بررسی نقش پزشکی قانونی در فرآیند دادرسی مطالعه موردی حقوق جزای ایران

عنوان	بررسی نقش پزشکی قانونی در فرآیند دادرسی مطالعه موردی حقوق جزای ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سید نوید طالبی
استاد راهنما	مرتضی رهبر طارمسری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی

بررسی نقش پزشکی قانونی در فرآیند دادرسی مطالعه موردی حقوق جزای ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سید نوید طالبی، با راهنمایی مرتضی رهبر طارمسری در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی دفاع گردید.

چکیده

پزشکی قانونی با کارکرد تخصصی پزشکی، به عنوان ابزار دست دادرسان، با کارکرد و ساختار اختصاصی و وظایف مشخص قانونی است. آنچه این وسیله رسیدن به عدالت را از سایر تخصص ها تفکیک می کند، کاربرد آن در کلیه دعاوی است که منجر به خسارات جانی و معنوی به اشخاص شده است. این پژوهش با هدف بررسی نقش پزشکی قانونی در فرآیند دادرسی در حقوق جزای ایران و با رویکرد حقوقی و با روش تحقیق توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشانگر آن است که اقدامات سازمان پزشکی قانونی در قالب کارشناسی صورت گرفته و در مواردی که مقامات قضایی نیاز به بررسی تخصصی یک مساله پزشکی داشته باشند، به سازمان پزشکی قانونی ارجاع می نمایند و این نکته ای است که در بند یک ماده ۱ قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور مصوب ۱۳۷۲ به این نکته تصریح شده و تمام آنچه را که پزشک قانونی می تواند انجام دهد، ثبت و گزارش آثار و علایم موجود در مسایل تخصصی و ارسال آن ها به مراجع صالح است. اصولا مرجع تحقیق و تعقیب در جرایم به استناد ماده ۲۲ (ق. آ. د. ک) دادسرا می باشد، ولی این قاعده در برخی جرایم به عنوان مثال جرایم منافی عفت، تحقق پیدا نمی کند، بلکه به استناد ماده ۳۰۶ (ق. آ. د. ک) تحقیق و تعقیب آن ها در موارد مذکور، در دادگاه صورت پیدا می کند و با عنایت به اینکه اقدامات پزشکی قانون در قالب کارشناسی است بنابراین اگر دادگاه برای تشخیص این نوع جرایم نیاز به اقدامات تخصصی داشته باشد، به پزشکی قانونی ارجاع داده و حتی قاضی پرونده، در موارد بسیاری از جمله تعیین میزان جراحت، عمق جراحت، بیم تجاوز و سرایت و... بدون اظهارنظر پزشکان قانونی نمی تواند حکم صادر نماید. همچنین برای بررسی، تحقیق و کشف علت مرگ از نظر جرم شناسی و در مواقعی که برای مقام های قضایی و انتظامی علت مرگ معلوم نباشد و احتمال وقوع جنایتی در میان باشد، پزشکی قانونی از جسد معاینه به عمل آورده و با کالبد شکافی از آن، درمورد نحوه حدوث و علت مرگ اظهارنظر می کند.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه

