تاثیر نظام حقوق بشر بین الملل بر نحوه حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران

عنوان	تاثیر نظام حقوق بشر بین الملل بر نحوه حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	مریم سپنجی
استاد راهنما	علیرضا دبیرنیا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه قم

تاثیر نظام حقوق بشر بین الملل بر نحوه حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم سپنجی، با راهنمایی علیرضا دبیرنیا در سال ۱۴۰۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

هر کشوری، به عنوان عضوی از جامعه ی بین المللی، مکلف به رعایت اصول و بایدهای پذیرفته شده توسط نظام حقوق بین المللی است. یکی از این اصول، حقوق بشر و اسناد ارشادی و الزام آور در این زمینه است. جمهوری اسلامی ایران نیز همانند سایر کشورها از منظر نظام بین الملل، مکلف به رعایت این اسناد و قواعد هم در تدوین اصول اولیه ی قانون اساسی خود و هم در ساختارهای اجرایی و حقوقی نظام حکومتی اش است. در پژوهش حاضر، ضمن اشاره به این مهم که در اصول قانون اساسی ایران به مبانی و مصادیق حقوق بشر به چه نحوی توجه شده، سوال اصلی این است که نظام حقوق بشر بین الملل، چگونه و با چه ترتیب و میزانی بر نحوه ی حکمرانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاثیرگزار است ؟ آیا این تاثیر در چهارچوب مفاهیم شکلی است و یا فراتر از آن نیز قابل تصور است؟ مصادیق حقوق اساسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تشابه فراوانی با بسیاری از مصادیق نظام بین الملل حقوق بشر در حوزه ی حقوق اساسی ملت دارد؛ هرچند از نظر مبانی، اختلافات قابل توجهی دارند. قانون اساسی ج.ا.ا از ظرفیت های ارزشمندی جهت تضمین حقوق اساسی ملت برخوردار است؛ اما در حوزه ی اجرا با توجه به تجربه ی کوتاه حکمرانی مبتنی بر آراء ملت در ایران، اشکالات و ابهاماتی در حوزه ی اجرا قابل مشاهده است که در این تحقیق در پی پاسخ به آن هستیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان شماره صفحه مقدمه بیان مسیله

پرسش های تحقیق:

ضرورت انجام تحقیق:

پیشینه مسیله و تحقیق:

اهداف و کاربردهای تحقیق:

فرضیه ها:

جنبه ی جدید بودن تحقیق:

روش تجزیه وتحلیل داده ها:

فصل اول: حقوق بشر و تاثیر آن بر حاکمیت ملی دولت ها ۱–۱ گفتار اول: تعریف حقوق بشر

۱–۱–۱ بند اول: اعلامیه ی جهانی حقوق بشر

۱–۱–۱–۱ محتوای کلی اعلامیه ی جهانی حقوق بشر

۱–۱–۲ بند دوم: تقسیم بندی مفاد اعلامیه ی جهانی حقوق بشر

۱–۱–۲–۱ الف– دسته ی اول (مواد

تا ۱۱) حقوق و آزادی های شخصی

۱–۱–۲–۲ ب– دسته ی دوم (مواد

تا ۱۷) مربوط به حقوق بنیادین

۱–۱–۲–۳ پ– دسته ی سوم؛ آزادی های عمومی و حقوق سیاسی

۱–۱–۲–۴ ت– دسته ی چهارم؛ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

۱–۲ گفتار دوم: مفهوم و مبانی حاکمیت

۱–۳ گفتار سوم: حقوق بشر و تاثیر آن بر حاکمیت ملی دولت ها

۱–۳–۱ بند اول: نظریه هایی راجع به حاکمیت

۱–۴ گفتار چهارم: تعارض حقوق بشر با حاکمیت ملی دولت ها

۱–۴–۱ بند اول: الزام به تصویب و تطبیق قوانین داخلی با قوانین بین المللی

۱–۴–۲ بند دوم: حمایت های بین المللی و منطقه ای از حقوق بشر

فصل دوم: مبانی، اصول و ساختارهای حاکمیت در قانون اساسی ایران در قیاس با نظام حقوق بشر بین الملل ۲–۱ گفتار اول: ارزیابی مولفه های حکمرانی در قانون اساسی ایران

۲–۱–۱ بند اول: مولفه های حکمرانی در قانون اساسی ایران

۲–۱–۱–۱ حاکمیت قانون

۲–۱–۱–۲ موانع اجرایی حاکمیت قانون در ایران

۲–۱–۱–۳ مسیولیت پذیری

۲–۱–۱–۴ پاسخگویی

۲–۱–۱–۵ راه های بهبود پاسخگویی

۲–۱–۱–۶ عدالتمحوری و برابری

۲–۱–۱–۷ مشکلات عدم تحقق عدالتمحوری در ایران

۲–۱–۱–۸ مشارکت

۲–۱–۱–۹ راهکارهایی برای تقویت مشارکت

۲–۲ گفتار دوم: ارزیابی مولفه های حکمرانی در نگرش نهادهای بین المللی

۲–۲–۱ بند اول: مبانی حقوقی حکمرانی خوب

۲–۲–۲ بند دوم: اهداف حکمرانی خوب

۲–۲–۳ بند سوم: مولفه های حکمرانی خوب در نگرش نهادهای بین المللی

۲–۲–۳–۱ حاکمیت قانون

۲–۲–۳–۲ پاسخگویی

۲–۲–۳–۳ مشارکت

۲–۲–۳–۴ برابریطلبی و فراگیر بودن

۲–۲–۳–۵ تمرکززدایی

۲–۲–۴ بند چهارم: مفهوم حکمرانی خوب در سایه ی حمایت سازمان ملل

فصل سوم: جایگاه حقوق بشر در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران ۳–۱ گفتار اول: تحولات حقوق بشر بین الملل در ایران پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۱ بند اول: تغییر حکومت از نظر حقوق بین الملل

