بررسی صدمه های وارد بر منافع اعضاء در حقوق کیفری ایران

عنوان	بررسی صدمه های وارد بر منافع اعضاء در حقوق کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	مهدیه منتهایی
استاد راهنما	جلال الدین قیاسی
استاد مشاور	حسین صناعی زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه قم

بررسی صدمه های وارد بر منافع اعضاء در حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط مهدیه منتهایی، با راهنمایی جلال الدین قیاسی و با مشاوره حسین صناعی زاده در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

در بخش عمده ای از جنایت وارد بر منافع اعضاء دیه مشخصی از طرف شارع تعیین نگردیده است از جمله چشایی، نقصان صوت، انزال، بارداری و تولید مثل، خواب، لمس. منافع اعضا به مجموعه نیروهای غیر مادی اطلاق می شود که خداوند متعال در اعضاء انسان به طور معین یا غیر معین قرار داده است مانند بینایی در چشم، عقل در مغز یا قلب. در این پایان نامه تبیین منافع مذکور در منابع فقهی و قانون، ذکر احکام و دلایل آنها و همچنین ادله اثبات و مجازات های وارد بر آنها و نیز بررسی پزشکی آنها مورد اهتمام نگارنده قرار گرفته است. منافع اعضای داخلی بدن نیز همچون منافع اعضای خارجی، مشمول قاعده کلی هر آنچه در بدن انسان یکی از آن وجود دارد، در آن دیه کامل است. دانسته شده و در زوال این منافع، به وجوب دیه ی کامل اظهار عقیده شده است. در خصوص چگونگی تعیین ارش زوال یا نقصان منافع به بررسی شیوه های تعیین ارش در کتب فقهی و همچنین ارزیابی اجرای آنها و معیار ارشی در زمان حاضر و تفاوتی که با شیوه مقرر در قانون مجازات اسلامی دارند پرداخته شده است از سوی دیگر رجوع به کارشناس شیوه ای است که بر قاعده عقلانی رجوع به کارشناسی در تشخیص موضوعات تخصصی بنا شده و اقناع وجدان قاضی و آسودگی طرفین دعوا و احقاق حق آنان از ثمرات آن می باشد. با این حال در تعیین ارش آسیب های مشابه بین کارشناسان پزشکی نظرات متفاوتی وجود دارد که با تهیه و تنظیم قانونی برای تعیین خسارت کلیه اعضای بدن بر طبق نظر کارشناسان خبره ی پزشکی و قضات با سابقه می توان به ایجاد وحدت رویه کمک نموده و به چندگانگی مذکور پایان داد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

