بررسی میزان تطابق حقوق جزای ماهوی ایران با دو میثاق بین المللی
 | |
| عنوان | بررسی میزان تطابق حقوق جزای ماهوی ایران با دو میثاق بین المللی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | داود سیفی |
| استاد راهنما | ابوالفتح خالقی |
| استاد مشاور | عادل ساریخانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۸ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
بررسی میزان تطابق حقوق جزای ماهوی ایران با دو میثاق بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط داود سیفی، با راهنمایی ابوالفتح خالقی و با مشاوره عادل ساریخانی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
برای اعتلاء و تضمین حقوق و آزادیهای شناخته شده بشری در دو میثاق بین المللی موازین الزام آوری در خصوص اصول کلی حقوق جزاء ، تعیین جرایم و مجازاتها تدوین شده است. با وجود آن که در قانون اساسی و قوانین عادی کیفری بسیاری از این موازین مورد شناسایی قرار گرفته، اما مسایلی مانند محتوای اصل ۱۶۷ ق.ا و محتوای ماده ۲۱۴ ق.آ.د.ک، تفاوت احکام زن ومرد در دیه ،مسیولیت کیفری و قصاص ، تفاوت احکام مسلمان با غیر مسلمان در برخی موارد، ارتداد، جرایم مستوجب اعدام ، مجازاتهای بدنی و غیره در قوانین کیفری به چشم می خوردکه با معیارهایی الزام آور جهانی حقوق بشر دست کم از دید مجامع بین المللی ناسازگار است.نگرشی به مبانی و قلمرو فقهی و حقوقی این مسایل نشان میدهد که در میان حقوقدانان و فقهای امامیه دیدگاههای مختلفی نسبت به مسایل یاده شده، وجود دارند به گونه ای که پذیرش هر کدام از دیدگاهها در میزان تطابق یا عدم تطابق نظام کیفری با میثاقین بین المللی تاثیر بسزایی خواهد داشت .از سوی دیگر میثاقین بین المللی در مفهوم وقلمرو بسیاری از موازین از رسایی و شفافیت چندانی برخوردارنبوده که تفاسیر متعددی را در دکترین حقوقی وگاهی درآرای کمیته حقوق بشر موجب گردیده است. بنا براین شناسایی این معیارها ، تبین مفهوم و قلمرو آنها ودر نهایت تحلیل جایگاه معیارهای مذکور در نظام کیفری ایران از مسایلی هستند که در این پژوهش به بررسی آنها می پردازیم.
ساختار و فهرست پایان نامه
عنوان صفحه
الف) مقدمه
ب) بیان مساله تحقیق
ج) سوالات تحقیق
د) فرضیات تحقیق
ه) ضرورت تحقیق
و) پیشینه تحقیق
ز) روش تحقیق
ح) اهداف تحفیق
ط) مباحث کلی پایان نامه
فصل اول : مفاهیم و قواعد عمومی حاکم بر میثاقین بین المللی
مبحث اول : مفهوم شناسی
گفتار اول :مفاهیم لغوی
بند نخست: میثاق و معاهده
بند دوم: حقوق و بشر
بند سوم : تطابق واستاندارد
گفتار دوم: مفاهیم اصطلاحی
بند نخست: میثاق و مفاهیم مشابه
الف) معاهدات
ب) کنوانسیو ن ( convention)
ج) میثاق ( covenant)
د) اقسام معاهدات
بند دوم : حقوق جزای ماهوی
الف) مفهوم حقوق جزای ماهوی
۱) قواعد کیفری ماهوی
۲) قوانین شکلی
ب) ضابطه تشخیص قوانین کیفری ماهوی از شکلی
۱– تفکیک بر مبنای اهداف قانون
۲– تفکیک بر مبنای موضوع قانون
بند سوم: حقوق بشر
مبحث دوم : مبحث دوم: قواعد عمومی حاکم بر میثاقین
گفتار اول : تاریخچه حقوق بشر (زمینه های تاریخی میثاقین بین المللی)
بند نخست:عصر باستان
بند دوم : عصر نوین
گفتار دوم : نحوه اجرای تعهدات میثاقین بین المللی
بند اول : میثاق بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی
بند دوم: میثاق حقوق مدنی و سیاسی
گفتار سوم : شیوه های نظارتی خاص بر اجرای تعهدات میثاقین
بنداول : کمیته حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی
بند دوم: کمیته حقوق بشر
۱– رسیدگی به گزارش دولت ها
۲– رسیدگی به شکایت دولت های عضو
