بررسی فقهی و حقوقی امکان سنجی تبعیض در قصاص نفس

عنوان	بررسی فقهی و حقوقی امکان سنجی تبعیض در قصاص نفس
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	رحمان اولادوطن
استاد راهنما	سمیه صفایی بازارجمعه
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی

بررسی فقهی و حقوقی امکان سنجی تبعیض در قصاص نفس عنوان پایان نامه ای است که توسط رحمان اولادوطن، با راهنمایی سمیه صفایی بازارجمعه در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی دفاع گردید.

چکیده

یکی از مسایل مستحدثه، تبعیض در قصاص نفس است.تبعیض قصاص نفس نیز به این معناست که اولیای دم میتوانند به جای قصاص نفس عضوی از اعضاء قاتل را قطع کنند، مثلا به جای کشتن او یکی از پاهای او را قطع نمایند در حقوق کیفری اسلام، مجازات جنایت عمدی بر ضد حیات انسان، قصاص نفس است. و حکم اولی در قتل عمدی قصاص است ولی با رضایت طرفین تبدیل به دیه میگردد، برخی از فقها قایل هستند که میتوان به جای کشتن شخص قاتل عضوی از اعضای بدن وی را قطع کرد البته مشروط بر این که رضایت قاتل باشد و گروهی دیگر از فقها می گویند قصاص نفس واحد است و قابل تجزیه و تقسیم نیست و ارزش دیهی اعضاء چیزی جدای از نفس است و حق وارد کردن نقصی به عضو یا اعضاء جانی را ندارند و اولیای دم نمیتوانند در قصاص نفس با قطع عضو نسبت به مابقی طلب دیه کنند؛ زیرا که قطع عضو قسمتی از نفس نیست. نگارنده در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی ضمن طرح دیدگاهها ، ادله متعدد بر جواز و عدم جواز تبعیض در قصاص نفس را اقامه کرده است و در ادامه همچنین پیشنهاد میکند همانگونه که قانونگنذار در ماده ۳۹۰ قتانون مجازات اسلامی تبعیض در قصاص عضو را پذیرفته است، تبعیض در قصاص نفس را نیز مورد پذیرش قرار دهد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه:

الف) بیان مساله

ب)پرسش های تحقیق

ج)فرضیه های تحقیق

د)اهداف تحقیق

ه)ضرورت تحقیق

و)پیشینه تحقیق

ز)روش تحقیق

ح)جنبه نوآوری تحقیق

ط)ساختار تحقیق

فصل اول: مفاهیم و مبانی نظری ۱–۱– مفاهیم

۱–۱–۱–مفهوم قصاص

۱–۱–۱–۱–مفهوم لغوی قصاص

۱–۱–۱–۲–مفهوم اصطلاحی قصاص

۱–۱–۲– مفهوم دیه

۱–۱–۲–۱–معنی لغوی دیه

۱–۱–۲–۲–معنی اصطلاحی دیه

۱–۲– موجبات قصاص

۱–۲–۱– جنایت عمد

۱–۲–۲– جنایت شبه عمد

۱–۳– مفهوم تبعیض در قصاص

۱–۲– عناصر تشکیل دهنده ی قتل عمد از موجبات قصاص

۱–۲–۱– عنصر قانونی قتل عمد

۱–۲–۲– عنصر مادی قتل عمد

۱–۲–۳– عنصر معنوی قتل عمد

۱–۳– ادله اثبات قصاص

۱–۳–۱– اقرار

۱–۳–۲– شهادت

۱–۳–۳– قسامه

۱–۳–۴– علم قاضی

۱–۴– شرایط عمومی قصاص

۱–۴–۱– تساوی در دین

۱–۴–۲– فقدان رابطه پدری

۱–۴–۳– تساوی در عقل

۱–۵– عوامل سقوط مجازات قصاص

۱–۵–۱– گذشت ولی دم

۱–۵–۲– گذشت مقتول

۱–۵–۳– فوت قاتل

۱–۵–۴– جنون قاتل

۱–۵–۵– جنون مقتول

۱–۵–۶– قتل به منظور دفاع از خویش

۱–۶– صاحب حق قصاص

۱–۶–۱– ولی دم

۱–۶–۲– ولی

۱–۶–۳– مقام معظم رهبری

۱–۹–تبعیض قصاص نفس در حقوق ایران

۱–۷– تاریخچه قصاص

۱–۷–۱–تاریخچه قصاص در ایران

۱–۷–۱–۱– قصاص در قوانین قبل از انقلاب اسلامی

۱–۷–۱–۲– قصاص در قوانین بعد از انقلاب اسلامی

۱–۷–۲– تاریخچه قصاص در اسلام

فصل دوم: بررسی امکان تبعیض در قصاص نفس در فقه امامیه ۲–۱–نظرات فقهای امامیه درباره تبعیض در قصاص نفس