مقدمه ۱

۱–۱ بیان مسیله: ۱

۱–۲ سوالات تحقیق: ۲

۱–۳ فرضیات تحقیق: ۲

۱–۴ روش تحقیق: ۲

۱–۵ سوابق تحقیق: ۳

۱–۶ اهداف تحقیق: ۳

۱–۷ ساختار تحقیق: ۳

فصل اول: آشنایی با مفاهیم، تقسیم بندی و تاریخچه و بررسی پزشکی ۵

مبحث اول: آشنایی با مفاهیم و تاریخچه ۶

گفتار اول: آشنایی با مفاهیم ۶

۱ صدمه: ۶

۲ منافع: ۶

گفتار دوم: انواع جنایت بر منافع به اعتبار آثار و نتایج: ۷

۲–۱ زوال منافع: ۷

۲–۲ نقصان منافع: ۸

۲–۳ تغییر کارکرد: ۸

گفتار سوم: اقسام جنایت بر حسب طبیعت آن ۹

۳–۱ جنایت بر نفس: ۹

۳–۲ جنایت بر مادون نفس: ۹

گفتار چهارم: جنایت به اعتبار قصد جانی ۹

۴–۱ جنایت عمد: ۱۰

۴–۲ جنایت شبه عمد: ۱۰

۴–۳ جنایت خطای محض: ۱۰

گفتار پنجم: سابقه تاریخی جنایت بر منافع اعضا ۱۱

۵–۱ پیش از ظهور اسلام ۱۱

۵–۲ پس از ظهور اسلام: ۱۳

۵–۲–۱ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی: ۱۵

۵–۲–۲ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی: ۱۶

مبحث دوم: اعضا و اقسام آن و تفکیک منافع ۱۸

گفتار اول: اعضا و اقسام آن: ۱۸

گفتار دوم: منافع: ۱۸

۲–۱ عقل: ۱۸

۲–۲ نطق (تکلم) و صدا: ۱۹

۲–۳ شنوایی: ۲۰

۲–۴ بینایی: ۲۲

۲–۵ دستگاه اشکی: ۲۳

۲–۶ چشایی: ۲۴

۲–۷ جمع شدن لب ها: ۲۵

۲–۸ جویدن: ۲۶

۲–۹ بلع: ۲۶

۲–۱۰ گرسنگی: ۲۷

۲–۱۱ تشنگی: ۲۸

۲–۱۲ شکم (فشار وارد آوردن بر شکم): ۲۸

۲–۱۳ پستان (شیردهی): ۲۹

۲–۱۴ لامسه: ۳۰

۲–۱۵ شکاف دندان : ۳۱

۲–۱۶ خواب: ۳۱

۲–۱۷ بویایی: ۳۳

۲–۱۸ تنفس: ۳۶

۲–۱۹ سلس البول (دستگاه ادراری) Urinary system ۳۷

کلیه ها: ۳۷

مثانه: ۳۹

مجرای خروج ادرار (پیشابراه): ۳۹

۲–۲۰ عمل دفع: ۴۰

۲–۲۱ دستگاه تولید مثل: ۴۱

کیسه بیضه (scrotum) ۴۲

کیسه منی ۴۳

آلت تناسلی مذکر (Penis): ۴۳

مجرای منی بر: ۴۳

بافت نعوظی: ۴۴

عصب گیری آلت تناسلی: ۴۴

دستگاه تناسلی داخلی: ۴۵

رحم: ۴۵

قسمت رحمی: ۴۶

تخمدان ها: ۴۷

تخمک گذاری: ۴۷

بارور شدن تخمک ماده یا گشنگیری: ۴۸

تولید مثل: ۴۸

۲–۲۲ قاعدگی (عادت ماهیانه): ۴۹

۲–۲۳ لذت بردن از جماع (ارگاسم): ۴۹

۲–۲۴ انزال: ۵۰

۲–۲۵ بکارت: ۵۱

۲–۲۶ نیروی دست: ۵۲

۲–۲۷ راه رفتن: ۵۳

۲–۲۸ افضا: ۵۳

۲–۲۹ روان و اختلالات روانی: ۵۳

