بررسی و نقد تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها در حقوق کیفری

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بررسی و نقد تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها در حقوق کیفری
عنوانبررسی و نقد تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها در حقوق کیفری
رشتهحقوق جزا و جرم شناسی
دانشجومعصومه استادرحیم کاشی
استاد راهنماجلال الدین قیاسی
استاد مشاور[[]]
مقطعکارشناسی ارشد
سال دفاع۱۳۹۳
دانشگاهدانشگاه قم



بررسی و نقد تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها در حقوق کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط معصومه استادرحیم کاشی، با راهنمایی جلال الدین قیاسی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

مجازات ها براساس معیارها و ملاک های مختلف به اقسام گوناگونی تقسیم می شوند. برخی از این تقسیم بندی ها، مورد حکم قانون گذاران طی ادوار مختلف قانون گذاری قرار گرفته، و برخی دیگر، توسط حقوق دانان و صاحب نظران حقوق کیفری ارایه شده است. بی شک، از منقسم نمودن مجازات ها نیل به اهدافی از جمله، سنجش شدت مجازات ها، برقراری تناسب بین جرایم و مجازات ها، آموزش به منظور فهم بهتر جنبه های مختلف مجازات ها، ایجاد فضایی در جهت تعدیل اصل قانونی بودن مجازات ها به نفع اصل فردی کردن و غیره مراد است. آثار تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها در مواردی از جمله قوانین و مقررات مربوط به تعدد جرم، عطف بما سبق، تشخیص صلاحیت محاکم، تخفیف و تبدیل مجازات ها، نمود پیدا می کند. پر واضح است که، بر تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها نقدهایی قابل طرح و امعان نظراست؛ که با وقوف بر آن ها، می توان در جهت تقویت نقاط مثبت و رفع نقاط منفی آن ها، اقدامات شایسته مبذول داشته و راه را برای رسیدن به اهداف مقصود از اتخاذ چنین تدابیری، هموار نمود. در این تحقیق، به روش توصیفی و تحلیلی با بررسی کتب حقوقی و مجموعه قوانین جزایی به بررسی و نقد تقسیم بندی و درجه بندی مجازات ها پرداخته شده است. از جمله نتایج تحقیق آن است که، اصل تناسب جرم و مجازات که از اصول حاکم بر تعیین کیفرهاست، از طریق منقسم و مدرج نمودن مجازات ها، مجال حاکمیت پیدا می کند؛ هرچند اصل یاد شده، در پاره ایی از موارد، مورد غفلت قانون گذار فعلی قرار گرفته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه آتاج

