروض تحقیق ۳
اهداف تحقیق ۴
پیشینه تحقیق: ۵
روش تحقیق: ۵
تعریف مفاهیم ۶
الف) حقوق بشر ۶
ب) سازمان ملل متحد ۶
ج) منشور ملل متحد ۶
د) اعلامیه جهانی حقوق بشر ۷
ه) میثاق حقوق بشر ۷
و) کمیسیون حقوق بشر ۸
ی) شورای حقوق بشر ۹
طرح تحقیق: ۹
بخش اول: ۱۱
پیشینه حقوق بشر، سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری آن ۱۱
مقدمه ۱۲
گفتار اول: سیر تاریخی حقوق بشر تا پیش از دوران معاصر و ظهور سازمان ملل متحد ۱۲
گفتار دوم: حقوق بشر و سازمان ملل متحد ۱۶
قسمت اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۷
قسمت دوم : نهادهای بین المللی حقوق بشری سازمان ملل متحد ۲۱
–کمیسیون حقوق بشر که امروزه جای خود را به شورای حقوق بشر داده است ۲۳
گفتار سوم: کمیسیون حقوق بشر، اعضا، ترکیب، صلاحیتها و اختیارات ۲۳
قسمت اول: اعضا و ترکیب کمیسیون حقوق بشر ۲۴
قسمت دوم: صلاحیتها و اختیارات کمیسیون حقوق بشر ۲۶
گفتار چهارم: آیین کار و روش رای گیری در کمیسیون حقوق بشر ۲۷
گفتار پنجم: نقشها و وظایف مختلف کمیسیون حقوق بشر ۲۸
قسمت اول: نقش تدوینی کمیسیون حقوق بشر ۲۸
قسمت دوم: نقش نظارتی کمیسیون حقوق بشر و شیوه گزارشدهی ۳۶
بند اول: شیوه تدارک و پیشنویس گزارش توسط کشورها ۳۸
بند دوم: نحوه بررسی گزارشها در کمیسیون حقوق بشر ۴۱
الف: گروههای کاری ۴۴
ب: گزارشگران ویژه ۴۵
۱– گزارشگران ویژه موضوعی ۴۵
۲– گزارشگران ویژه کشوری ۴۷
گفتار هفتم: ارزیابی فعالیتهای کمیسیون حقوق بشر، نقاط ضعف و نتیجتا انحلال آن ۴۷
جمعبندی و نتیجهگیری ۵۲
بخش دوم: ۵۴
شورای حقوق بشر ۵۴
مقدمه ۵۵
گفتار اول: انحلال کمیسیون و تاسیس شورای حقوق بشر ۵۵
گفتار دوم: مواضع برخی کشورها در خصوص تاسیس شورای حقوق بشر ۵۹
گفتار سوم: شباهتهای کمیسیون حقوق بشر و شورای حقوق بشر در ماهیت، ساختار و عملکرد ۶۲
گفتار چهارم: تفاوتهای کمیسیون حقوق بشر و شورای حقوق بشر در ماهیت، ساختار و عملکرد ۶۴
گفتار پنجم: وظایف و مسیولیتهای شورای حقوق بشر ۷۱
گفتار ششم: نشستهای سالانه شورای حقوق بشر ۷۴
الف : نشست یک هفتهای مقامات عالیرتبه ۷۴
ب : نشستهای عادی شورای حقوق بشر ۷۵
ج : نشستهای ویژه ۷۵
گفتار هفتم: رویههای ویژه در شورای حقوق بشر ۷۶
قسمت اول: مفهوم رویههای ویژه ۷۶
قسمت دوم: معیارهای شورا جهت بازنگری رویههای ویژه ۷۷
گفتار هشتم: رویه مکاتبات و بررسی شکایات در شورای حقوق بشر ۷۹
قسمت اول: هدف و مبنای رویه مکاتبات ۷۹
قسمت دوم: شرایط پذیرش مکاتبات ۷۹
قسمت سوم: گروههای کاری تعریف شده در رویه مکاتبات ۸۰
الف– گروه کاری مکاتبات ۸۱
ب– گروه کاری وضعیتها ۸۱
گفتار نهم: کمیته مشورتی شورای حقوق بشر ۸۱
قسمت اول: اهمیت کمیته مشورتی ۸۱
قسمت دوم: شرایط نامزدی در کمیته مشورتی ۸۲
قسمت سوم: انتخابات اعضای کمیته مشورتی ۸۲
قسمت چهارم: وظایف کمیته مشورتی ۸۳
جمعبندی و نتیجهگیری ۸۴
بخش سوم: ۸۶
طرح بررسی دورهای جهانی ۸۶
مقدمه ۸۷
گفتار اول: معرفی طرح بررسی دورهای و جهانی ۸۷
گفتار دوم: اهداف و اصول طرح بررسی دورهای جهانی ۹۰
قسمت اول: اهداف طرح بررسی دورهای جهانی ۹۰