الف– بیان مساله

ب– ضرورت انجام تحقیق

ج– پیشینه تحقیق

د– سوالات تحقیق

ه–– فرضیه های تحقیق

و– اهداف تحقیق

ز– نوآوری تحقیق

ح– روش تحقیق

ط– ساختار تحقیق

فصل اول کلیات تحقیق

۱–۱– پزشکی قانونی

۱–۱–۱– مفهوم پزشکی قانونی

۱–۱–۲– متخصصین و گروه شغلی پزشکی قانونی

۱–۱–۳– ساختار و کارکرد سازمان پزشکی قانونی

۱–۱–۴– وظایف و فعالیت های سازمان پزشکی قانونی

۱–۱–۴–۱– فعالیت های سازمان پزشکی قانونی

۱–۱–۴–۱–۱– سازمان پزشکی قانونی کشور

۱–۱–۴–۱–۲– فعالیت های اصلی سازمان پزشکی قانونی کشور

۱–۱–۴–۱–۳– تقسیم فعالیت های تخصصی

۱–۱–۴–۱–۴– سازمان پزشکی قانونی دارای تجهیزات نوین و پیشرفته

۱–۱–۴–۲– وظایف سازمان پزشکی قانونی

۱–۱–۴–۲–۱– وظایف کلی سازمان پزشکی قانونی

۱–۱–۴–۲–۲– وظایف قضایی پزشکی قانونی

۱–۱–۴–۲–۲–۱– ارزش قضایی کارشناس پزشکی قانونی

۱–۱–۵– فرآیند حضور پزشک در صحنه جنایت در قانون ایران

۱–۱–۶– ملاحظات علمی پزشکی قانونی

۱–۱–۷– صور ارتباط پزشک با قانون

۱–۱–۷–۱– به عنوان کارشناس

۱–۱–۷–۲– به عنوان مطلع و شاهد

۱–۱–۷–۳– به عنوان متهم

۱–۱–۷–۴– به عنوان شاکی

۱–۱–۸– مقررات معاینه پزشکی قانونی

۱–۱–۸–۱– معاینه در محل

۱–۱–۸–۲– صحنه بکر

۱–۱–۸–۳– ارایه اطلاعات صحنه جرم به پزشک

۱–۱–۸–۴– اقدامات پزشکی قانونی در بررسی صحنه جرم

۱–۱–۸–۴–۱– عکسبرداری

۱–۱–۸–۴–۲– اخذ شرح حال

۱–۱–۷–۴–۳– معاینه پزشکی بعد از ارسال به پزشکی قانونی

۱–۱–۸–۴–۴– مقررات پزشکی قانونی در ارایه دلیل

۱–۱–۹– مسیولیت، قصور و تخلف پزشکی قانونی

۱–۱–۱۰– میزان اعتبار پزشکی قانونی

۱–۱–۱۱– پیشینه پزشکی قانونی

۱–۱–۱۲– پزشکی قانونی پل ارتباطی بین علم پزشکی و علم حقوق

۱–۲– فرآیند دادرسی

۱–۲–۱– مفهوم فرآیند دادرسی

۱–۲–۳–۱– اصول رسیدگی به فرآیند دادرسی در حقوق ایران

۱–۲–۳–۱–۱– اصل برایت

۱–۲–۳–۱–۲– اصل اساسی رعایت تناظر

۱–۲–۳–۱–۳– اصل علنی بودن فرآیند دادرسی

۱–۲–۳–۱–۴– اصل برابری ادله

۱–۲–۳–۱–۵– اصل الزام قاضی به بیان استدلال

۱–۲–۳–۱–۶– اصل بی طرفی دادگاه

۱–۲–۳–۱–۷– اصل برخورداری از دادرسی موثر (دادرسی در وقت مناسب و هزینه متعارف)

۱–۲–۳–۱–۸– اصل قایمیت خاتمه دعوا بر مصالحه طرفین یا انصراف خواهان از دعوا

۱–۳– حقوق جزا و جرم شناسی

۱–۳–۱– مفهوم اصطلاحی حقوق جزا و جرم شناسی

۱–۳–۲– فلسفه و پیشینه حقوق جزا و جرم شناسی

۱–۳–۳– اصول کلی حقوق جزا و جرم شناسی

۱–۳–۴– رابطه جزا و جرم شناسی و علوم دیگر

فصل دوم جایگاه و اعتبار نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در ادله اثبات جرم در محاکم کیفری

