بررسی نقش توبه در پرتو حقوق جزای ایران و فقه اسلامی با تاکید بر قانون مجازات اسلامی 1392
 | |
| عنوان | بررسی نقش توبه در پرتو حقوق جزای ایران و فقه اسلامی با تاکید بر قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | هادی سیفی |
| استاد راهنما | مرتضی ناجی زواره |
| استاد مشاور | [[]] |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
بررسی نقش توبه در پرتو حقوق جزای ایران و فقه اسلامی با تاکید بر قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ عنوان پایان نامه ای است که توسط هادی سیفی، با راهنمایی مرتضی ناجی زواره در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
سیاست کیفر زدایی در نظام جزایی اسلام، ضمن نفی انحصار شیوه های مبارزه علیه جرم در اعمال مجازات، امکان تمسک به نهادهایی که به وضوح از رویکردهای سخت سرکوبی متمایز است را فراهم کرده است. نهاد توبه از جمله تاسیساتی است که در حقوق جزای اسلامی و در راستای کیفر زدایی، در پرتو جلب همکاری و مشارکت بزهکار در فرآیند مبارزه با بزهکاری پیش بینی شده است. در آیات و روایات، توبه از جایگاه و منزلت خاصی برخوردار است؛ زیرا نجات و رهایی انسان ها از امواج خطرناک و سهمگین گناهان در گرو آن است. در آیات متعددی به این مسیله اشاره شده است. مفسران در ذیل آن آیات به توضیح و تبیین توبه و شرایط آن پرداخته اند و در جوامع حدیثی بابی به توبه اختصاص یافته است و محدثان به تشریح آن همت گماشته اند. علاوه بر جایگاه رفیع توبه در قرآن و روایات، عارفان، دانشمندان علم اخلاق، متکلمان و ادیبان هر یک در کتاب های خود، بابی به عنوان توبه گشوده اند و آن را مورد شرح و تفصیل قرار داده اند. در این میان فقها از منظری دیگر به توبه نگریسته و با الهام از آیات و روایات، آثار حقوقی آن را مورد بررسی قرار داده اند. در کتاب های فقهی به وجوب توبه اشاره شده و امروزه نیز به عنوان یکی از عوامل تخفیف یا سقوط مجازات مطرح است. پشیمانی یا عدول از ارتکاب جرم، می تواند به عنوان یکی از عوامل فردی کردن مجازات ها مورد بحث قرار گیرد و آثاری چون تعلیق، تخفیف و سقوط مجازات یا تعلیق تعقیب را به دنبال داشته باشد زیرا شخصی که خطا می کند و از کرده خود پشیمان می شود مانند کسی نیست که به ادامه ناسازگاری با جامعه اصرار می ورزد. مجازات چنین شخصی که اصلاح شده و حاضر است گذشته خود را جبران کند، در بسیاری موارد نه تنها نفعی برای خود او و جامعه ندارد، بلکه مضرات فراوانی هم خواهد داشت. چه بسا نفس پشیمان، گمان کند که جامعه با او لجبازی می کند و از این رو دوباره میل به سرکشی نماید. