تأملی بر حمایت از حق آزادی بیان در رویۀ دیوان اروپایی حقوق بشر ناظر بر مسدودسازی دسترسی به اینترنت
تأملی بر حمایت از حق آزادی بیان در رویۀ دیوان اروپایی حقوق بشر ناظر بر مسدودسازی دسترسی به اینترنت نام مقاله ای از مصطفی فضائلی و موسی کرمی بوده که در شماره چهارم دوره دوم (مهر 1400) فصلنامه حقوق فناوری ها نوین منتشر شده است.
چکیده
یکی از حوزههای متأثر از پیشرفتهای دهههای اخیر در عرصۀ فناوریهای نوین و بهویژه اینترنت، حق آزادی بیان بهمثابۀ یک حق بنیادین بشری است. پیوند ناگسستنی اینترنت با آزادی بیان به دادخواهی افراد علیه دولتهای خود در چارچوب مسائل مرتبط با اینترنت و ازجمله مسدودسازی دسترسی به اینترنت نزد دیوان اروپایی حقوق بشر انجامیده است. مقالۀ پیش‌رو بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای، رویۀ دیوان اروپایی حقوق بشر را دربارۀ حمایت از حق آزادی بیان در برابر مسدودسازی دسترسی به شبکۀ جهانی اینترنت واکاوی کند. این کاوش حاکی از آن است که دیوانْ ضوابط و سنجههای کلی حاکم بر آزادی بیان ازجمله دامنه و محدودیتهای وارد بر آن در چارچوب کنوانسیون اروپایی حقوق بشر را بر پروندههای مرتبط اعمال کرده است. دیوان ممنوعیت کلی و یک‌پارچۀ اینترنت و دسترسی به تارنماهای اینترنتی را ناقض حق آزادی بیان بهشمار آورده است. در چارچوب محدودسازی دسترسی به اینترنت نیز، بایستههای مندرج در بند سوم مادۀ 10 را بر پروندههای ذی‌ربط در این زمینه اعمال کرده است. در این راستا، دیوان بر این باور است که بایستههای قانونی‌بودن و پیشبینیپذیری قوانین محدودکنندۀ اینترنت و دسترسی به آن، ضرورت و تناسب عمل محدودسازی در جامعۀ مردمسالار و نیز مشروعیت محدودسازی دسترسی به اینترنت برای نیل به اهداف مجازی همچون نظم عمومی و امنیت، بایستههایی هستند که فقط با اثبات تحقق آنها، آنهم در پرتو تفسیری مضیق و محدود، میتوان دولتها را از اتهام نقض مادۀ 10 کنوانسیون مبرا دانست.
کلیدواژه ها
- آزادی بیان
- مسدودسازی دسترسی به اینترنت
- حقوق بشر
- دیوان اروپایی حقوق بشر
- کنوانسیون اروپایی حقوق بشر