۲–۱– پزشکی قانونی و ادله علمی اثبات جرم

۲–۱–۱– ادله علمی اثبات جرم

۲–۱–۱–۱– معاینه

۲–۱–۱–۱–۱– کارکرد حقوقی معاینه پزشکی

۲–۱–۱–۱–۲– شرایط پزشکان قانونی معاینه کننده اجساد

۲–۱–۱–۱–۳– معاینه ظاهری جسد

۲–۱–۱–۱–۴– مراحل معاینه جسد در تالار تشریح

۲–۱–۱–۱–۴–۱– شناسایی بقایای فاسد یا اسکلتی شده جسد

۲–۱–۱–۲– کالبدشکافی

۲–۱–۱–۲–۱– تشخیص علت مرگ با کالبدگشایی

۲–۱–۱–۲–۲– شیوه های کالبدشکافی

۲–۱–۱–۲–۳– آناتومی و اتوپسی

۲–۱–۱–۲–۴– کالبدشکافی، دستور قضایی یا تکلیف پزشک قانونی

۲–۱–۱–۳– گواهی پزشکی قانونی

۲–۱–۱–۴– برخی از انواع کارشناسی های پزشکی قانونی برای اثبات جرم

۲–۱–۱–۴–۱– آزمایش DNA

۲–۱–۱–۴–۲– آزمایشگاه آسیب شناسی

۲–۱–۱–۴–۳– آزمایشگاه سم شناسی

۲–۲– ارزش اثباتی کارشناسی پزشکی قانونی در نظام کیفری

۲–۲–۱– سیستم ادله اثبات دعوا

۲–۲–۱–۱– دوره دلایل ماوراء طبیعی و جایگاه کارشناسی

۲–۲–۱–۲– دوره دلایل قانونی و جایگاه کارشناسی

۲–۲–۱–۳– دوره دلایل معنوی و جایگاه کارشناسی

۲–۲–۱–۴– نظام ادله علمی

۲–۳– جایگاه کارشناسی در ساختار ادله اثبات

۲–۴– ارجاع به کارشناس

۲–۴–۱– ارجاع در امور غیرتخصصی

۲–۴–۲– ارجاع در امور تخصصی

۲–۵– چالش های قضایی ادله اثبات جرم

۲–۵–۱– بی توجهی به ادله علمی

۲–۵–۱–۱– عدم ارجاع به پزشکی قانونی جهت انجام آزمایش DNA توسط دادگاه بدوی

۲–۵–۱–۲– صدور رای توسط دادگاه بدوی بدون دریافت پاسخ آزمایش

۲–۵–۱–۳– انکار نقش ادله علمی در ایجاد علم متعارف

فصل سوم بررسی نظرات کارشناسی پزشکی قانونی دراجرای کیفر سالب آزادی

۳–۱– نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در رای دادگاه

۳–۱–۱– جایگاه کارشناسی پزشکی قانونی در ساختار ادله اثبات

۳–۱–۱–۱– اثر نظریه کارشناس پزشکی قانونی در حقوق کیفری از نظر انتساب جرم به متهم

۳–۱–۱–۲– اثر نظریه کارشناس پزشکی قانونی در حقوق کیفری از نظر تعیین میزان مجازات و عدم تعقیب متهم

۳–۱–۲– تاثیر نظر پزشکی قانونی در امور قضایی

۳–۱–۲–۱– اثر نظریه کارشناس پزشکی قانونی در حقوق کیفری از نظر امور جزایی

۳–۱–۲–۲– اثر نظریه کارشناس پزشکی قانونی در حقوق کیفری از نظر تشخیص نوع صدمات

۳–۱–۳– مبنای حجیت نظر کارشناسی پزشکی قانونی در دعاوی

۳–۲– مبنای حجیت نظر کارشناسی پزشکی قانونی در دعاوی

۳–۲–۱– کارشناسی پزشکی قانونی وسیله ای برای رسیدن قاضی به علم

۳–۲–۲– کارشناس پزشکی قانونی به عنوان دلیل مستقل (حجیت خبر واحد)

۳–۲–۳– کارشناس به عنوان شهادت

۳–۳– کارشناسی پزشکی قانونی در حقوق کیفری

۳–۳–۱– اعتبار نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در محاکم کیفری

۳–۳–۲– اعتبار نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در محاکم کیفری

۳–۴– ارجاع به کارشناس پزشکی قانونی

۳–۴–۱– ارجاع در اموری که قاضی خود تخصصی ندارد

۳–۴–۲– ارجاع در اموری که قاضی خود دارای تخصص است

۳–۵– نقش اظهارنظر کارشناسی پزشکی قانونی در تامین علم قاضی

۳–۶– تکلیف قاضی در پذیرش یا رد نظریه کارشناس پزشکی قانونی

۳–۶–۱– اعتبار نظر کارشناسی پزشکی قانونی

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع فارسی

فهرست منابع عربی

فهرست منابع انگلیسی

چکیده انگلیسی

عنوان صفحه انگلیسی

فهرست شکل ها عنوان صفحه شکل ۲–۱– پدیده های نعشی

شکل ۲–۲– معاینه سر و صورت

شکل ۲–۳– معاینه گردن

شکل ۲–۴– معاینه قسه سینه

شکل ۲–۵– معاینه شکم ۵۰ شکل ۲–۶– معاینه پشت بدن

شکل ۲–۷– معاینه ناحیه تناسلی و مقعد

شکل ۲–۸– معاینه اندام های فوقانی و تحتانی

کلیدواژه ها

• پزشکی قانونی
• فرآیند دادرسی
• مطالعات جرم شناسی– حقوقی