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در تبعیت از منابع فقهی و موازین شرعی با رویکردی بدیع و نسبتا بی سابقه، تاثیر کلی یا جزیی نهاد توبه در سقوط واکنش های کیفری را مورد توجه قرار داده است. این تاسیس امکان خیره کننده ای به منظور اصلاح بزهکار از طریق نو سازگاری داوطلبانه وی فراهم کرده، توقف جریان متعارف دادرسی های کیفری را موجب می گردد. به طوری که اظهار توبه و احراز آن، تعقیب یا ادامه پیگرد متهم یا صدور حکم و اجرای مجازات را معلق یا منتفی می سازد.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب
چکیده ۱
مقدمه ۲
۱– بیان مسیله ۲
۲– اهمیت موضوع ۲
۳– اهداف تحقیق ۳
۴– سوالات تحقیق ۳
۵– فرضیه های تحقیق ۳
۶– سابقه تحقیق ۳
۷– روش تحقیق ۴
۸– چارچوب نظری تحقیق ۴
بخش اول: مفهوم ماهیت توبه ۵
فصل اول: آشنایی با مفهوم توبه ۵
مبحث اول: تعریف توبه ۵
گفتار اول: تعریف بررسی لغوی توبه ۵
بند اول: ساختار صرفی توبه ۵
بند دوم: معنای لغوی و اصطلاحی توبه ۶
گفتار دوم: ماهیت شرعی توبه ۹
بند اول: توبه در لسان شرع از دید فقها ۹
بند دوم: اهمیت و کاربرد توبه و مشتقات آن در قرآن ۱۰
مبحث دوم: توبه و ادله اربعه ۱۳
گفتار اول: حکم تکلیفی توبه و مستندات آن ۱۳
بند اول: دلالت آیات قرآنی بر وجوب توبه ۱۳
بند دوم: دلایل روایی بر وجوب توبه ۱۵
بند سوم: وجوب توبه از دید عقل ۱۸
بند چهارم: اجماع و وجوب توبه ۱۹
گفتار دوم: وجوب توبه دلالت بر فور ۱۹
بند اول:توبه، امر ارشادی عقلی و امر مولوی شرعی ۱۹
بند دوم: وجوب توبه و دلالت بر فور یا تراخی ۲۰
فصل دوم: ارکان لازم و شرایط پذیرش توبه ۲۲
مبحث اول: ارکان لازم برای تحقق توبه ۲۲
گفتار اول: ارکان توبه ۲۲
بند اول: عناصر توبه از دیدگاه امام علی (ع) ۲۲
بند دوم: عناصر توبه ۲۳
۱– معرفت ۲۳
۲– ندامت ۲۳
۳– عزم ۲۴
گفتار دوم: اقسام توبه و تایبین ۲۴
بند اول: اقسام توبه ۲۴
بند دوم: اقسام تایبین ۲۵
مبحث دوم: شرایط پذیرش توبه ۲۷
گفتار اول: پذیرش توبه ۲۷
گفتار دوم: شرایط و مبنای پذیرش توبه ۳۰
بند اول: ادای حق الله ۳۰
بند دوم: ادای حق الناس (جبران خسارت) ۳۰
بند سوم: مبنای پذیرش توبه و اسقاط عقاب ۳۲
بند چهارم: چگونگی توبه ناتوان از معصیت ۳۳
بخش دوم: تبیین نقش توبه در فقه جزایی اسلام و حقوق جزای ایران ۳۴
فصل اول: نقش توبه در فقه جزایی اسلام ۳۴
مبحث اول: تاثیر توبه در جرایم مستوجب حد ۳۴
گفتار اول: معنای لغوی و اصطلاحی حد ۳۴
بند اول: مفهوم حد ۳۴
بند دوم: دو قاعده کلی در مورد حدود در رابطه با توبه ۳۶
۱– سقوط حد با توبه پیش از قیام بینه ۳۶
۲– تخییر امام و حاکم در اقامه حد یا عفو از آن با توبه بعد از قرار ۳۶
گفتار دوم: نقش توبه در جرایم مستوجب حد در پرتو فقه جزایی اسلام ۳۷
بند اول: توبه اززنا ۳۷
