تأملی در نظریه سوءِاستفاده از حق اختراع در نظام حقوقی آمریکا و ایران
تأملی در نظریه سوءِاستفاده از حق اختراع در نظام حقوقی آمریکا و ایران نام مقاله ای از ابراهیم رهبری و سید محمدامین حسینی است که در دوره شش شماره دو فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.
چکیده
یکی از دغدغه‌های مهم مراجع قانونی در مواجهه با اختراعات مسئله سوءِاستفاده از حقوق اعطایی توسط قانون است. سوءِاستفاده از حقوق اختراعات هنگامی رخ می‌دهد که مالکان حق اختراع، درصدد بهره‌برداری از اختراع خود فراتر از مرزهای ترسیم شده قانونی برمی‌آیند که از مهمترین مصادیق آن می‌توان به فروش اجباری و گسترش بازه زمانی حق اختراع از طریق قراردادهای لیسانس اشاره نمود. نظام حقوق اختراعات امریکا با ایجاد و توسعه نظریهای مستقل با عنوان «سوءِاستفاده از حق اختراع» همواره در پی مقابله با اقدامات مذکور بوده است. اگرچه در عمل این نظریه با قواعد حقوق رقابت ممزوج شده و در دوره‌هایی هویت و استقلال خود را از دست داد، اما با تحولات اخیر در رویه قضایی امریکا هنوز به‌عنوانِ تدبیری اثرگذار در دعاوی نقض اختراعات نقش خود را ایفا می‌کند. در حقوق ایران نظریه مزبور بهطورِ صریح راهی به قوانین باز نکرده است، اما بهطورِ موردی می‌توان نشانه‌هایی از مواجهه مقررات با رفتارهای سوءاستفاده‌آمیز از اختراعات را مشاهده کرد. با وجود این هویداست که نظام اختراعات کشورمان عنایتی به این نظریه نداشته و فرصت بهره‌گیری از مزایای آن را از دست داده است. این نوشتار می‌کوشد تا ضمن تبیین مفهوم، پیشینه تحولات نظریه سوءِاستفاده از اختراعات و همچنین مصادیق آن در خاستگاه اصلی آن یعنی حقوق امریکا و تحلیل دیدگاههای مطروحه در خصوص ابعاد پیوندی آن با موازین رقابتی، موضوع را طی نگرشی تطبیقی در بستر خاص حقوق ایران تحلیل کرده و کاستیها و ناکارآمدیهای نظام اختراعات و رقابت ایران در این زمینه را آشکار ساخته و با ارائه پیشنهادی فرصت بهره‌گیری از ظرفیتهای این نظریه را امکان‌پذیر سازد.
کلیدواژه‌ها
- نظریه سوء استفاده از اختراع
- حقوق اختراعات
- حقوق رقابت
- قرارداد لیسانس
- حقوق مالکیت فکری