۳– رسیدگی به شکایت افراد
گفتار چهارم: الزام دولت ایران به اجرای میثاقین
بند نخست: تصویب معاهده
بند دوم: حق شرط
بند سوم: تاثیر تغییر بنیادین اوضاع احوال در تعهدات دولت ایران
بند چهارم: تاثیر فورس ماژور در الزام دولت به میثاقین
بند پنجم: خروج یا رد میثاقین
گفتار پنجم: اجرای میثاقین بین المللی در حالت فوق العاده (حق انحراف)
بند نخست: میثاقین بین المللی
الف) شرایط استفاده از حق انحراف
۱) وجود یک خطر عمومی فوق العاده که موجودیت ملت را تهدید کند
۲) اعلام رسمی خطر و موارد انحرافی دبیر کل و دولت های عضو
۳) انحراف از مقررات به میزانی باشد که وضعیت ایجاب می نماید
۴)عدم مغایرت با سایر الزامات بین المللی
۵) رعایت اصل عدم تبعیض در اقدامات خارج از الزامات میثاق
ب) استثنایات حق انحراف
بند دوم: حقوق داخلی
الف) ممنوعیت برقراری حکومت نظامی
ب) حالت جنگ و شرایط اضطراری
۱– مفهوم حالت جنگ و شرایط اضطراری ونظایر آنها
۲–ضرورت تصویب ونظارت مجلس
۳–موقتی بودن اعمال محدودیت ها
گفتار هفتم:محدودیت های مربوط به حقوق و آزادی های اساسی در میثاقین
بند اول : رعایت اصل تناسب و قانونی بودن
بند دوم: جهات قانونی محدودیت ها
۱– عایت حقوق و آزادیهای دیگران
۲– نظم عمومی و مصلحت و اجتماعی
۳– اخلاق حسنه جامعه
فصل دوم:معیارهای الزام آور حقوق بشر در مورد اصول کلی حقوق جزای ماهوی وجرایم
مبحث اول : اصول کلی حقوق جزاء ماهوی
گفتار اول : اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها
بند نخست: پذیرش اصل در نظام بین المللی
بند دوم: پذیرش اصل قانونی بودن درنظام حقوقی ایران
الف) اصل قانونی بودن واصل ۱۶۷ق ا
۱)عدم شمول اصل
نسبت به مطلق دعاوی کیفری
۲)شمولیت اصل بر قوانین کیفری شکلی
) شمول اصل
نسبت به تشخیص موضوعات احکام
۴)شمولیت اصل نسبت به امور کیفری ماهوی
ب) اجمال و ابهام قانونی
ج)تعزیرات و اصل قانونی بورن
گفتاردوم : نتایج اصل
بند اول : عطف به ما سبق نشدن قوانین کیفری ماهیتی
الف) جایگاه اصل در نظام بین الملل
ب) نظام کیفری ایران
ج) استثنایات وارده بر اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری ماهوی در نظام بین الملل و حقوق ایران
۱)قوانین خفیف
۲) قوانین جرم زدا و قانون مساعد
۳)قوانین تفسیری
د) قلمرو اجرای ماده
ق م اسلامی
۱)قوانین موقت
۲)قوانین شرعی
بند دوم : تفسیر محدود یا مضیق قوانین جزایی
الف ) مفهوم تفسیر مضیق و جایگاه آن در میثاق حقوق مدنی وسیاسی
ب) وضعیت تفسیر مضیق در نظام کیفری ایران
گفتار سوم: اصل برایت
بند نخست: مفهوم اصل
بند دوم:جایگاه اصل در میثاق حقوق مدنی و سیاسی
بند سوم: جایگاه اصل در حقوق داخلی
گفتارچهارم: اصل عدم تبعیض در جرم انگاری و مجازات ها
بند نخست: مفهوم اصل و جایگاه آن در نظام بین الملل
بند دوم: جایگاه اصل عدم تبعیص در جرایم و مجازات در نظام کیفری ماهوی ایران
الف ) عدم تبعیض مذهبی
۱) تاثیر مذهب در کیفر قصاص
۱–۱)غیر مسلمان بودن مجنی علیه
۱–۱–۱) نظریه عدم قصاص
۱–۱–۲) قایلین به قصاص مسلمان
۱–۲) مسلمان بودن مجنی علیه و غیر مسلمان بودن جانی
–۳) غیر مسلمان بودن جانی و مجنی علیه
۱–۴) قاتل مسلمان و مقتول مرتد
۱–۵) قاتل کافر ذمی و مقتول مرتد و بالعکس
) تاثیر مذهب بر میزان دیه
۳ ) تاثیر مذهب در جرایم منافی عفت حدی
۳–۱ )جرم قذف
۳–۲)تفخیذ
۳–۳)جرم زنا
ب) عدم تبعیض جنسیتی
۱) تاثیر جنسیت در قصاص
۱–۱) نظریه لزوم پرداخت نصف دیه مرد
–۲) نظریه تساوی زن و مرد در قصاص
۲)تاثیر جنسیت در میزان دیه
۱–۱) نظریه تفاوت دیه زن ومرد :
۱–۲)نظریه تساوی دیه زن و مرد
۳) تاثیر جنسیت در سن مسیولیت کیفری
۴) قتل در فراش