۱– تعریف ۳۷
۲– توبه از زنا قبل از اقامه بینه ۳۷
۲–۱ نظر فقهای امامیه در توبه از زنا قبل از اقامه بینه ۳۸
۳– توبه بعد از قیام بینه و نظر فقهای امامیه در این مورد ۳۹
۴– توبه قبل از اقرار به زنا ۴۰
۵– توبه بعد از قرار به زنا نزد امام و حاکم ۴۱
بند دوم: توبه از لواط ۴۲
۱– تعریف لواط ۴۲
۲– راه های اثبات و کیفر لواط ۴۳
۳– تاثیر توبه در کیفر لواط ۴۳
بند سوم: توبه از مساحقه ۴۳
۱– تعریف مساحقه ۴۳
۲– راه های اثبات و مجازات مساحقه ۴۴
۳– تاثیر توبه در حد مساحقه ۴۴
بند چهارم: توبه از قیادت ۴۴
۱– تعریف قیادت ۴۴
۲– راه های اثبات و مجازات قیادت ۴۴
۳– تاثیر توبه در حد قیادت ۴۵
۴– توبه و نفی بلد در قیادت ۴۵
۵– توبه و تکرار قوادی ۴۵
بند پنجم: توبه از قذف ۴۶
۱– تعریف قذف ۴۶
۲– راه های اثبات قذف ۴۶
۳– کیفر قذف ۴۶
۴– چگونگی توبه قاذف ۴۷
– شهادت قاذف پس از توبه ۴۷
۶– حد قذف حق الناس است یا حق الله؟ ۴۸
۷– شرایط سقوط حد قذف ۴۸
بند ششم: سب پیامبر (ص) و ایمه شیعه علیهم السلام ۴۸
۱– منظور از سب چیست؟ ۴۸
۲– حکم شرعی سب النبی از دیدگاه اهل سنت ۴۹
۳– حکم شرعی سب پیامبر (ص) و ایمه از دید فقهای امامیه ۵۰
۴– توبه ساب و سابه از دید فقهای امامیه ۵۲
بند هفتم: توبه از شرب خمر ۵۲
۱– تعریف شرب خمر ۵۲
۲– راه های اثبات و کیفر شرب خمر ۵۳
۳– تاثیر توبه در حد شرب خمر ۵۳
۴– توبه شارب خمر از دیدگاه فقهای عامه ۵۴
بند ششم: توبه از سرقت ۵۵
۱– تعریف سرقت ۵۵
۲– راه های اثبات و کیفر سرقت ۵۵
۳– توبه از سرقت از دید قرآن ۵۵
۴– توبه از سرقت قبل از اقرار نزد حاکم ۵۶
۵– توبه از سرقت بعد از اقرار نزد حاکم ۵۶
۶– توبه سارق و سارقه قبل از قیام بینه ۵۸
۷– توبه سارق و سارقه پس از قیام بینه ۵۸
بند نهم: توبه از محاربه ۵۹
۱– تعریف محاربه: ۵۹
۲– راه های اثبات و کیفر محاربه ۵۹
۳– تاثیر توبه در حد محاربه ۶۰
بند دهم: توبه از بغی ۶۳
۱– مفهوم بغی ۶۳
۲– توبه باغی و مسیولیتش در برابر اعمال ارتکابی ۶۳
بند یازدهم: توبه و ارتداد ۶۴
۱– تعریف ارتداد ۶۴
۲– راه های اثبات و کیفر ارتداد ۶۵
۳– انواع مرتد از دید فقهای شیعه ۶۵
۴– قرآن و ارتداد ۶۶
۵– مرتد و توبه او از دید فقهای عامه ۶۶
۶– نظر فقهای شیعه در مورد توبه مرتد ۶۷
مبحث دوم: تاثیر توبه در جرایم مستوجب تعزیر در پرتو فقه جزایی اسلام ۶۷
گفتار اول: معنای لغوی و اصطلاحی تعزیر ۶۸
گفتار دوم: تاثیر توبه در تعزیرات ۶۸
بند اول: نظرات فقهای امامیه ۷۰
۱– عدم تاثیر توبه در سقوط تعزیر ۷۰
۲– سقوط مطلق تعزیرات با توبه ۷۰
۳– دلیل سقوط تعزیر با توبه مطلقا ۷۰
۴– توبه و تعزیرات مالی ۷۱
۵– عدم تاثیر توبه در تعزیرات حکومتی ۷۲
بند دوم: توبه و سقوط تعزیر از دیدگاه فقهای عامه ۷۳