فصل اول: کلیات ۱

مبحث اول: مفهوم شناسی ۳

گفتار اول: مفهوم جرم ۳

۱ مفهوم لغوی جرم ۳

۲ مفهوم جرم در حقوق جزا ۴

الف مفهوم اصطلاحی جرم ۴

ب مفهوم جرم از دیدگاه فقها ۶

پ مفهوم جرم از دیدگاه جامعه شناسان و جرم شناسان ۸

ت مفهوم جرم از دیدگاه قانونی ۱۰

ج مفهوم جرم در حقوق خارجی ۱۲

گفتار دوم: مفهوم مجازات ۱۲

۱ مفهوم لغوی مجازات ۱۲

۲ مفهوم اصطلاحی مجازات ۱۳

گفتار سوم: مفهوم نقد، بررسی، تقسیم بندی، درجه بندی ۱۵

۱ مفهوم لغوی نقد ۱۵

۲ مفهوم لغوی بررسی ۱۶

۳ مفهوم لغوی تقسیم بندی ۱۶


۴ مفهوم لغوی درجه بندی ۱۶



مبحث دوم: مبانی و تاریخچه مجازات ها و تقسیم بندی آن ها ۱۶

گفتار اول: مبانی مجازات و مبانی تقسیم بندی آن ۱۶

۱ مبانی مجازات ۱۶

الف دیدگاه اصالت فایده ۱۷

ب دیدگاه سزادهی ۱۸

۲ مبانی تقسیم بندی مجازات ۱۹

گفتار دوم: تاریخچه مجازات و تقسیم بندی آن ۲۰

۱ تاریخچه مجازات ۲۰

الف دوره انتقام خصوصی ۲۱

ب دوره دادگستری خصوصی ۲۲

ج دوره دادگستری عمومی ۲۴

۲ تاریخچه تقسیم بندی مجازات ۲۵

مبحث سوم: ویژگی ها، اهداف و اصول حاکم بر مجازات ۲۶

گفتار اول: ویژگی های مجازات ۲۶

۱ وجود هراس در مجرم ۲۶

۲ آزاردهی و آسیب رسانی ۲۷

۳ تحقیر آمیز بودن ۲۷

گفتار دوم: اهداف مجازات ۲۸

۱ ارعاب ۲۸


۲ اصلاح مجرمین ۳۰

۳ سزادهی ۳۰

۴ حفظ نظم ۳۱

۵ پاسداری از ارزش ها ۳۱

۶ رضایت مجنی علیه ۳۲

۷ ناتوان سازی ۳۲

گفتار سوم: اصول حاکم بر مجازات ۳۲

۱ اصل قانونی بودن مجازات ۳۳

۲ اصل شخصی بودن مجازات ۳۵

۳ اصل تساوی مجازات ۳۶

۴ اصل فردی کردن مجازات ۳۷

۵ اصل لزوم تناسب بین جرم و مجازات ۳۸

۶ اصل لزوم معین بودن مجازات ۳۹

مبحث چهارم: تبیین تقسیم بندی جرایم ۳۹

گفتار اول:تقسیم بندی جرایم براساس رکن قانونی جرم ۴۰

۱ تقسیم بندی جرایم برحسب شدت و ضعف مجازات ها ۴۰

۲ تقسیم بندی جرایم برحسب ماهیت ۴۰

۳ تقسیم بندی جدید(حدود،قصاص،دیات،تعزیرات) ۴۱

گفتار دوم: تقسیم بندی جرایم براساس رکن مادی جرم ۴۱

۱ تقسیم بندی جرایم برحسب طول زمان ارتکاب ۴۱

۲ تقسیم بندی جرایم برحسب تعداد عمل ارتکابی ۴۲

۳ تقسیم بندی جرایم برحسب نتیجه اجرای مادی جرم ۴۲

۴ تقسیم بندی جرایم برحسب احراز وقوع جرم ۴۳

گفتار سوم: تقسیم بندی جرایم براساس رکن معنوی جرم ۴۳

۱ تقسیم بندی جرایم به عمد، درحکم عمد، شبه عمد و غیرعمد ۴۳

۲ تقسیم بندی جرایم به جرایم مادی صرف و تشریفاتی ۴۴


فصل دوم: بررسی و نقد تقسیم بندی مجازات ها در حقوق کیفری ۴۵

مبحث اول: بررسی تقسیم بندی مجازات ها در حقوق کیفری ۴۷

گفتار اول: سیر تاریخی تقسیم بندی مجازات ها در قوانین کیفری ایران ۴۷

۱ قانون مجازات عمومی ایران، مصوب ۱۳۰۴ ۴۷

۲ قانون مجازات عمومی ایران، مصوب ۱۳۵۲ ۴۸

۳ قانون راجع به مجازات اسلامی ایران، مصوب ۱۳۶۱ ۴۹

۴ قانون مجازات اسلامی ایران، مصوب ۱۳۷۰ ۵۰

۵ قانون مجازات اسلامی ایران، مصوب ۱۳۹۲ ۵۱

گفتار دوم: بررسی ملاک تقسیم بندی مجازات ها، در قوانین کیفری ایران ۵۴

۱ ملاک تقسیم بندی مجازات هادرقوانین مجازات عمومی ایران قبل ازپیروزی انقلاب اسلامی ۵۵

۲ ملاک تقسیم بندی مجازات ها در قوانین مجازات اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ۵۶

الف براساس نوع مجازات با الهام از منابع شرعی ۵۶

ب براساس رابطه و نسبت مجازات ها ۵۷

گفتار سوم: مطالعه تطبیقی تقسیم بندی مجازات ها ۵۸

۱ قانون مجازات کشور انگلستان ۵۸

۲ قانون مجازات کشور فرانسه ۵۹

۳ قانون مجازات کشور جمهوری خلق چین ۵۹

۴ قانون مجازات کشور آلمان ۶۰

۵ قانون مجازات کشور جمهوری عربی مصر ۶۰

گفتار چهارم: اهداف تقسیم بندی مجازات ها ۶۱

۱ رعایت اصل تناسب بین جرایم و مجازات ها ۶۱

۲ سنجش شدت مجازات ها ۶۳

الف شدت رنج حاصل از مجازات ۶۳

ب شدت رسوایی حاصل از مجازات ۶۶

۳ تامین هدف فردی کردن مجازات ۶۷

۴ آموزش و فهم دقیق تر جنبه های مختلف مجازات ها ۶۹

مبحث دوم: بررسی و نقد انواع تقسیم بندی مجازات ها در حقوق کیفری ایران ۷۰

گفتار اول: تقسیم بندی مجازات ها برحسب شدت و ضعف ۷۰

گفتار دوم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب رابطه و نسبت ۷۲

۱ مجازات های اصلی ۷۳

۲ مجازات های تکمیلی ۷۴

۳ مجازات های تبعی ۷۵

گفتار سوم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب حقی که از بین می رود یا محدود می شود ۷۸

