تاثیر عرف بر قوانین ایران در حوزه حقوق زنان و مبانی فقهی آن

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
تاثیر عرف بر قوانین ایران در حوزه حقوق زنان و مبانی فقهی آن
عنوانتاثیر عرف بر قوانین ایران در حوزه حقوق زنان و مبانی فقهی آن
رشتهحقوق خانواده
دانشجوحسن یدالله نژاد چاری
استاد راهنمانایب علی خلیلی
استاد مشاورمحمدهادی دارایی
مقطعکارشناسی ارشد
سال دفاع۱۳۹۸
دانشگاهدانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری



تاثیر عرف بر قوانین ایران در حوزه حقوق زنان و مبانی فقهی آن عنوان پایان نامه ای است که توسط حسن یدالله نژاد چاری، با راهنمایی نایب علی خلیلی و با مشاوره محمدهادی دارایی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.

چکیده

زن از ارکان اساسی و مهم نظام خانواده محسوب می شود و توجه صحیح به حقوق او در هر جامعه ای به سعادت آن جامعه منجر خواهد شد. عرف از عوامل موثر در ابعاد مختلف حوزه حقوق زنان محسوب می شود، به طوری که گسترش عرف صحیح و پیروی از آن، رعایت حقوق واقعی آنان را در پی خواهد داشت و در غیر این صورت، ارکان خانواده و در نتیجه مبانی جامعه متزلزل می شود. به همین دلیل بی توجهی به آثار عرف در خصوص حقوق زنان و قوانین مصوب در این حوزه، موجب ایجاد چالش های بنیادین در افکار جمعی و عام جامعه خواهد شد. با عنایت به کارکردهای وسیع عرف و رعایت نقش ابزاری آن، جایگاه آن در قوانین مصوب در حوزه حقوق زنان که بسیار تحت تاثیر این پدیده بوده اند، روشن می شود. در این نگاشته نیز ابتدا به شناخت و معرفی جامع عرف و جایگاه آن در حقوق و فقه امامیه می پردازیم و سپس آثار آن در حوزه حقوق زنان در سیر تاریخی تصویب قوانین مختلف در قالب دو بخش مالی و غیر مالی بررسی می شود و در ذیل مباحث، مبانی فقهی آن حقوق نیز تبیین می گردد. بلکه تاثیر عرف در خصوص این قوانین، تغییرات زیادی به همراه داشته فلذا اهمیت نقش عرف را می رساند و نیز توجه حداکثری قانونگذار را می طلبد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب بخش اول: کلیات و مبانی نظری تحقیق

