بررسی مجازات نقدی بعنوان مجازات بازدارنده در حقوق ایران

عنوان	بررسی مجازات نقدی بعنوان مجازات بازدارنده در حقوق ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	صدیار زارعی
استاد راهنما	حسین غلامی
استاد مشاور	علی نجفی توانا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

بررسی مجازات نقدی بعنوان مجازات بازدارنده در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط صدیار زارعی، با راهنمایی حسین غلامی و با مشاوره علی نجفی توانا در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

مجازات بعنوان واکنش اجتماعی ارتکاب جرم از دیر باز کانون توجه اندیشمندان و متخصصین علوم کیفری و حقوقدانان بوده است و در قوانین جزایی موضوعه، بسته به نوع و اهمیت جرم، قانونگذار متناسب با آن را بعنوان جزای ارتکاب بزه تعیین نموده است. قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ جزای نقدی را بعنوان یکی از اقسام مجازات تعزیری و بازدارنده بر شمرده است که بین این دو از نظر آثار و اهداف و ماهیت تفاوت وجود دارد. با این حال تردیدی در مجازات بودن آن با توجه به تصریح مقنن وجود ندارد. هدف اصلی مقنن از تشریع جزای نقدی، هدف کیفری بوده و نظر به اهداف و اصول حاکم بر مجازاتها جزای نقدی طلب دولت به حساب نمی آید و با فوت و جنون محکوم علیه ساقط می گردد. همچنین بنظر می رسد سیاست جنایی قانونگذار از وضع این کیفر تا حدودی بر پایه پرهیز از زندانهای کوتاه مدت بوده است. در سیستم تبدیل حبس به جزای نقدی، مقنن به لحاظ احتراز از معایب زندانهای کوتاه مدت جزای نقدی را جانشین آن قرار داده است ولی از آنجایی که بواسطه عدم پرداخت آن محکوم علیه بازداشت می گردد نقض غرض محسوب می شود و این بازداشت بدل از جزای نقدی عنوان قایم مقامی و جانشینی جزای نقدی را دارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

