تاثیر حقابه ی رود هیرمند بر حق بر آب در سیستان و بلوچستان

عنوان	تاثیر حقابه ی رود هیرمند بر حق بر آب در سیستان و بلوچستان
رشته	حقوق بشر
دانشجو	هانیه یاری
استاد راهنما	محمدحسین رمضانی
استاد مشاور	محمد جلالی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

تاثیر حقابه ی رود هیرمند بر حق بر آب در سیستان و بلوچستان عنوان پایان نامه ای است که توسط هانیه یاری، با راهنمایی محمدحسین رمضانی و با مشاوره محمد جلالی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

از دیدگاه حقوق بین الملل، رودخانه ها به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند: رودخانه ی ملی،رودخانه ی بین المللی. رودخانه های ملی در داخل یک کشور جریان دارند و رودخانه های بین المللی از یک یا چند کشور عبور می کنند و بهره برداری از آن ها طبق قواعد و اصول حقوق بین الملل می باشد. رودخانه ی هیرمند،یک رودخانه ی بین المللی فرامرزی می باشد که از خاک افغانستان سرچشمه می گیرد و به ایران وارد می شود. این رودخانه، به عنوان یک منبع آبی مشترک، از زمان انعقاد معاهده ۱۳۵۱ بین دولت ایران و افغانستان بر سر تقسیم منافع، دچار اختلاف بوده است. زیرا منطقه ی سیستان در جنوب شرق ایران،بطور کامل تحت تاثیر نوسانات جریان رودخانه ی هیرمند می باشد که با اقداماتی خلاف آنچه در عرف بین الملل مطرح است، توسط دولت افغانستان، از حق خود نسبت به این منبع محروم مانده است. در سال های اخیر،به واسطه ی سد سازی های متعدد دولت افغانستان، میزان ورودی آب از رودخانه ی هیرمند به منطقه سیستان بسیار کاهش یافته است و بر حیات، اقتصاد، محیط زیست و بطور کل توسعه ی منطقه تاثیر گذار بوده است. از دیدگاه حقوق بشر،ورود حقابه ی سیستان از رودخانه ی هیرمند، علاوه بر تحقق بخش عمده ای از حق بر آب، ضامن حفظ حیات و حقوق اقتصادی ساکنین، در محیط زیستی سالم است. در واقع، یکی از منابع تاثیرگذار بر زندگی ساکنین منطقه نسبت به آب و مولفه های مشخص شده بر اساس حقوق بشر،جریان آبی است که توسط رودخانه ی هیرمند به سیستان وارد می شود. با ورود سهم آب دولت ایران،منطقه ی سیستان از منظر تامین آب شرب و بهداشتی به پایداری می رسد. با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، وجود آب کافی برای کشاورزی علاوه بر حفظ حقوق اقتصادی و تامین معاش ساکنین، مانع از فقر، مهاجرت و انحرافات اجتماعی خواهد شد. بنابراین باید از تمامی ظرفیت های پیش بینی شده در حقوق بین الملل استفاده کرد تا رها سازی آب به سیستان طبق معاهده مقرر، به صورت مداوم جریان یابد و تمامی عوامل تحدید کننده ورود آب به ایران، بر طرف گردد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه

فصل اول: حقابه ی ایران از رودخانه ی هیرمند مبحث اول–رودخانه ی بین المللی هیرمند

گفتار اول–ویژگی های هیرمند

الف : موقعیت جغرافیایی رودخانه ی هیرمند

ب : اهمیت رودخانه ی هیرمند

۱–ظرفیت آبی هیرمند

۲–اهمیت نظامی و امنیتی

۳–اهمیت اقتصادی

۴–اهمیت اجتماعی

مبحث دوم–هیرمند،آبراهی بین المللی

گفتار اول–نظریه های حاکم بر رودخانه های بین المللی

الف: نظریه ی حاکمیت سرزمینی ۱۷ ب: نظریه ی یکپارچگی مطلق سرزمینی

ج: نظریه ی حاکمیت و یا تمامیت محدود سرزمینی

د: نظریه ی منابع مشترک

گفتار دوم–قوانین بین المللی در بهره برداری از رودخانه های بین المللی

الف: قواعد هلسینکی

ب: کنوانسیون ۱۹۹۸

ج: کنوانسیون آب اروپا

د: قواعد برلین

مبحث سوم–مبنای حقابه ی ایران از رودخانه ی هیرمند

گفتار اول–بررسی معاهده بین دولت ایران و افغانستان

الف: معاهده ی پاریس

ب: حکمیت ها

۱–حکمیت گلداسمیت

۲–حکمیت مک ماهون

ج: معاهده ی ۱۳۵۱

گفتاردوم–بررسی محتوایی معاهده ی۱۳۵۱ طبق اصول بین الملل

الف: اصل بهره برداری منصفانه در معاهده

ب: اصل عدم ایراد آسیب مهم در معاهده

۱–آسیب قابل توجه به نیازهای حیاتی انسان

۲–اصل عدم آسیب رسانی به محیط زیست

ج:روش های حل اختلاف در معاهده ی ۱۳۵۱

۱–مذاکره

۲–مساعی جمیله

۳–داوری

گفتار سوم–عدول از چهارچوب معاهده ی ۱۳۵۱

الف: سازه های آبی دولت افغانستان

ب: بررسی سازه های آبی دولت افغانستان از منظر حقوق بین الملل

فصل دوم: تاثیر حقابه ی رود هیرمند بر حق بر آب مبحث اول–حقابه و حقوق بشر ۵۰ گفتار اول–ارتباط بین حقابه و حق بر آب

الف: شناسایی حق بر آب

ب: حقابه و حق برآب

۱–فراهم بودن

۲–کیفیت

۳–در دسترس بودن

۴–دسترسی اقتصادی

۵–دسترسی به اطلاعات

مبحث دوم–حق بر آب و سایر حقوق بشری

گفتار اول–ارتباط بین حقابه و حق حیات

الف: شناسایی حق حیات

ب: حقابه و حق حیات

گفتار دوم–ارتباط بین حقابه و حقوق اقتصادی

الف: شناسایی حقوق اقتصادی

ب: حقابه و اقتصاد داخلی

ج: حقابه و اقتصاد خارجی

گفتار سوم–حقابه و حق بر محیط زیست سالم

الف: شناسایی حق بر محیط زیست سالم

ب: حقابه و محیط زیست سالم

مبحث سوم–پیگیری حقابه ی رودخانه ی هیرمند

گفتار اول–تعهدات دولتی

الف: مولفه های تعهدات دولتی

ب: اقدامات دولت ایران بر اساس مولفه های تعهدات دولتی

۱–تعهد به احترام و شناسایی

۲–تعهد به صیانت

۳–تعهد به تحقق

۴–تعهد به ترویج

۵–تعهد به فراهم سازی

گفتار دوم–دادرسی پذیری

الف: عرصه ی بین المللی (دولت)

ب: عرصه ی داخلی (شهروندان)

جمع بندی

فهرست مراجع

کلیدواژه ها

• رودخانه های بین المللی
• رودخانه ی هیرمند