مبحث دوم: جرایم مندرج در میثاقین و جایگاه آن در نظام حقوقی داخلی
گفتار نخست: شکنجه
بند نخست: مفهوم شکنجه
بند دوم: ممنوعیت شکنجه در نظام بین المللی
الف) اعلامیه جهانی حقوق بشر
ب)میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی
ج) کنوانسیون منع شکنجه
بند سوم: ممنوعیت شکنجه در نظام کیفری ایران
گفتار دوم: ممنوعیت هتک حرمت و حیثیت افراد
گفتار سوم: ممنوعیت تعرض به تمامیت جسمانی افراد
گفتار چهارم: منوعیت تعرض به حریم خصوصی افراد
بند اول : نظام بین الملل
بند دوم: نظام کیفری ایران
الف)هتک حرمت منزل
ب)هتک حرمت مراسلات یا مخابرات یا مکالمات تلفنی و افشای مطالب آنها
ج ) افشای اسرار مردم
گفتار پنجم: ممنوعیت توقیف و بازداشت غیر قانونی
گفتارششم: جرم بودن بردگی و خرید و فروش برده
بند نخست: نظام بین الملل
بند دوم: نظام کیفری ایران
گفتار هفتم : ممنوعیت کار اجباری و اعمال شاقه
گفتار هشتم : جرم بودن به کار گماردن افراد کمتر از سن قانونی
گفتار نهم : جرم بودن ارجاع کارهای زیان آور به اطفال
مبحث سوم : جرایمی که میثاق مدنی وسیاسی جرم انگاری آن را ممنوع می داند
گفتار اول:ارتداد و آزادی عقیده
بند نخست: آزادی عقیده در اسناد بین الملل
بند دوم: حوزه های آزادی عقیده و جرم ارتداد
الف :آزادی انتخاب عقیده و ارتداد
) مفهوم ارتداد
۱–۱)تعریف لغوی
۱–۲) ارتداد مستوجب کیفر از نظر فقها
۱–۲–۱) صرف تغیر عقیده
۱–۲–۲)تغییر عقیده همرا با اقدام عملی علیه اسلام
) پذیرش توبه مرتد فطری
۳) تفاوت مجازات زن و مرد در ارتداد
۴) نظریه تعزیری بودن ارتداد
۵) فلسفه مجازات مرتد
۵–۱)تضعیف دین و عقاید مردم
۵–۲) در معرض خطر قرار دادن حکومت اسلامی
ب) آزادی انتخاب مذهب و ارتداد
ج)آزادی تغییر مذهب و ارتداد
د) آزادی بیان عقیده ( بیان تغییر مذهب) و ارتداد
گفتار دوم: ممنوع بودن حبس ناشی از عدم ایفاءتعهدات قراردادی وماده ۶۹۶ق م ا
فصل سوم: معیارهای الزام آور حقوق بشر در خصوص مجازات ها
مبحث اول: مجازات اعدام
گفتار اول: پیشینه کیفر اعدام
گفتار دوم: روند شکل گیری اقدامات بین المللی برای محدودیت یا لغو مجازات اعدام
گفتار سوم: دلایل موافقان و مخالفان کیفر اعدام
بند نخست: دلایل مخالفان
الف) دلایل فلسفی
ب) غیر قابل جبران بودن اشتباه در اجراء
چ)عدم امکان اجرای عدالت
د) ناکار آمدی کیفر اعدام
ه) خلاف کرامت انسانی بودن اعدام
بند دوم: دلایل موافقان اعدام
الف)عادلانه بودن کیفر اعدام
ب)کارا بودن اعدام
ج)خلاف کرامت انسانی نبودن
د)توجیه اشتباه در اجرای اعدام
گفتار چهارم: معیارهای میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی در مورد کیفر اعدام
بند نخست: اجباری نبودن لغو اعدام
بند دوم: انحصار اعدام به جدی ترین جرایم
بند سوم: عدم منافات اجرای اعدام باکنوانسیون راجع به جلوگیری و مجازات جنایت ژنوسید
بند چهارم: رعایت موازین محاکمه عادلانه وکرامت انسانی در تعیین واجرای کیفر اعدام،
الف) نظام بین الملل
ب) نظام کیفری ایران
بند پنجم: ممنوعیت اعمال اعدام نسبت به زنان باردار و اشخاص کمتراز
سال
الف) ممنوعیت اعمال اعدام نسبت به زنان باردار
۱)میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
۲)) نظام کیفری ایران
ب) ممنوعیت اعمال اعدام بر افراد کمتر هیچده سال
بند ششم: امکان اعمال عفو یا تخفیف
گفتار پنجم: جرایم مستوجب کیفر اعدام
بند اول: جرایم مستوجب قصاص نفس
بند دوم: جرایم حدی
بند سوم: جرایم مستوجب مجازات های تعزیری و بازدارنده
الف) قانون مجازات اسلامی
ب) قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر
ج قانون مجازات جرایم نیرهای مسلح