کلیات و مفاهیم ۸

بند اول – تاریخچه جزای نقدی ۹

بند دوم – وجه تسمیه جزای نقدی ۱۸

بند سوم – بازدارندگی ۲۱

بخش اول – جزای نقدی ۲۳

مبحث اول – جزای نقدی اقسام و ماهیت آن ۲۴

گفتار اول – تعریف جزای نقدی و بررسی آن ۲۴

گفتار دوم – اقسام جزای نقدی ۲۷

بند اول– جزای نقدی ثابت و نسبی ۲۷

بند دوم– جزای نقدی اصلی و تکمیلی ۳۲

گفتار سوم – تفاوت جزای نقدی و مفاهیم مشابه آن ۳۶

بند اول– تفاوت مجازات نقدی و خسارت ۳۶

بند دوم– تفاوت مجازات نقدی و دیه ۳۸

بند سوم– تفاوت مجازات نقدی و جریمه مالیاتی ۴۱

بند چهارم– تفاوت مجازات نقدی و جریمه انضباطی –انتظامی– ۴۳

بند پنجم– تفاوت مجازات نقدی و مصادره یا ضبط اموال ۴۴

مبحث دوم – ماهیت جزای نقدی و اصول حاکم بر آن ۴۶

گفتار اول – ماهیت جزای نقدی ۴۶

بند اول–قایلین به عدم سقوط جزای نقدی بعد از فوت محکوم علیه ۴۷

بند دوم– قایلین به سقوط جزای نقدی بعد از فوت محکوم علیه ۴۹

گفتار دوم – اصول حاکم بر جزای نقدی ۵۴

بند اول– اصل قانونی بودن مجازاتها ۵۴

بند دوم– اصل تساوی مجازاتها ۵۵

بند سوم– اصل شخصی بودن مجازاتها ۵۷

مبحث سوم – تفکیک جزای نقدی بازدارنده و تعزیری و آثار مترتب بر آن ۶۰

گفتار اول – مجازات بازدارنده و تعزیری و تفکیک آنها ۶۰

بند اول– تعریف مجازات بازدارنده ۶۰

بند دوم – تعریف مجازات تعزیری ۶۲

بند سوم – تفکیک مجازات بازدارنده و تعزیری ۶۵

گفتار دوم – ملاک تفکیک و فایده آن ۶۹

بند اول– ملاک تفکیک ۶۹

بند دوم– فایده تفکیک ۷۵

بخش دوم– جزای نقدی و عنوان مجازات بازدارنده ۸۳

مبحث اول – خصایص و اهداف جزای نقدی ۸۴

گفتار اول – خصایص جزای نقدی ۸۴

بند اول– خصیصه رنج آوری ۸۴

بند دوم– خصیصه رسوا کنندگی ۸۶

بند سوم– خصیصه مشخص بودن ۸۸

بند چهارم– خصیصه قاطع بودن ۹۰

گفتار دوم – اهداف جزای نقدی ۹۱

بند اول– اهداف کیفری ۹۱

بند دوم– هدف مالی ۹۵

مبحث دوم – مزایا و معایب جزای نقدی و تدابیر رفع عیوب ۶۹

گفتار اول – مزایای جزای نقدی ۶۹

گفتار دوم – معایب جزای نقدی و تدابیر رفع عیوب ۹۹

بند اول–معایب جزای نقدی ۹۹

بند دوم– تدابیر رفع عیوب ۱۰۱

مبحث سوم – جایگزینی جزای نقدی به جای حبس ۱۰۹

گفتار اول – جایگزینی اجباری ۱۱۰

بند اول–جزای نقدی جانشین در جرایم کم اهمیت ۱۱۱

بند دوم– جزای نقدی جانشین در حبس های کوتاه مدت ۱۱۳

گفتار دوم – جایگزینی اختیاری ۱۱۶

بند اول– جایگزینهای قابل اعمال قبل از صدور حکم قطعی ۱۱۷

بند دوم–جایگزینهای قابل اعمال بعد از صدور حکم قطعی ۱۲۰

مبحث چهارم – بازداشت بدل از جزای نقدی و ارزیابی بازدارندگی جزای نقدی ۱۲۴

گفتار اول – بازداشت بدل از جزای نقدی وماهیت آن: ۱۲۴

بنداول– بازداشت بدل از جزای نقدی ۱۲۵

بند دوم– ماهیت بازداشت بدل از جزای نقدی ۱۲۸

گفتار دوم – ارزیابی بازدارندگی جزای نقدی و بررسی موارد جزای نقدی ۱۳۰

بند اول– بازدارندگی خاص ۱۳۹

بند دوم– بازدارندگی عام ۱۴۰

بند سوم– بررسی موارد جزای نقدی در قوانین جزایی ۱۴۳

نتیجه گیری ۱۴۹

فهرست منابع ۱۵۴

فهرست منابع

الف– فارسی

۱) آخوندی، دکتر محمود– ۱۳۸۷– آیین دادرسی کیفری، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ هفتم

۲) آخوندی، دکتر محمود– ۱۳۸۸– آیین دادرسی کیفری، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جلد اول، چاپ چهاردهم،

۳) آشوری، دکتر محمد– ۱۳۸۴– آیین دادرسی کیفری، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جلد اول، چاپ دهم

۴) آشوری، دکتر محمد– ۱۳۸۵– جایگزین های زندان یا مجازاتهای بینابین، نشر گرایش، چاپ دوم

۵) آنسل، مارک– ۱۳۷۰– دفاع اجتماعی، ترجمه دکترعلی حسین نجفی ابرندآبادی، انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ سوم

۶) ابن خلدون، عبدالرحمن– ۱۳۶۹– مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، شرکت علمی و فرهنگی ، جلد اول ، چاپ هفتم

۷) احمدی میانجی، علی– ۱۳۷۴– لزوم وزارت اطلاعات در حکومت اسلامی، دفتر نشر برگزیده، چاپ اول، قم

۸) اردبیلی، دکتر محمدعلی–۱۳۸۴– حقوق جزای عمومی، نشر میزان، چاپ هشتم، جلد اول

۹) اردبیلی، دکتر محمدعلی–۱۳۸۶– حقوق جزای عمومی، نشر میزان، چاپ هفدهم، جلد اول

۱۰) اسدی، احمد– ۱۳۸۵– پیش بسوی مجازاتهای جایگزین، انتشارات کوهسار، چاپ اول

۱۱) باهری، دکتر محمد– ۱۳۳۹– حقوق جزای عمومی، طهران، چاپخانه برادران علمی

۱۲) بکاریا، سزار– ۱۳۸۵– رساله جرایم ومجازاتها، ترجمه دکتر محمدعلی اردبیلی، نشر میزان، چاپ پنجم

۱۳) بولک، برنار–۱۳۷۷– کیفرشناسی، ترجمه علی حسین ابرندآبادی، انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ سوم

۱۴) پرادل، ژان– ۱۳۸۶– تاریخ اندیشه های کیفری، ترجمه دکترعلی حسین نجفی ابرندآبادی، نشر سمت، چاپ دوم

۱۵) تاج زمان، دکتر دانش– ۱۳۶۸– حقوق زندانیان و علم زندانها، انتشارات دانشگاه تهران

۱۶) تقی خانی، دکتر بهروز– ۱۳۵۱– مجازات غرامت در حقوق ایران، چاپ نشاط

۱۷) دانش، دکتر محمد– ۱۳۷۸– دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی، نشر گرایش، نشر دادگستر، چاپ اول