قسمت دوم: اصول حاکم بر طرح بررسی دورهای جهانی ۹۰
گفتار سوم: محدوده پوشش این مکانیزم ۹۱
گفتار چهارم: دوره بازنگری، ترتیب و مبنای بازنگری ۹۳
الف) دورههای بررسی جهانی ۹۳
ب) ترتیب انجام بررسی دورهای جهانی ۹۵
ج)مبنای بررسی کشورها ۹۷
گفتار پنجم: فرآیند انجام بررسی دورهای جهانی ۹۷
۱) گزارش کشوری (ملی) ۹۷
۲) گزارش اطلاعات سازمان ملل؛ تهیه شده توسط دفتر کمیساریای عالی این سازمان ۹۸
۳( گزارش دفتر کمیساریای عالی از سایر نهادها و سازمانهای غیردولتی ۹۸
قسمت دوم) بررسی مستندات در گروه کاری انجام بازرسی دورهای جهانی ۹۹
قسمت سوم) تصویب گزارش نهایی گروه کاری در شورای حقوق بشر ۱۰۳
قسمت چهارم) نحوه مشارکت سازمانهای غیردولتی ۱۰۶
قسمت پنجم) نحوه مشارکت اعضا در نشستهای گروههای کاری ۱۰۸
قسمت ششم) توصیههای شورای حقوق بشر ۱۰۹
گفتار ششم: بررسی نقاط قوت و ضعف بررسی جهانی دورهای ۱۱۰
قسمت اول) نقاط قوت طرح بررسی جهانی دورهای ۱۱۰
بند اول) مشارکت
درصدی اعضا ۱۱۰
بند دوم) شمول تمامی مصادیق حقوق بشر ۱۱۱
بند سوم) امکان مشارکت سازمانهای غیر دولتی در امر گزارشدهی ۱۱۱
بند چهارم) پیگیری توصیهها توسط اعضای سازمان ملل ۱۱۲
بند پنجم) یکپارچهسازی و هماهنگی اجزای متفاوت حقوق بشر سازمان ملل ۱۱۳
قسمت دوم) نقاط ضعف بررسی دورهای جهانی ۱۱۴
بند اول) فرصت محدود برای سخنرانی ۱۱۴
بند دوم) حوزه شمول وسیع و تعدد توصیهها ۱۱۵
بند سوم) نوع توصیههای مطروحه ۱۱۵
بند چهارم) نحوه مواجهه با توصیهها ۱۱۶
بند پنجم) حق رد آزادانه توصیهها ۱۱۸
بند ششم) ترویکای ضعیف ۱۱۹
بند هفتم) عدم تعریف مکانیزم روشن برای سنجش میزان پیادهسازی توصیهها ۱۲۰
گفتار هفتم: تغییرات لحاظ شده دور جدید بررسیها (۲۰۱۶–۲۰۱۲) ۱۲۰
گفتار هشتم: نمونههای از بررسی دورهای جهانی ۱۲۳
بند اول) وضعیت حقوق بشر کانادا؛ مهمترین انتقادات و پیشنهادهای مطرح شده ۱۲۳
بند دوم) وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی؛ مهمترین انتقادات و پیشنهادهای مطرح شده ۱۲۷
قسمت سوم)وضعیت حقوق بشر درجمهوری اسلامی ایران؛مهمترین انتقادات وپیشنهادهای مطرح شده ۱۳۳
گفتار نهم: راهکارهای پیشنهادی برای بهبود مکانیزم بررسی دورهای جهانی ۱۵۱
قسمت اول) تلاش برای ارتقای جایگاه شورای بشر در سازمان ملل ۱۵۱
قسمت دوم) انجام اقدامات لازم برای کارآتر کردن مکانیزم بررسی دورهای جهانی ۱۵۲
بند اول) فراهم ساختن امکان اطلاعرسانی بهتر و شفافتر کشورها ۱۵۲
بند دوم) تعریف فرصت زمانی و امکانات عملیاتی بیشتر برای بررسی جامعتر کشور مورد بررسی ۱۵۳
الف) افزایش زمان سخنرانی کشورها و بهبود نحوه توزیع آن ۱۵۳
ب) استفاده هرچه بیشتر از قابلیتهای ترویکا ۱۵۴
ج) طراحی مکانیزم موثرتری برای تدوین توصیهها ۱۵۴
بند سوم) طراحی مکانیزم کارآمدتری برای پاسخگویی به توصیهها و اجرای آنان ۱۵۵
جمعبندی و نتیجهگیری ۱۵۵
منابع و ماخذ
کلیدواژه ها
- بررسی دوره ای جهانی
- شورای حقوق بشر
- ملل متحد (یو.ان)
- حقوق بشر
- پایش
- شورای حقوق بشر
- سازمان ملل متحد
- گزارش های دوره ای جهانی