بررسی و تحلیل جنایت علیه مجانین در فقه و حقوق کیفری ایران

عنوان	بررسی و تحلیل جنایت علیه مجانین در فقه و حقوق کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمدرضا سومندر
استاد راهنما	مهدی ذوالفقاری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

بررسی و تحلیل جنایت علیه مجانین در فقه و حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدرضا سومندر، با راهنمایی مهدی ذوالفقاری در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود دفاع گردید.

چکیده

بررسی حقوق کیفری نشان داده که قانونگذار بیشتر به عناصری همچون جرم، مجرم و مجازات توجه دارد و نسبت به قربانی جرم بی توجه بوده، در حالی که مجانین بزه دیده به دلیل داشتن شرایط جسمانی خاصشان بیشتر از سایر افراد جامعه در معرض بزه دیده گی قرار دارند بنابراین این دسته از اقشار جامعه بیشتر از سایرین نیازمند مساعدت و حمایت کیفری از سوی قانونگذار می باشند. ظهور پدیده بزه دیده شناسی، رویکرد متفاوتی در جرایم بزه دیدگان ایجاد کرد و با پیشرفت این پدیده چشم انداز نوینی تحت عنوان حمایت از بزه دیده گان و نقش آنها در تحقق پدیده مجرمانه ظهور کرد و امروزه به بزه دیدگان به عنوان یکی از ارکان اصلی جرم توجه می شود.علی ایحال اگر چه در مواردی قانونگذار ما از مجانین بزه دیده حمایت کرده اما این حمایت اختصاص به تمام جرایم ندارد بلکه محدود به یک سری جرایم خاص بوده است.در تحقیق حاضر به بررسی عواملی را که در بزه دیدگی مجانین موثر بوده و همچنین نقش آنها در بزه دیده واقع شدن پرداختیم و جرایمی که در آنها قانونگذار به شرایط خاص مجانین توجه کرده را مورد تحلیل قرار دادیم و در نهایت راهکارهایی در راستای حمایت از مجانین بزه دیده ارایه نموده ایم. در این تحقیق از روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانه ای استفاده شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

الف – بیان مساله ۲

ب – جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق ۳

ج – اهداف تحقیق ۳

د– اهداف کاربردی ۳

ه– – سوالات ۳

و – فرضیات ۴

ز – نوع ، روش و ابزار تحقیق ۴

ح– ساختار تحقیق ۴

ط – مشکلات تحقیق ۴

فصل اول

تاریخچه و تعاریف

مبحث اول – تاریخچه و تعاریف ۷

گفتار اول – سابقه تاریخی جنون ۷

الف – عقاید یونانی ها ۷

۱ – بقراط ۷

۲– افلاطون ۷

۳– ارسطو ۷

ب – عقاید رومیان باستان ۸

۱– آریتوس ۸

۲– جالینوس ۸

ج– مشرق زمین ۸

۱– محمد زکریای رازی ۸

۲– ابن سینا ۹

د– اندیشمندان چند قرن اخیر ۹

گفتار دوم – تعاریف و مفاهیم مشابه ۹

الف– جنون و تعاریف آن ۹

۱– تعریف لغوی ۹

۲– اصطلاح حقوقی ۱۰

۳– اصطلاح فقهی ۱۰

۴– اصطلاح روانپزشکی ۱۱

ب– مجنون و مصادیق آن ۱۲

۱– تعریف لغوی ۱۲

۲– اصطلاح حقوقی ۱۲

۳–اصطلاح فقهی ۱۳

۴– اصطلاح روانپزشکی ۱۳

ج– جنایت ۱۷

۱– تعریف لغوی ۱۴

۲– اصطلاح حقوقی ۱۵

۳– اصطلاح فقهی ۱۵

د – جرم ۱۶

۱– تعریف لغوی ۱۶

۲– اصطلاح حقوقی ۱۶

۳– اصطلاح فقهی ۱۷

ه–– بزه دیده و ناتوانان بزه دیده ۱۸

۱– تعریف لغوی ۱۸

۲– اصطلاحی حقوقی ۱۹

و – آسیب پذیری ۲۱

مبحث دوم – جنون در قوانین موضوعه ، اقسام آن و موانع مسیولیت کیفری ۲۲

گفتار اول– سیر تقنینی جنون در حقوق کیفری ایران ۲۲

الف – قانون مجازات عمومی سابق مصوب ۱۳۰۴ ۲۲

ب– قانون مجازات عمومی اصلاحی مصوب ۱۳۵۲ ۲۲

ج – قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ ۲۲

د– جنون در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ۲۳

ه– – وجه اشتراک و افتراق جنون در قانون تعزیرات سابق و قانون مجازات اسلامی کنونی ۲۵

