بررسی و تحلیل معیارهای مطلوب در رفتارهای قضات

عنوان	بررسی و تحلیل معیارهای مطلوب در رفتارهای قضات
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	علی قضایی
استاد راهنما	احمد رفیعی
استاد مشاور	مسلم آقایی طوق
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

بررسی و تحلیل معیارهای مطلوب در رفتارهای قضات عنوان پایان نامه ای است که توسط علی قضایی، با راهنمایی احمد رفیعی و با مشاوره مسلم آقایی طوق در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

رفتار مطلوب قضات لازمه یک دادرسی عادلانه است. در قوانین بسیاری از کشورها، قواعد رفتاری قضات قاعده مند شده است؛ اما به این موضوع آن چنان که شایسته نظام حقوقی ما است، پرداخته نشده و قانون نظارت بر رفتار قضات هرچند ضمانت اجرای انتظامی برخی از رفتارها را بیان نموده است، اما تبیین کننده قواعد رفتاری قضات نیست، چرا که خلا قانونی در نظام حقوق داخلی، مسیر را جهت تفسیرهای شخصی هموار ساخته است. از این رو در این تحقیق با تاسی از اصول بنگلور متناسب با ارزش ها و قواعد رفتاری نظام حقوقی ایران در چهارچوب استقلال قضایی، بی طرفی، نزاکت قضایی، سلامت قضایی، برابری وشایستگی وپشتکارقضایی به تبیین معیارهای مطلوب رفتار قضایی به روش توصیفی پرداخته شده است.استقلال قضایی در تصمیم گیری و صدور حکم به استقلال قضات و توانایی و شایستگی آن ها در صدور صحیح احکام اشاره دارد.استقلال ساختاری شایسته، استقلال آیینی و پاسخگویی قضایی شایسته سازوکار استقلال قضایی محسوب می شوند.اصل بی طرفی دادگاه به عنوان یکی از اصول دادرسی عادلانه مورد تاکید و تایید قرارگرفته است.قانون گذار از منظر عملی و جهات رد دادرسی رعایت اصل بی طرفی قضات را تضمین نموده است. نزاکت قضایی پایه و مبنای دیگر اصول رفتار قضایی است و بیشتر از هر چیز توانایی قضات برای انجام مسیولیت های قضایی و دادرسی مدنظر است. درخصوص قضاوت در مورد سلامت و صداقت قاضی معیار یک ناظر متعارف است و از منظر و دید او می بایست قاضی را سنجید. حق مراجعه به دادگاهی مستقل وبی طرف موجب می شود به یکی از مقتضیات اساسی مردم سالاری در عرصه دادرسی توجه شود و همه مردم در ابتدایی ترین حقوق خود مساوی باشند. این تساوی ادامه برابری سیاسی شهروندان در جامعه است که به برابری طرفین در دادرسی منتهی می گردد. تکلیف اولیه قاضی اجرای شایسته وظایف قضایی می باشد. شایستگی وپشتکار، پیش شرط هایی برای اجرای مناسب مسیولیت های قضایی است. کلیدواژه ها: سند بنگلور، رفتار قضایی، استقلال، بی طرفی، برابری، نزاکت، شایستگی وپشتکار