۲–۱–۱– موافقین تبعیض در قصاص نفس

۲–۱–۲–مخالفین تبعیض در قصاص نفس

۲–۱–۳– قایلین به تفصیل تبعیض در قصاص نفس

۲–۲– ادله فقهای امامیه درباره تبعیض در قصاص

۲–۲–۱–ادله موافقین تبعیض در قصاص نفس

۲–۲–۱–۱–آیات قرآن کریم

۲–۲–۱–۲–روایات

۲–۲–۱–۳–اجماع

۲–۲–۲–ادله مخالفین تبعیض در قصاص نفس

۲–۲–۲–۱–آیات قرآن کریم

۲–۲–۲–۲–روایات

۲–۲–۲–۲–اجماع

۲–۳– تداخل قصاص عضو در قصاص نفس و دیه عضو در دیه نفس

۲–۳–۱– دلیل تداخل قصاص عضو در قصاص نفس

۲–۳–۱–۱– روایت محمد بن قیس

۲–۳–۱–۲– حدیث ابی عبیده

۲–۳–۱–۳– بیان استدلال

۲–۳–۱–۴– بررسی روایات

۲–۳–۲– دلیل عدم تداخل قصاص عضو در قصاص نفس

۲–۳–۲–۱– آیات قرآن کریم

۲–۳–۲–۲–روایات معصومین(ع)

۲–۳–۲–۲–۱– حدیث اصبغ بن نباته

۲–۳–۲–۲–۲– روایت ابراهیم بن عمر

۲–۳–۲–۲–۳– بیان استدلال

۲–۳–۲–۳– بررسی ادله

۲–۴– هزینه های درمان در قصاص عضو

۲–۵– وصیت به تبدیل قصاص به دیه

۲–۶– اهداء عضو در زمان حیات

۲–۷– اهدای عضو در حال احتضار

۲–۸– رضایت اهداء کننده

۲–۹– ملکیت، فروش یا پیوند عضو مقطوع به قصاص

۲–۱۰– پیوند عضو قطع شده

۲–۱۰–۱– ادله قایلین به عدم جواز پیوند عضو قطع شده

۲–۱۰–۱–۱– روایت اسحاق بن عمار

۲–۱۰–۱–۲– اجماع

۲–۱۰–۱–۳– تقریر وسکوت پیامبر (ص)

۲–۱۰–۱–۴– نجاست عضو مقطوع

۲–۱۰–۲– ادله قایلین به جواز حکم پیوند عضو قطع شده

فصل سوم: تبعیض در قصاص در حقوق کیفری ایران ۳–۱– موارد تبدیل قصاص در قوانین جزایی

۳–۱–۱– موضوع تبدیل قصاص

۳–۱–۲– صاحبان حق قصاص

۳–۱–۳– مصادق تبدیل قصاص

۳–۱–۳–۱– قصاص نفس

۳–۱–۳–۲– قصاص عضو

۳–۲– تحلیل تداخل در جنایات در تبعیض قصاص

۳–۲–۱– تداخل عضو در نفس

۳–۲–۲– تداخل عضو در نفس، ناشی از یک ضربه عمدی

۳–۲–۳– تداخل اعضاء در نفس ناشی از یک ضربه عمدی

۳–۲–۴– تداخل اعضاء در نفس، ناشی از ضربات عمدی متعدد

۳–۲–۵– تداخل دو یا چند حق قصاص نفس، در نفس واحده

۳–۲–۶– تداخل جنایات دو یا چند نفر، در نفس واحده

۳–۳– موارد تبعیض قصاص نفس در قانون مجازات اسلامی

۳–۳–۱– مصالحه حق قصاص از سوی مقتول با قاتل

۳–۳–۲– تبدیل اختیاری حق قصاص نفس از سوی ورثه

۳–۳–۳– تداخل جنایات عمدی مادون نفس

۳–۳–۴– جنایات عمدی متعدد بر اعضای یک نفر

۳–۳–۵– تداخل در جنایت عمدی دارای مراتب

۳–۳–۶– تداخل جنایات عمدی بر اعضای چند نفر

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع و مآخذ

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• تبعیض در قصاص
• قصاص نفس
• قصاص عضو
• مصالحه عفو