۱– وﺟﻮه اﺷﺘﺮاک ۲۵

۱–۱– ﺟﻨﻮن و اﺣﺘﺴﺎب ﺟﻨﻮن ۲۵

۱–۲– ﺟﻨﻮن در ﻟﺤﻈﻪ ارﺗﻜﺎب ﺟﺮم ۲۶

۲– وﺟﻮه اﻓﺘﺮاق ۲۶

۲–۱– درﺟﻪ ﺟﻨﻮن ۲۶

۲–۲– ﻓﻘﺪان اراده ۲۶

۲–۳– ﻓﻘﺪان ﻗﻮه ﺗﻤﻴﻴﺰ ۲۷

گفتار دوم – از اقسام ، درجات و ملاک تشخیص جنون تا موانع مسیولیت کیفری ۲۷

الف–اقسام جنون ۲۷

۱– جنون دایمی ۲۷

۲– جنون ادواری ۲۸

ب – درجات جنون ۲۸

ج – تشخیص جنون ۲۹

د– علل موجهه و عوامل رافع مسیولیت کیفری ۳۲

۱– علل موجهه ۳۲

۲– عوامل رافع مسیولیت کیفری ۳۲

فصل دوم

جنایت علیه مجانین و راهکارهای پیشگیری از آن

مبحث اول – آسیب پذیری و بزه دیدگی ۳۶

گفتار اول – از جلوه های آسیب پذیری تا عوامل موثر در بزه دیدگی و اقسام آن ۳۶

الف – جلوه های آسیب پذیری ۳۶

۱– آسیب پذیری ناتوانی ۳۶

۲– آسیب پذیری سنی ۳۷

۳– آسیب پذیری موقعیتی ۳۷

ب– اقسام بزه دیدگان ۳۷

ج– عوامل موثر در بزه دیدگی ۳۹

۱– عوامل زیست شناختی ۳۹

۱–۱– سن ۳۹

۱–۲– جنس ۳۹

۱–۳– وضعیت جسمی ۳۹

۲– عوامل اجتماعی ۴۰

۲–۱– مشاغل خطر ناک : راننده های تاکسی، پلیس ها و ۴۰

۲–۲– بزهکاران ۴۰

۲–۳– شیوه زندگی : رفت و آمد در مکان های خطرناک ۴۰

۲–۴– شرایط اجتماعی و اقتصادی( آماج ها ) ۴۰

۲–۵– انزوای مکانی( وجود فرصت و موقعیت مناسب) ۴۰

۳– عوامل روانشناختی ۴۰

۳–۱– صفات نامطلوب ۴۰

۳–۲– تبعیض های متعدد و به ویژه تبعیض های شغلی ۴۱

۳–۳– نقش گذشته خاص فرد ی ۴۱

گفتار دوم – آشنایی با گونه های جرم شناختی بزه دیدگان ۴۱

الف– بزه دیدگان فاقد تاثیر در بزه دیدگی ۴۱

۱– استعداد بزه دیدگی تحت تاثیر شرایط ویژه ۴۲

۲ – استعدادهای عمومی یا بزه دیدگان مادرزادی ۴۳

ب– بزه دیدگان موثر در بزه دیدگی ۴۴

۱– بزه دیدگی بواسطه نقش بزه دیده (ویژگی های بالفعل) ۴۴

۲– بزه دیدگی بواسطه ویژگی بزه دیده (ویژگی های بالقوه) ۴۵

مبحث دوم – جنایت علیه مجانین ۴۶

گفتار اول– جنایت علیه مجانین در حقوق کیفری ایران و فقه اسلامی به تفکیک جرایم ۴۶

الف – قتل ۴۶

۱– قتل عاقل توسط دیوانه ۴۸

۲– قتل دیوانه توسط عاقل ۴۸

۳– تساوی در عقل ۵۰

۴– سببیت در قتل شخص مجنون ۵۱

ب– سرقت ۵۲

ج– قذف ۵۴

د– زنای محصن و محصنه ۵۵

ه– – لواط ۵۷

و– مسیولیت پزشک در جنایت علیه مجنون ۶۱

ز– قوادی ۶۲

ح– آدم ربایی ۶۶

ط – سوء استفاده از ناتوانان بزه دیده تا آزار و اذیت آنان ۶۷

۱– سوء استفاده اقتصادی(بهره کشی اقتصادی) ۶۷

۲– سوء استفاده جنسی( بهره کشی جنسی) ۶۷

ی– از قاچاق انسان تا قاچاق اعضاء ۶۸

ک – سوءاستفاده از ضعف نفس یا حوایج شخصی بزه دیدگان غیررشید ۷۰

گفتار دوم – ناتوانان بزه دیده در قوانین و مقررات کیفری و راهکارهای پیشگیری از بزه دیده واقع شدن آنان ۷۱

الف – بزه دیدگان ناتوان در قوانین کیفری و راه های پیشگیری از بزه دیدگی آنان ۷۱

تشدید مجازات مرتکبین جرم بر علیه ناتوانان بزه دیده ۷۲

۲– حساس سازی حقوق کیفری ۷۳

۳– قانونگذاری ناعادلانه ۷۳

۴– قایل شدن جنبه عمومی برای جرایم بر علیه ناتوانان ۷۳

۵– تشکیل دادگاه خاص برای رسیدگی به جرایمی که علیه ناتوانان ارتکاب یافته ۷۴

ب– پیشگیری اجتماعی از بزه دیدگی ناتوانان بزه دیده و سیاست جنایی افتراقی ۷۴

نتیجه گیری ۷۶

پیشنهادها ۷۸

منابع ومآخذ ۷۹

چکیده انگلیسی ۸۲

کلیدواژه ها

• جنون
• مجنون
• بزه دیده ناتوان
• جرم و جنایت
• مسیولیت کیفری
• حمایت کیفری
• مجنون (دیوانه)
• بیمار روانی
• حقوق جزا
• جنایت
• فقه
• نظام حقوقی
• ایران