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: ۱

۱–۱–مقدمه ۲

۱–۲–بیان مسیله ۵

۱–۳– هدف های تحقیق ۱۰

۱–۳–۲– اهداف جزیی ۱۰

۱–۴– اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن ۱۰

۱– ۵– سوالات تحقیق ۱۱

۱–

–۱– سوال اصلی ۱۱

۱–۵–۲– سوالات فرعی ۱۱

۱–۶– سابقه تحقیق ۱۲

۱–۷– روش تحقیق ۱۲

۱–۸– سامان دهی تحقیق ۱۳

۱–۹– تاریخچه ۱۳

۱–۱۰– مفاهیم و اصلاحات کلیدی ۱۵

معنای لغوی : ۱۶

معنای اصطلاحی: ۱۶

استقلال قضایی: ۱۶

حاکمیت قانون: ۲۲

بی طرفی: ۲۳

نزاکت: ۲۵

برابری: ۲۷

– برابری ماهوی و عملی ۲۸

– برابری کارکردی ۲۹

شایستگی: ۳۰

۱–۱۱–۱– مبانی استقلال قضایی ۳۱

۱–۱۱–۲– مبانی بی طرفی ۳۳

– مبانی عقلی اصل بی طرفی ۳۳

– مبانی اجتماعی اصل بی طرفی ۳۴

۱–۱۱–۳– مبانی برابری ۳۶

فصل دوم: ۳۹

۲–۱– اصل استقلال قضایی در سند بنگلور ۴۰

۲–۱–۱– استقلال در اجرای وظایف قضایی نسبت به جامعه و طرفین دعوا ۴۰

۲–۱–۲– استقلال قوه قضاییه ۴۴

۲–۱–۳– استقلال قاضی از دیگر همکاران قضایی ۴۴

۲–۱–۴– ارتقای معیارهای والای رفتار قضایی در جهت حفظ استقلال قضایی ۴۶

۲–۲– ابعاد و شرایط استقلال قضایی ۴۹

– استقلال سازمانی ۴۹

– استقلال فردی ۵۵

– شرایط استقلال قضایی ۵۸

۲–۳– رابطه استقلال و بی طرفی قاضی ۵۹

۲–۴– شاخص های عمومی در استقلال قاضی ۶۱

۲–۴–۱– مستندات رای باید مدون بوده باشند ۶۱

۲–۴– ۲– تفسیر عبارات قانونی نباید غیرمتعارف باشد ۶۱

۲–۴–۳– قانون نباید مستقل از واقعیت های اجتماعی، تفسیر شود ۶۲

۲–۴–۴– تفسیر قضایی نباید بی اعتنا، به اجماع حقوقی باشد ۶۲

۲–۵– عوامل تهدیدکننده استقلال قضات ۶۳

۲–۶– سازوکارهای تضمین استقلال قضات ۶۶

۲–۶–۱– استقلال ساختاری شایسته ۶۶

۲–۶–۲– سازوکارهای تضمین استقلال آیینی ۶۶

۲–۶–۳– پاسخگویی قضایی شایسته ۶۸

۲–۶–۴– معیارهای رفتاری قضات ۶۸

عدم نفوذ و تاثیرپذیری قضات ۶۸

عدم دخالت قاضی در سیاست ۷۱

– حق تفسیر قضایی ۷۴

۲–۶–۵– حاکمیت قانون ۷۶

– پیامدهای حاکمیت قانون ۷۷

الف– تشکیل مراجع حل اختلاف ۷۸

ب– عملکرد مراجع حل اختلاف ۷۹

موانع حاکمیت قانون در نظام قضایی ۸۱

الف – خطیر بودن امر قضا ۸۱

اصول عدالت و انصاف رویه ای ۸۴

مزایای عدالت و انصاف رویه ای ۸۵

فصل سوم: ۸۶

۳–۱– اصل بی طرفی درسند بنگلور ۸۷

۳–۱–۱– فقدان جانب داری در ایفای وظایف قضایی ۸۸

۳–۱–۲– حفظ و تقویت بی طرفی ۸۸

۳–۱–۳– قرار عدم صلاحیت و به حداقل رساندن سلب صلاحیت ۹۱

۳–۲– الزامات اصل بی طرفی ۹۴

۳–۲–۱– بازر بودن بی طرفی ۹۴

۳–۲–۲– مطلق بودن بی طرفی ۹۶

۳–۳– شرایط اصل بی طرفی ۱۰۰

۳–۴– مقتضیات شخصی و اجتماعی بی طرفی قاضی ۱۰۱

۳–۴–۲– مقتضیات بیرونی و اجتماعی ۱۰۵

ب– منع قاضی از اشتغال به شغل غیر قضایی ۱۰۶

۳–۵– مقررات تضمین کننده اصل بی طرفی یا ضمانت های اجرایی اصل بی طرفی ۱۰۷