مقدمه

فصل اول: کلیات تحقیق

مبحث اول: بیان مساله

مبحث دوم: اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

مبحث سوم: اهداف تحقیق

مبحث چهارم: سوالات تحقیق

مبحث پنجم: فرضیه های تحقیق

مبحث ششم: تعریف مفاهیم بنیادی و اصلی تحقیق

گفتار اول: واژه شناسی عرف

گفتار دوم: واژه شناسی قانون

گفتار سوم: واژه شناسی فقه

مبحث هفتم: پیشینه تحقیق

مبحث هشتم: جنبه نوآوری تحقیق

مبحث نهم: ساختار تحقیق

فصل دوم: شناخت عرف

مبحث اول: پیشینه تاریخی عرف در جهان

مبحث دوم: پیشینه تاریخی عرف در فقه شیعه

مبحث سوم: ارکان عرف

مبحث چهارم: اقسام عرف

گفتار اول: عرف لفظی و عملی

گفتار دوم: عرف عام و خاص

گفتار سوم: عرف موضوعی و حکمی

گفتار چهارم: عرف ممضی، مردوع و مرسل

گفتار پنجم: عرف شارع

مبحث پنجم: واژه های همسو با عرف

گفتار اول: عرف و عادت

گفتار دوم: عرف و اجماع

گفتار سوم: عرف و بنای عقلا

گفتار چهارم: عرف و قانون

گفتار پنجم: عرف و مقتضیات زمان

مبحث ششم: جایگاه عرف در فقه و حقوق

گفتار اول: ادله حجیت عرف در استنباط احکام

بند اول: کتاب

بند دوم: سنت

بند سوم: اجماع

بند چهارم: لزوم رعایت عرف جامعه عرب

گفتار دوم: حجیت عرف از نظر فقه امامیه

بند اول: تعریف قاعده حقوقى

بند دوم: تعریف مبنا

بند سوم: تعریف منبع

گفتار سوم: تبیین دیدگاه های مختلف مربوط به جایگاه عرف در فقه

بند اول: نظریه عرف به عنوان منبع قواعد حقوقی

بند دوم: نظریه عرف به عنوان مبنا و منبع قواعدحقوقی

بند سوم: نظریه عرف و عدم امکان منبع و مبنا بودن آن

بند چهارم: دیدگاه فقه امامیه

مبحث هفتم: کاربرد عرف در نظام فقهی و حقوقی شیعه و ایران

گفتار اول: کاربرد اول؛ تبیین مفاهیم واژه ها و عبارات

گفتار دوم: کاربرد دوم؛ تفهیم و تفسیر مجموعه عبارات ادله شرعی و مواد قانونی

گفتار سوم: کاربرد سوم؛ تطبیق مفاهیم عرفی بر مصادیق موضوعات و احکام

گفتار چهارم: کاربرد چهارم؛ قانونگذاری

گفتار پنجم: کاربرد پنجم؛ تفسیر قراردادها و معاملات

گفتار ششم: کابرد ششم؛ موضوع سازی و موضوع زدایی عرف برای جریان اسناد و احکام و عدم جریان آن ها

مبحث هشتم: عدم جواز کارایی عرف

بخش دوم: تاثیر عرف بر حقوق مالی زن

فصل اول: نفقه زن

مبحث اول: مفهوم نفقه

مبحث دوم: نفقه در منابع فقهی

گفتار اول: کتاب

گفتار دوم: سنت

گفتار سوم: اجماع

مبحث سوم: شناخت مصادیق و میزان نفقه

مبحث چهارم: تحولات نفقه

فصل دوم: جهیزیه

مبحث اول: مفهوم جهیزیه

مبحث دوم: جهیزیه در منابع فقهی

مبحث سوم: جهیزیه در حقوق ایران ۵۰ مبحث چهارم: نقش عرف در جهیزیه زن

فصل سوم: ارث

مبحث اول: سهم الارث زوجه در منابع فقهی

گفتار اول: کتاب

گفتار دوم: سنت

گفتار سوم: اجماع

مبحث دوم: سهم الارث زوجه در نظام حقوقی ایران

گفتار اول: تحولات قوانین تا سال ۱۳۸۷

گفتار دوم: تحولات قوانین از سال ۱۳۸۷ به بعد

فصل چهارم: اجرت المثل ایام زناشویی

مبحث اول: مفهوم اجرت المثل

مبحث دوم: اجرت المثل در منابع فقهی

مبحث سوم: تعلق اجرت المثل به زوجه

فصل پنجم: مهریه

مبحث اول: مفهوم مهریه

مبحث دوم: فلسفه پرداخت مهریه

مبحث سوم: اقسام مهریه

مبحث چهارم: مهرالمسمی

گفتار اول: مهرالمسمی در منابع فقهی

گفتار دوم: مهرالمسمی در قانون ایران

گفتار سوم: سقف مهریه در ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱

گفتار چهارم: تادیه مهریه به نرخ روز

مبحث پنجم: مهرالمثل

مبحث ششم: مهرالمتعه

بخش سوم: تاثیر عرف بر حقوق غیر مالی زن

فصل اول: حسن معاشرت

مبحث اول: حسن معاشرت زوج با زوجه در منابع فقهی

مبحث دوم: حسن معاشرت در قوانین ایران

فصل دوم: اشتغال

مبحث اول: مفهوم اشتغال

مبحث دوم: اشتغال زوجه در منابع فقهی

مبحث سوم: اشتغال زوجه در قوانین ایران

گفتار اول: اشتغال زنان در قانون اساسی

گفتار دوم: اشتغال زنان در قوانین عادی

مبحث چهارم: تاثیر عرف بر قوانین مربوط به اشتغال زنان

فصل سوم: حق طلاق

مبحث اول: مفهوم عسر و حرج

مبحث دوم: قاعده لاحرج در منابع فقهی

گفتار اول: کتاب

گفتار دوم: سنت

گفتار سوم: عقل

مبحث سوم: قاعده نفی عسر و حرج در طلاق زوجه

مبحث چهارم: محدوده عرف در طلاق عسر و حرج

فصل چهارم: حق حضانت

مبحث اول: مفهوم حضانت

مبحث دوم: ماهیت حضانت

مبحث سوم: شرایط تعلق حق حضانت

گفتار اول: عقل

گفتار دوم: بلوغ و توانایی جسمی

گفتار سوم: توانایی اخلاقی

بند اول: اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء

بند دوم: سوءاستفاده از طفل

بند سوم: خشونت

گفتار چهارم: عدم ازدواج مجدد

گفتار پنجم: اسلام

مبحث چهارم: مدت حضانت

مبحث پنجم: مسیولیت مدنی ناشی از حضانت کودک

نتیجه گیری

پیشنهادها

فهرست منابع

کلیدواژه ها

  • عرف
  • قانون
  • حقوق زن
  • مالی
  • غیرمالی
  • مبانی فقهی

مواد مرتبط