۱– حس مسیولیت پذیری: ۵۴

۲– حس اعتماد به خود: ۵۴

۳– هدف مداری: ۵۴

ملاک های سلامت روان: ۵۵

اختلالات روانی ۵۵

فصل دوم: ادله اثبات و مجازاتهای جنایت وارد بر منافع اعضا ۵۶

مبحث اول: ادله اثبات جنایت وارد بر منافع اعضا ۵۷

گفتار اول: قسامه ۵۸

۱–۱ تعریف لغوی: ۵۹

۱–۲ تعریف اصطلاحی: ۵۹

۱–۳ تعریف لوث: ۵۹

۱–۴ اعتبار لوث در قسامه: ۶۰

۱–۵ موارد لوث در جنایت وارد بر منافع اعضاء: ۶۰

۱–۶ ثبوت قسامه در اعضا و به تبع منافع آن: ۶۱

۱–۷ کمیت قسامه در منافع اعضاء و نفس: ۶۳

۱–۸ تعداد قسم در جراحات (اعضا و منافع آن) ۶۵

۱–۹ جواز تکرار قسم در قسامه اعضاء و منافع آن: ۶۵

۱–۱۰ قسامه کافر: ۶۶

گفتار دوم: علم قاضی: ۶۷

گفتار سوم: کارشناسی: ۷۰

۳–۱ تعریف کارشناس: ۷۱

۳–۲ موضوع کارشناسی: ۷۱

۳–۳ مدت کارشناسی: ۷۲

۳–۴ قلمرو کارشناسی: ۷۲

گفتار چهارم: شهادت: ۷۵

مبحث دوم: مجازات های جانی در جنایت بر منافع اعضا ۷۶

گفتار اول: دیه ۷۷

۱– ۱ تعریف لغوی دیه: ۷۷

۱– ۲ تعریف قانونی دیه: ۷۹

۱– ۴ ماهیت دیه: ۷۹

۱– ۴– ۱ مجازات بودن دیه: ۷۹

۱– ۴– ۲ خسارت بودن دیه: ۸۱

۱– ۴– ۳ تفکیک در ماهیت دیه: ۸۳

۱– ۴– ۴ ماهیت دوگانه دیه: ۸۴

۱– ۵ انتخاب نوع دیه: ۸۶

۱– ۶ نوع و مقدار دیه: ۸۷

۱– ۸ مسیول پرداخت دیه: ۸۸

۱– ۸– ۱ جانی: ۸۸

۱– ۸– ۲ عاقله و پرداخت ارش: ۸۸

۱– ۸– ۳ بیت المال: ۹۱

۱– ۹ خسارات مازاد بر دیه و ارش: ۹۲

۱– ۱۰ تداخل و عدم تداخل دیه منافع: ۹۴

۱– ۱۱ قاعده دیه اعضا و شمول یا عدم شمول قاعده نسبت به منافع: ۹۵

۱– ۱۲ قاعده تساوی دیه زن و مرد تا ثلث دیه کامل: ۹۹

۱– ۱۳ این قاعده و قانون مجازات اسلامی: ۱۰۰

۱– ۱۴ قاعده تساوی دیه زن و مرد تا ثلث دیه کامل و ارش ۱۰۱

۱– ۱۵ الحاق ثلث به بیش از ثلث یا کمتر از ثلث ۱۰۵

۱– ۱۶ دیه زن و جنسیت جانی: ۱۱۰

۱– ۱۷ تساوی دیه زن و مرد از نظر برخی از فقها: ۱۱۱

گفتار دوم: ارش: ۱۱۳

۲–۱ تعریف لغوی ارش: ۱۱۳

۲–۲ تعریف اصطلاحی: ۱۱۳

۲– ۳ ادله مشروعیت ارش: ۱۱۴

۲– ۳–۱ روایات: ۱۱۴

۲– ۳–۲ قاعده ضمان به اتلاف ۱۱۶

۲– ۳–۳ اجماع: ۱۱۶

۲– ۴ تفاوت ارش و دیه: ۱۱۶

۳– ۴– ۱ تفاوت دیه و ارش به اعتبار سبب: ۱۱۶

۳– ۴– ۲ تفاوت این دو از جهت کمیت: ۱۱۶