۳–۱–۲ بند دوم: آثار عملی تغییر نظام سیاسی ایران به جمهوری اسلامی

۳–۱–۳ بند سوم: موارد التزام بین المللی دولت ایران در حمایت از حقوق بشر

۳–۱–۳–۱ التزام به منشور ملل متحد

۳–۱–۳–۲ التزام به اعلامیه ی جهانی حقوق بشر

۳–۱–۳–۳ التزام به میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی

۳–۱–۳–۴ التزام به میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

۳–۱–۴ بند چهارم: نگرشی بر مواردی از تعارض بین دو نظام حقوقی

۳–۱–۴–۱ تفاوت در احراز مناصب و مشاغل دولتی

۳–۱–۴–۲ تفاوت در امور حقوقی مسلمانان با یکدیگر

۳–۱–۴–۲–۱ مسیولیت کیفری

۳–۱–۴–۲–۲ تفاوت در مجازات ها

۳–۱–۴–۳ تفاوت در امور حقوقی مسلمانان با غیرمسلمانان

۳–۱–۴–۳–۱ احراز برخی از مناصب و مشاغل

۳–۱–۴–۳–۲ تفاوت در ارث مسلمانان با غیرمسلمانان

۳–۱–۴–۳–۳ تفاوت در مجازات مسلمانان با غیرمسلمانان

۳–۱–۵ بند پنجم: مجمع تشخیص مصلحت نظام و راهکار حل اختلاف

۳–۲ گفتار دوم: جایگاه حقوق بشر در قانون اساسی ایران

۳–۲–۱ بند اول: نگاه اسلام به حقوق بشر

۳–۲–۲ بند دوم: تبیین دیدگاه قانون اساسی

۳–۲–۲–۱ حقوق مدنی

۳–۲–۲–۱–۱ هماهنگی حقوق اسلام با نیازهای بشری معاصر

۳–۲–۲–۱–۲ آزادی فردی

۳–۲–۲–۱–۳ آزادی عقیده و بیان

۳–۲–۲–۱–۴ آزادی مطبوعات

۳–۲–۲–۱–۵ آزادی های مربوط به اقوام و قبایل مختلف ایران و اقلیت ها

۳–۲–۲–۲ حقوق اقتصادی و اجتماعی

۳–۲–۲–۲–۱ تامین اجتماعی

۳–۲–۲–۲–۲ حق شغل و آزادی انتخاب شغل

۳–۲–۲–۲–۳ مالکیت خصوصی

۳–۲–۲–۲–۴ امنیت اقتصادی

۳–۲–۲–۲–۵ امنیت قضایی

۳–۲–۲–۳ جلوگیری از ثروت های نامشروع

۳–۲–۲–۳–۱ حقوق اقلیت ها

۳–۲–۲–۳–۲ حقوق زن و برابری زن و مرد

۳–۲–۲–۳–۳ حقوق فرهنگی

۳–۲–۲–۳–۴ حقوق سیاسی

۳–۳ گفتار سوم: نهاد ملی حقوق بشر در ایران و سایر کشورها

۳–۳–۱ بند اول: وظایف، تشکیلات و شیوه ی تاسیس

۳–۳–۱–۱ صلاحیت و وظایف

۳–۳–۱–۱–۱ صلاحیت ارتقا و محافظت از حقوق بشر

۳–۳–۱–۱–۲ صلاحیت های اضافی شبهقضایی

۳–۳–۱–۲ ساختار

۳–۳–۱–۳ شیوه ی تاسیس

۳–۳–۲ بند دوم: انواع نهادهای ملی حقوق بشر

۳–۳–۲–۱ کمیسیون های حقوق بشر

۳–۳–۲–۲ آمبودزمان (دادآور: دفتر بازرس کل)

۳–۳–۳ بند سوم: نهاد ملی حقوق بشر در جمهوری اسلامی

۳–۳–۳–۱ بررسی نهادهای با کارویژه ی مشابه

۳–۳–۳–۱–۱ کمیسیون حقوق بشر اسلامی

۳–۳–۳–۱–۲ سازمان بازرسی کل کشور

۳–۳–۳–۱–۳ کمیسیون اصل

قانون اساسی

۳–۳–۳–۱–۴ انجمن حمایت از حقوق مصرف کنندگان

۳–۳–۳–۱–۵ ستاد حقوق بشر

۳–۳–۳–۱–۶ ستاد امر به معروف و نهی از منکر

۳–۳–۳–۲ مرجع ابتکار ایجاد نهاد

۳–۳–۳–۲–۱ لایحه ی قضایی

۳–۳–۳–۲–۲ طرح مجلس

۳–۳–۳–۲–۳ مصوبه ی شورای عالی امنیت ملی

۳–۴ گفتار چهارم: تحلیلی بر تعامل و تقابل جمهوری اسلامی ایران با شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد

۳–۴–۱ بند اول: شورای حقوق بشر و جمهوری اسلامی ایران

۳–۴–۲ بند دوم: برخی از موارد اساسی تقابل حقوقی شورای حقوق بشر با ایران

۳–۴–۲–۱ اقلیت های مذهبی

۳–۴–۲–۲ ادعای وجود شکنجه

۳–۴–۲–۳ جرم سیاسی

۳–۴–۲–۴ آزادی بیان

۳–۴–۲–۵ مجازات مستوجب حد و تعزیر

۳–۵ نتیجه گیری

فهرست منابع و ماخذ

کلیدواژه ها

• حقوق بشر
• اسناد بین المللی
• قانون اساسی ایران
• آزادی های بنیادین