د) قوانین متفرقه
مبحث دوم: قصاص نفس
گفتار اول: مفهوم قصاص و مبنای آن
گفتار دوم: ماهیت قصاص
گفتار سوم: ایرادهای وارد بر مجازات قصاص
بند نخست: قطعی نبودن مجازات قصاص
بند دوم: غیرقابل اجرا بودن قصاص
بند سوم: تبعیض در مجازات قصاص
بند چهارم: نادیده گرفتن کرامت انسانی
مبحث سوم: مجازات های خشن و غیرانسانی و تحقیرآمیز
گفتار نخست: ممنوعیت مجازات های خشن و بی رحمانه در نظام بین الملل وحقوق داخلی
بند نخست: نظام بین المل
بند دوم: حقوق داخلی
گفتار دوم: مفهوم مجازات های خشن و غیرانسانی
گفتار سوم: مجازات های بدنی
بند اول : کیفر شلاق
الف) دلایل موافقان و مخالفان
۱) دلایل موافقان
۲) دلایل مخالفان
ب) جایگاه کیفر مزبور در نظام بین الملل
ج) کیفر شلاق در نظام کیفری داخلی
۱) نظریه انحصار تعزیر در تازیانه
۲) نظریه عدم انحصار مجازات تعزیزی در تازیانه
۱–۱– ) اطلاقات باب تعزیر
۱–۲– )اطلاقات باب امر به معروف و نهی از منکر
۱–۳–) اطلاقات عقوبت های اسلامی
۱–۴–) ضرورت حفظ نظم و مصلحت اجتماعی
بند دوم : سنگسار کردن
بند چهارم : مجازات قصاص عضو و قطع عضو
الف) قطع عضو (بریدن دست و پا)
۱)سرقت حدی
۲) محاربه و افساد فی الارض
۱–۲) نظام حقوق موضوعه
۲–۲) عدم تعارض فقه امامیه با میثاقین بین المللی
ب) قصاص عضو
بند چهارم :کیفر صلب
نتیجه گیری
فهرست منابع ۱
۱
۴
۴
۵
۵
۵
۵
۶
۷
۸
۹
۹
۹
۹
۱۰
۱۰
۱۰
۱۱
۱۲
۱۲
۱۳
۱۳
۱۵
۱۵
۱۶
۱۶
۱۷
۱۷
۱۹
۱۹
۲۰
۲۲
۲۹
۲۹
۳۰
۳۱
۳۱
۳۲
۳۲
۳۳
۳۴
۳۶
۳۶
۳۸
۳۹
۴۲
۴۴
۴۶
۴۷
۴۷
۴۷
۴۷
۴۹
۴۹
۴۹
۴۹
۵۳
۵۳
۵۴
۵۴
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۸
۵۹
۶۱
۶۳
۶۵
۶۵
۶۵
۶۷
۶۸
۶۹
۷۵
۷۶
۷۷
۸۵
۸۶
۸۸
۸۸
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۵
۹۶
۹۶
۹۷
۹۹
۹۹
۱۰۲
۱۰۵
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۸
۱۱۶
۱۲۰
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۳
۱۲۵
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۴
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۶
۱۳۶
۱۳۷
۱۴۱
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۶
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۰
۱۵۰
۱۵۴
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۹
۱۶۹
۱۷۲
۱۷۴
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۷۹
۱۷۹
۱۸۲
۱۸۲
۱۸۲
۱۸۲
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۳
۱۸۶
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۲
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۲۰۱
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۱۰
۲۱۶
۲۱۶
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۷
۲۱۸
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۶
۲۲۸
۲۳۳
۲۳۷
۲۳۷
۲۴۱
۲۴۴
۲۴۴
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۷
۲۴۹
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۳
۲۵۵
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۸
۲۵۸
۲۶۱
۲۶۱
۲۶۳
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۶
۲۶۶
۲۶۸
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۷
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶
۲۸۶
۲۸۶
۲۸۷
۲۸۸
۲۹۴
۲۹۴
۲۹۴
۲۹۷
۲۹۷
۲۹۹
۳۰۲
۳۰۳
۳۰۴
۳۱۱
کلیدواژه ها
- ایران
- حقوق بشر
- همگان واری
- مطالعه تطبیقی
- مجازاتهای بدنی
- مجازاتهای غیر انسانی و خشن
- حقوق بشر
- حقوق جزای ماهوی
- تطابق
- استاندارد الزام اور جهانی
- اصول کلی حقوق جزای
- جرایم
- مجازات
- میثاقین بین المللی
- میثاق بین المللی
- حقوق جزا