۳– ۴– ۳ تفاوت این دو از جهت کیفیت: ۱۱۷

۳– ۴– ۴ تفاوت این دو از جهت مهلت پرداخت: ۱۱۷

۲– ۵ مقایسه ای میان ارش و مفاهیم مشابه: ۱۱۸

۲– ۵– ۱ ارش و حکومت: ۱۱۸

۲– ۵– ۲ ارش و نسبت سنجی: ۱۱۹

۲–۶ ارش در قانون مجازات اسلامی: ۱۱۹

۲–۷ بررسی مواد مربوط به ارش زوال یا نقصان منافع در قانون مجازات اسلامی: ۱۲۰

۲–۸ حد و اندازه ارش: ۱۲۲

۲– ۹ شرط تعیین ارش ۱۲۳

۲– ۱۰ مهلت پرداخت ارش: ۱۲۳

۲– ۱۱ شیوه های محاسبه ارش در فقه امامیه: ۱۲۵

۲–۱۲ ارزیابی شیوه های تعیین ارش: ۱۲۶

۲– ۱۳ روش تعیین ارش در حال حاضر ۱۲۸

۲– ۱۴ بررسی معیارهای میزان نقص عضو و تعیین ارزش ۱۳۲

۲– ۱۴–۱ بلع: ۱۳۲

۲– ۱۴–۲ دفع ۱۳۳

۲– ۱۴–۳ عقل ۱۳۳

۲– ۱۴–۴ شنوایی ۱۳۵

۲– ۱۴–۵ بینایی ۱۳۶

۲– ۱۴–۶ بویایی ۱۳۶

۲– ۱۴–۷ صوت و گویایی ۱۳۷

۲– ۱۴–۸ سلس ادرار ۱۳۸

۲– ۱۴–۹ تولید مثل ۱۴۰

۲– ۱۴–۱۰ لذت مقاربت ۱۴۱

۲– ۱۴–۱۱ زوال مقاربت ۱۴۱

۲– ۱۴–۱۲ لمس ۱۴۲

۲– ۱۴–۱۳ شکاف دندان ۱۴۲

۲– ۱۴–۱۴ شیردهی ۱۴۲

۲– ۱۵ معیارهای ارزیابی نقص عضوی روانی – رفتاری ۱۴۲

۲– ۱۶ نقص عضو در اندام های فوقانی: ۱۴۵

۲– ۱۷ نقص عضوی در اندام های تحتانی: ۱۵۲

۲– ۱۷–۱ ارش بکارت ۱۵۴

۲– ۱۷–۲ معیارهای تعیین نقض عضو اعضای داخلی: ۱۵۵

۲– ۱۷–۳– نقض عضوی اختلالات قلبی: ۱۵۶

۲– ۱۷–۴ نقص عضوی ناشی از اختلالات کبری و مجاری صفراوی: ۱۵۶

۲– ۱۷– ۵ نقص عضوی ناشی از اختلالات غدد درون ریز: ۱۵۷

گفتار سوم: تعزیر: ۱۵۸

فصل سوم: بررسی جنایت وارد بر منافع در فقه و قانون ۱۶۰

مقدمه ۱۶۱

۳–۱ عقل ۱۶۲

۳–۱–۱ زوال عقل: ۱۶۲

۳–۱–۲ نقصان عقل: ۱۶۳

۳–۱–۳ ثبوت دیه: ۱۶۴

۳–۱–۴ استرداد دیه بر فرض برگشت عقل: ۱۶۶

۳–۱–۵ اختلاف جانی و مجنی علیه در نقصان عقل: ۱۶۷

۳–۱– ۶ جنون ادواری: ۱۶۸

۳–۲ شنوایی ۱۶۸

۳–۲–۱ زوال شنوایی ۱۶۸

۳–۲–۲ ادعای نقصان شنوایی یکی از دو گوش: ۱۷۰

۳–۲–۳ ادعای نقصان شنوایی هر دو گوش: ۱۷۱

۳–۲–۴ اختلاف جانی و مجنی علیه در زوال شنوایی: ۱۷۱

۳–۲–۵ قطع گوش و زوال شنوایی: ۱۷۲

۳–۲–۶ ثبوت دیه: ۱۷۳

۳–۲–۷ زوال شنوایی کودک: ۱۷۴

۳–۲–۸ انسداد گوش در اثر جنایت: ۱۷۵

۳–۳ بینایی ۱۷۵

۳–۳–۱ زوال بینایی: ۱۷۵

۳–۳–۲ ادعای زوال بینایی توسط مجنی علیه و انکار جانی: ۱۷۷