مبحث سوم: بررسی تاثیر توبه به اعتبار امکان، زمان و کیفیت ۷۴
گفتار اول: زمان پذیرش توبه از دیدگاه فقها ۷۴
بند اول: نظر فقهای امامیه ۷۴
۱– توبه قبل از دستگیری و اثبات جرم ۷۴
۲– توبه بعد از اقرار به جرم ۷۵
۳– توبه بعد از اثبات جرم با قیام بینه ۷۶
بند دوم: دیدگاه فقهای اهل سنت ۷۸
۱– نظریه سقوط مجازات ۷۸
۲– نظریه عدم سقوط مجازات ۷۹
گفتار دوم: احراز توبه ۸۰
بند اول: علم قاضی و توبه ۸۰
بند دوم: کیفیت احراز توبه توسط قاضی ۸۲
۱– احراز توبه و رابطه آن با قاعده اصاله الصحه ۸۲
۲– احراز توبه و ارتباط آن با قاعده درا ۸۳
گفتار سوم: مرور زمان و توبه ۸۴
بند اول: آیا مرور زمان می تواند اماره ای به توبه باشد؟ ۸۴
بند دوم: منشاء پیدایش حقوق و جریان مرور زمان ۸۵
بند سوم: دلایل مخالفین مرور زمان و پاسخ آنها ۸۸
فصل دوم: اثر توبه در پرتو حقوق جزای ایران ۹۱
مبحث اول: تبیین نقش توبه به اعتبار اقسام مجازات ها ۹۱
گفتاراول: سیاست کیفری و جایگاه توبه در قوانین ایران ۹۱
بند اول: جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ ۹۱
بند دوم: جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ۹۱
بند سوم: جایگاه توبه در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ ۹۳
گفتار دوم: تاثیر توبه در مجازات ها ۹۳
بند اول: تاثیر توبه در مجازات های حدی ۹۳
بند دوم: تاثیر توبه در مجازات های تعزیری ۹۷
بند سوم: تاثیر توبه در قصاص و دیات ۱۰۵
مبحث دوم: متفرعات بحث توبه در قانون مجازات اسلامی ۱۰۶
گفتار اول: شرایط شکلی ابراز توبه ۱۰۶
بند اول: شیوه بیان، ابراز و احراز توبه ۱۰۶
بند دوم: زمان ابراز توبه ۱۰۷
۱– توبه قبل از دستگیری و تسلط ضابطان بر متهم ۱۰۷
۲– توبه قبل از اثبات جرم در دادگاه ۱۰۸
۳– توبه بعد از اثبات جرم در دادگاه ۱۰۸
بند سوم: اعمال مجازات تعزیری علیرغم سقوط مجازات حدی به واسطه توبه ۱۰۸
گفتار دوم: مرجع صالح برای احراز توبه ۱۰۹
بند اول: دادگاه مرجع صالح احراز توبه (نظریه اول) ۱۰۹
بند دوم: امکان احراز توبه در تحقیقات مقدماتی نظریه دوم ۱۱۱
گفتار سوم: امکان شمول آثار توبه در مورد غیر مسلمانان ۱۱۳
بند اول: قاعده جب اسلام ۱۱۳
۱– معنای لغوی و اصطلاحی جب ۱۱۳
۲– مستندات قاعده جب ۱۱۴
۳– قاعده جب و قانونگذاری در اسلام ۱۱۵
بند دوم: تاثیر قاعده جب اسلام ۱۱۵
۱– موارد کاربرد قاعده جب اسلام ۱۱۵
۲– موارد عدم کاربرد قاعده جب اسلام ۱۱۶
۳– قصاص و دیه درباره قاعده جب ۱۱۶
۴– نظر علامه طباطبایی در مورد قاعده جب ۱۱۷
نتیجه: ۱۱۷
پیشنهادات: ۱۱۸
فهرست منابع ۱۲۰
کلیدواژه ها
- توبه
- حد
- تعزیرات
- سقوط مجازات
- تعزیرات
- توبه
- حقوق جزا
- قانون مجازات اسلامی
- ایران
- حقوق اسلامی
- نظام حقوقی