۱ مجازات های بدنی ۷۸

۲ مجازات های سالب آزادی ۷۹

۳ مجازات های محدود کننده آزادی ۸۰

۴ مجازات های مالی ۸۰

۵ مجازات های سالب حقوق اجتماعی ۸۲

۶ مجازات های سالب حیثیت ۸۲

۷ مجازات های ممنوعیت از اشتغال به شغل یا حرفه معین ۸۲

گفتار چهارم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب نوع آن ها ۸۳

۱ حدود ۸۴

۲ قصاص ۸۵

۳ دیات ۸۶


۴ تعزیرات ۸۸



گفتار پنجم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب مقام وضع آن ها ۹۴

۱ مجازات های عرفی ۹۴

۲ مجازات های شرعی ۹۵

گفتار ششم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب هدف آن ها ۹۶

گفتار هفتم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب صدمه وارده به جانی ۹۹

گفتار هشتم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب عمومی یا خصوصی بودن جرم ۱۰۰

گفتار نهم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب معین یا نامعین بودن ۱۰۲

گفتار دهم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب طبیعت ۱۰۳

گفتار یازدهم: تقسیم بندی مجازات ها برحسب قابلیت تجدیدنظر ۱۰۶

۱ مجازات های غیر قطعی ۱۰۶

۲ مجازات های قطعی ۱۰۷

فصل سوم: بررسی و نقد درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۰۸

مبحث اول: درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۱۰

گفتار اول: بررسی نحوه درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۱۰

۱ تبیین درجه بندی مجازات های تعزیری از حیث شدت ۱۱۱

الف مجازات های تعزیری مشمول درجات سنگین ۱۱۱

ب مجازات های تعزیری مشمول درجات متوسط ۱۱۱

پ مجازات های تعزیری مشمول درجات سبک ۱۱۲

۲ تبیین تبصره های قانونی درخصوص درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۱۲

گفتار دوم: تحولات ماده

قانون مجازات اسلامی در پرتو نظریات شورای نگهبان ۱۱۳


مبحث دوم: نقد درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۱۵

گفتار اول: مزایای درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۱۵

۱ مزایای درجه بندی مجازات های تعزیری، در قانون مجازات اسلامی ۱۱۶

الف تلاشی در جهت انطباق کیفر با مجرم ۱۱۵

ب تعیین مجازات اشد در تعدد جرم ۱۱۶

پ تعیین قانون اخف، در قاعده عطف بماسبق نشدن قوانین ماهوی کیفری ۱۱۸

ت تعیین چارچوب اختیارات قضات، در تخفیف مجازات ۱۱۹

ج برخورداری مجازات محدودیت ازحقوق اجتماعی،ازتاسیسات قانونی مساعدبه حال متهم ۱۲۰

چ تعیین مرور زمان ۱۲۱

خ اتخاذ تصمیمات متناسب در مورد اطفال و نوجوانان ۱۲۳

د تعیین موارد داخل یا خارج از شمول تعویق صدور حکم ۱۲۳

ذ تعیین موارد داخل یا خارج از شمول تعلیق مجازات ۱۲۴

ر تعیین موارد داخل یا خارج از شمول معافیت از کیفر ۱۲۷

ز تعیین موارد داخل یا خارج از شمول توبه ۱۲۷

ژ تعیین موارد داخل یا خارج از شمول تکرار جرم ۱۲۸

س امکان پیش بینی مجازات شروع به برخی از جرایم ۱۲۹

۲ مزایای درجه بندی مجازات تعزیرات، در سایر قوانین ۱۳۰

الف قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۰

ب قانون حمایت خانواده ۱۳۲

گفتار دوم: معایب درجه بندی مجازات های تعزیری ۱۳۳

۱ تبیین معایب با نگاهی کلان ۱۳۳

الف کانت و عدالت آرمانی(مکتب عدالت مطلق) ۱۳۳

ب سازش عدالت و فایده اجتماعی(مکتب کلاسیک) ۱۳۵

پ اندیشه بازدارندگی و اصلاح در اندیشه نیوکلاسیک ۱۳۵

ت مکتب تحققی و رویای باز پروری ۱۳۶

۲ تبیین معایب با نگاهی خرد ۱۳۸

نتایج تحقیق ۱۴۷

پیشنهادها ۱۴۹

فهرست منابع و مآخذ ۱۵۰

کلیدواژه ها

  • ضمانت اجرا
  • درجه بندی
  • تعزیرات
  • تعزیرات
  • حقوق جزا
  • ضمانت اجرای قانونی
  • درجه بندی
  • مجازات
  • نقد