۳–۳–۳ ادعای نقصان بینایی یک چشم: ۱۷۸

۳–۳–۴ ادعای نقصان هر دو چشم: ۱۷۹

۳–۳–۵ وجوب پرداخت دیه: ۱۷۹

۳–۳–۶ بازگشت بینایی پس از پرداخت دیه: ۱۸۰

۳–۳–۷ اختلاف جانی قالع و مجنی علیه: ۱۸۰

۳–۴ چشایی ۱۸۱

۳–۴–۱ زوال چشایی: ۱۸۱

۳–۴–۲ ادعای زوال چشایی توسط مجنی علیه: ۱۸۲

۳–۴–۴ قطع زبان و زوال چشایی: ۱۸۳

۳–۴–۵ بازگشت حس چشایی و استرداد دیه: ۱۸۳

۳–۴–۶ ادعای نقصان چشایی: ۱۸۴

۳–۵ بویایی ۱۸۴

۳–۵–۱ زوال بویایی: ۱۸۴

۳–۵–۲ ادعای نقصان بویایی توسط مجنی علیه: ۱۸۶

۳–۵–۳ بازگشت بویایی و استرداد دیه: ۱۸۷

۳–۵–۴ قطع بینی و زوال بویایی: ۱۸۷

۳–۶ صوت ۱۸۸

۳–۶–۱ زوال صوت: ۱۸۸

۳–۶–۲ نقصان صوت: ۱۸۹

۳–۶–۳ زوال صوت و ابطال حرکت زبان: ۱۸۹

۳–۶–۴ زوال صوت و فقد توانایی برای ادای حروف: ۱۹۰

۳–۷ نطق و گویایی ۱۹۰

۳–۷–۱ زوال گویایی: ۱۹۰

۳–۷–۲ نقصان گویایی: ۱۹۲

۳–۷–۳ ادعای زوال گویایی توسط مجنی علیه: ۱۹۲

۳–۷–۴ بازگشت تکلم و استرداد دیه: ۱۹۲

۳–۸ جویدن (مضغ) ۱۹۳

۳–۹ تعذر فرو بردن طعام: ۱۹۳

۳–۱۰ ابطال التذاذ و لذت بردن از طعام: ۱۹۴

۳–۱۱ قوه ارضاع: ۱۹۵

۳–۱۲ کج شدن گردن (صعر العنق) ۱۹۵

۳–۱۳ جمع شدن لب ها (تقلص الشفتین) ۱۹۶

۳–۱۴ سلس البول: ۱۹۷

۳–۱۵ سلس الغایط: ۱۹۸

۳–۱۶ از بین رفتن انزال: ۱۹۹

۳–۱۷ قاعدگی: ۲۰۰

۳–۱۸ تنفس ۲۰۱

۳–۱۹ تورم بیضه: ۲۰۱

۳–۲۰ ازاله بکاره و پاره شدن مثانه: ۲۰۲

۳–۲۱ دوس بطن (فشار بر شکم با پا) ۲۰۳

۳–۲۲ شلل عضو ۲۰۴

۳–۲۳ ترک خوردن و سیاه شدن دندان: ۲۰۵

۳–۲۴ ایستادن و نشستن: ۲۰۶

۳–۲۵ افضا: ۲۰۷

۳–۲۶ مشی (راه رفتن) ۲۱۰

۳–۲۷ بطش (نیروی دست) ۲۱۰

۳–۲۸ احبال (بارور کردن) ۲۱۱

۳–۲۹ حبل (قدرت باروری یا آبستنی) ۲۱۲

۳–۳۰ ابطال التذاذ به جماع: ۲۱۳

۳–۳۱ از بین رفتن توان مقاربت: ۲۱۳

۳–۳۲ زوال سایر منافع: ۲۱۴

۳–۳۳ از بین رفتن قوه لامسه: ۲۱۴

۳– ۳۴ منافع اعضای داخلی: ۲۱۵

نتیجه گیری ۲۱۹

منابع و مآخذ ۲۲۲

الف) منابع فارسی ۲۲۳

ب) منابع عربی ۲۲۶

د) نرم افزارها ۲۲۸

کلیدواژه ها

• قربانی جنایت
• صدمه
• بزهکار
• مناطق بدن
• پزشکی قانونی
• جبران خسارت
• حقوق جزا
• نقص عضو
• جرایم مستوجب دیه
• قانون مجازات اسلامی
• : صدمه
• منفعت عضو
• دیه
• قربانی