۱۸) دورانت، ویل– ۱۳۶۵– مشرق زمین گهواره تمدن، سازمان انتشارات وآموزش انقلاب اسلامی، ترجمه آرام پاشایی–آریانپور، چاپ اول، جلد اول

۱۹) دهخدا، علی اکبر– ۱۳۴۸ – لغتنامه دهخدا، دوره چهل و دو جلدی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد بیست و نهم

۲۰) راوندی، دکتر مرتضی– ۱۳۵۶ – تاریخ اجتماعی ایران، انتشارات امیر کبیر، جلد اول

۲۱) راوندی، دکتر مرتضی– ۱۳۵۶ – سیر قانون و دادگستری در ایران، نشر چشمه، چاپ اول

۲۲) زراعت، دکتر عباس– ۱۳۸۵ – حقوق جزای عمومی، انتشارات ققنوس، چاپ اول، جلد دوم

۲۳) زراعت، دکتر عباس– ۱۳۸۶ – آیین دادرسی کیفری در نظم کنونی، نشر خط سوم، چاپ سوم

۲۴) ساکی، محمد رضا– ۱۳۷۸ – حقوق جزای عمومی، انتشارات جنگل، چاپ اول

۲۵) سلیمی، دکتر صادق–۱۳۸۴ – حقوق جزای عمومی، انتشارات تهران صدا، چاپ اول

۲۶) سمیعی، دکتر حسین– ۱۳۳۳ – حقوق جزای عمومی، چاپخانه شرکت مطبوعات

۲۷) شامبیاتی، دکتر هوشنگ– ۱۳۸۸ – حقوق جزای عمومی، انتشارات مجد، چاپ پانزدهم، جلد دوم

۲۸) شکری، رضا و سیروس، قادر– ۱۳۸۴ – قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، نشر مهاجر، چاپ چهارم

۲۹) صانعی، دکتر پرویز– ۱۳۵۲ – حقوق جزای عمومی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول

۳۰) صانعی، دکتر پرویز– ۱۳۷۱ – حقوق جزای عمومی، انتشارات کتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم، جلد دوم

۳۱) صلاحی، دکتر جاوید– ۱۳۸۶ – کیفر شناسی، نشر میزان، چاپ اول

۳۲) عمید، حسین– ۱۳۶۷ – فرهنگ فارسی عمید، دوره دو جلدی، انتشارات امیر کبیر، جلد دوم

۳۳) علی آبادی، دکتر عبدالحسین– ۱۳۶۸ – حقوق جنایی، انتشارات فردوسی، چاپ دوم، جلد دوم

۳۴) غلامی، دکتر حسین– ۱۳۸۷ – تکرار جرم، نشر میزان، چاپ دوم

۳۵) کاتینگهام – جان– فلسفه مجازات – ابراهیم باطنی و محسن برهانی– ۱۳۸۴ – مجله فقه و حقوق– سال اول – شماره چهارم

۳۶) گارو، رنه– ۱۳۴۴ – مطالعات نظری و عملی درحقوق جزایی، ترجمه و تطبیق دکتر سید ضیاءالدین نقابت

۳۷) گرجی، دکتر قاسم– ۱۳۷۲ – مقالات حقوقی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم

۳۸) گلدوزیان، دکتر ایرج– ۱۳۸۲ – بایسته های حقوق جزا، نشر میزان، چاپ هشتم

۳۹) گلدوزیان، دکتر ایرج– ۱۳۷۴ – حقوق جزای ایران، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ هشتم، جلد اول

۴۰) متین دفتری، احمد– ۱۳۳۰ – مجموعه رویه قضایی از سال۱۳۱۰ تا ۱۳۳۰ تهران، بیتا

۴۱) محسنی، دکتر مرتضی– ۱۳۵۴ – کلیات حقوق جزا، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول

۴۲) محمدی، دکتر داوود– ۱۳۸۴ – مجازات های جایگزین، انتشارات عود، چاپ اول

۴۳) مظلومان، دکتر رضا–۱۳۵۵– جرم شناسی، انتشارات دانشگاه ملی ایران، جلد دوم

۴۴) معتمد، دکتر محمد علی– ۱۳۵۱ – حقوق جزای عمومی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول

۴۵) معین، محمد– ۱۳۶۵ – فرهنگ فارسی معین، دوره شش جلدی، انتشارات امیر کبیر، جلد چهارم

۴۶) موسوی الخمینی”ره”، روح الله – ۱۳۶۸ – تحریر الوسیله، جلد دوم

۴۷) موسوی الخمینی”ره”، روح الله – ۱۳۷۲ – ولایت فقیه، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، جلد اول