۳–۵–۱– جهات رد دادرس ۱۰۸

۳–۵–۲– عوامل تضمین کننده بی طرفی، از منظر عملی یا قضاوت ۱۱۱

فصل چهارم: ۱۱۳

۴–۱– اصل نزاکت درسند بنگلور ۱۱۴

۴–۱–۱– اجتناب از رفتار خلاف شیون قضایی ۱۱۴

۴–۱–۲– رفتار اجتماعی و سیاسی قضات ۱۱۵

۴–۱–۳– ممنوعیت استفاده از اعتبار منصب قضایی برای پیشبرد منافع شخصی ۱۱۶

۴–۱–۴– التزام به حفظ اطلاعات محرمانه قضایی و ممنوعیت اخذ هدیه و رشوه ۱۱۷

۴–۲– اصل نزاکت قضایی در اسلام و حقوق داخلی ۱۱۹

الف– منع مدعی علیه (متهم) از اقرار در حق الیه ۱۲۱

ب – ترغیب طرفین به صلح و سازش ۱۲۱

پ – تغلیظ در قسم ۱۲۲

ت: موعظه قسم خورنده قبل از اتیان سوگند ۱۲۳

رفتارهای مکروه: ۱۲۳

الف: داشتن حاجب ۱۲۳

ب– ممنوعیت قضاوت در حال خشم و حالات همانند ۱۲۵

– رفتارهای حرام ۱۲۵

الف: ممنوعیت القای مطلبی به طرفین و اخذ رشوه و هدیه ۱۲۵

ب– ممنوعیت به تردید انداختن شاهد و ترغیب شاهد مردد ۱۲۶

فصل پنجم: ۱۲۸

۵–۱– اصل سلامت درسند بنگلور ۱۲۹

۵–۱–۱– معیار اصل سلامت در رفتار قضات ۱۲۹

۵–۱–۲– جلوه های عملی اصل سلامت در رفتار قضات ۱۳۱

۵–۲– اصل سلامت قضایی در اسلام و حقوق داخلی ۱۳۱

الف) قرآن ۱۳۲

ب) سنت ۱۳۳

پ) عقل و عرف ۱۳۴

۵–۳– هنجارها و ناهنجاری های رفتار قضات ۱۳۵

الف) آغاز دادرسی با نیایش ۱۳۵

ب) اعتدال جسمی و روحی قاضی به هنگام دادرسی ۱۳۵

پ) اجتناب از اظهار ناخرسندی و دعوت به سازش ۱۳۶

فصل ششم: ۱۳۹

۶–۱– اصل برابری در سند بنگلور ۱۴۰

۶–۱–۱– درک و فهم تنوع و تفاوت ها وعدم تبعیض توسط قاضی ۱۴۰

۶–۱–۲– تذکر قاضی به وکلا و دیگر کارکنان دادگاه ۱۴۱

۶– ۲– رابطه برابری و اصول دادرسی ۱۴۳

۶–۲–۱– اصول تضمین کننده دادرسی منصفانه با رعایت برابری اصحاب دعوا ۱۴۴

– حق مراجعه به دادگاهی مستقل و بی طرف ۱۴۴

– حق محاکمه منصفانه، علنی و در مهلت معقول ۱۴۵

۶–۲–۲– اصل حقوق دفاع واصل تقابل ۱۴۶

– اصل حق دفاع ۱۴۷

۶–۲–۳– برابری آیینی ۱۴۸

فصل هفتم: ۱۵۳

۷–۱– اصل شایستگی و پشتکار درسند بنگلور ۱۵۴

۷–۱–۱– اولویت تکالیف قضایی ۱۵۴

۷–۱–۲– ارتقاء دانش قضایی و اتخاذ تصمیم قضایی در فرصت معقول ۱۵۵

۷–۲– اصل شایستگی و پشتکار قضایی در اسلام و حقوق داخلی ۱۵۷

۷–۲–۱– ویژگی های قاضی در اسلام ۱۵۷

الف) اجتهاد ۱۵۷

ب) بلوغ و عقل ۱۵۸

پ) اسلام و ایمان و طهارت مولد ۱۵۸

ت) عدالت و مرد بودن ۱۵۹

ث) اوصاف جسمانی ۱۶۰

۷–۲–۲– شرایط استخدام دادرس در ایران ۱۶۱

۷–۲– ۳– پشتکار قاضی ۱۶۴

الف: آمادگی قاضی برای دادرسی ۱۶۵

ب– ممنوعیت شتاب و کندی در دادرسی ۱۶۵

پ– رایزنی قاضی با دانشمندان و حقوق دانان ۱۶۶

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۶۸

فهرست منابع ۱۷۷

کلیدواژه ها

• سند بنگلور
• رفتار قضایی
• قضاوت
• دادرسی عادلانه
• استقلال
• شایستگی
• بیطرفی
• برابری