۴۸) مهرپور، دکتر حسین– ۱۳۸۷ – دیدگاه های جدید در مسایل حقوقی، انتشارات اطلاعات، چاپ سوم

۴۹) نجفی ابرند آبادی – علی حسین و هاشم بیگی – حمید – ۱۳۷۷ – دانشنامه جرمشناسی – انتشارات گنج دانش – چاپ اول

۵۰) نجفی، مرحوم محمدحسن– – جواهر الکلام، انتشارات دار الکتب، چاپ چهارم، جلد چهل و یکم

۵۱) نوربها، دکتر رضا– ۱۳۸۷ – زمینه حقوق جزای عمومی، نشر داد آفرین، چاپ بیست و سوم

۵۲) نوربها، دکتر رضا– ۱۳۷۷ – نگاهی به قانون مجازات اسلامی ، نشر گرایش، چاپ اول

۵۳) ولیدی، دکتر محمد صالح– ۱۳۷۴ – حقوق جزای عمومی، دفتر نشر داد، چاپ اول، جلد چهارم

۵۴) وایلی، شیخ احمد– ۱۳۷۵ – احکام زندان در اسلام، ترجمه محمد حسن بکایی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم

ب– عربی

۵۵) قرشی، محمدبن احمد –ابن اخوه–– ۱۳۶۰ – معالم القربه فی احکام الحسبه، ترجمه جعفر شعار، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم

ج– مقاله ها

۵۶) اردبیلی، محمدعلی– مقاله “جایگزین زندان های کوتاه مدت در حقوق کیفری ایران”، مجله تحقیقات حقوقی، شماره ۱۱– ۱۲

۵۷) آفندوک، خلیل– ۱۳۸۶ – مقاله “نواقص زندان های کوتاه مدت”، ماهنامه دادرسی، سال یازدهم، شماره۶۴

۵۸) اشملک – رابرت –، پیکا – ژرژ –– ۱۳۵۴ – کیفری شناسی وعلم اداره زندان ها، ترجمه عزیز طوسی، مهنامه قضایی، شماره ۱۱۴

۵۹) بروجردی، محمد، مسقطات تعقیب، مجموعه حقوقی، سال۱۳۱۶، شماره۱۶

۶۰) پورقهرمانی، بابک– مقاله “مجازاتهای جایگزین حبس”، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۱۶، سال سوم

۶۱) توجهی، دکتر عبدالعلی– ۱۳۸۰ – مقاله “لزوم تفکیک مجازات های بازدارنده وتعزیری”، ماهنامه دادرسی، سال پنجم، شماره ۲۹

۶۲) دادبان – حسن و آقایی– سارا – ۱۳۸۸ – بازدارندگی و نقش آن در پیشگیری از جرم– فصلنامه حقوق– دوره

– شماره ۴

۶۳) رضانیامعلم، محمدرضا– ۱۳۸۱ – مقاله “ماهیت حقوق جزای نقدی”، ماهنامه دادگستری، شماره

و ۸

۶۴) صادق منش، جعفر– ۱۳۸۴ –مقاله “خاستگاه وجایگاه مجازات بازدارنده درحقوق ایران”، ماهنامه دادرسی، سال نهم، شماره ۵۰

۶۵) قهرمانی، عسگر– ۱۳۸۰ – مقاله “تبدیل اجباری حبس های کوتاه مدت به جزای نقدی”، ماهنامه دادرسی، سال پنجم، شماره ۲۵

۶۶) قهرمانی، عسگر– ۱۳۷۶ – مقاله “مجازات های بازدارنده”، ماهنامه دادرسی، سال اول ، شماره

و ۵

۶۷) مارسیاتی، حمسی– ۱۳۵۱ – مقاله “داوری در ایران باستان”، مهنامه قضایی، سال هفتم، شماره ۸۱

۶۸) مالمیر، دکتر محمود–۱۳۸۴ – مقاله “حبس های کمتر از نود و یک روز در نظام کیفری ایران”، ماهنامه دادرسی، سال نهم، شماره۵۲

د– پایان نامه ها

۶۹) صدیق فر، مینا–۱۳۸۴ – کیفرهای جایگزین مجازات سالب آزادی، رساله کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

۷۰) عثمانی، سعید– ۱۳۸۱– جانشین های نوین کیفر زندان، رساله کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

ه– سایر منابع

۷۱) قرآن کریم

۷۲) روزنامه ایران– ۱۳۸۸ – پنجم شهریور، شماره ۴۲۹۶

کلیدواژه ها

• خسارت
• جرم
• پیشگیری از بزهکاری
• ایران
• مجازات اسلامی
• جزای نقدی
• تعزیرات (فقه)
• جزای نقدی
• مجازات
• بازدارنده