تبعیض ناروا در نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران
 | |
| عنوان | تبعیض ناروا در نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | حیدر امینی ادیب |
| استاد راهنما | محمد راسخ |
| استاد مشاور | محمد جلالی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
تبعیض ناروا در نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط حیدر امینی ادیب، با راهنمایی محمد راسخ و با مشاوره محمد جلالی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
اصل برابری و عدم تبعیض از جمله مهم ترین اصول حقوق بشری هستند که از بدو ظهور مفاهیم حقوق اساسی، همواره مورد توجه قرار گرفته اند. ایجاد و تضمین این اصول پدیده ای نبوده که به یکباره حاصل شود؛ بلکه بشریت از ابتدا تا کنون همواره برای رسیدن به عدالت، برابری و همچنین از بین بردن تبعیض های ناروا تلاش کرده است. در ایران، این فرایند با انقلاب مشروطیت آغاز شد و پس از فراز و نشیب های فراوان به آن شکلی در آمد که امروزه در اختیار ما قرار گرفته است. این پژوهش در راستای پاسخ به پرسش اصلی اش، در پی تبیین و تحلیل مصادیقی از تبعیض ناروا در دو نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران است. برای پاسخ به این پرسش ضروری بود تا به واسطه ی پرسش های فرعی و به روش توصیفی–تحلیلی، در فصل اول با بازشناسی مفهوم نظام حقوق اساسی، برابری و تبعیض، چارچوب و الگویی مناسب در جهت تشخیص رفتار و قوانین تبعیض آمیز ارایه دهیم. پس از به دست آوردن چنین چارچوبی، برخی از تبعیض های ناروای جنسیتی و تبعیض علیه اقلیت های دینی و مذهبی در امور مدنی، کیفری، اجتماعی و سیاسی را در فصل های دوم و سوم شناسایی و درباره ی چرایی وجودی چنین نابرابری هایی بحث کردیم. از جمله یافته های این پژوهش آن است که پس از انقلاب مشروطه و به واسطه ی اصلاحات صورت گرفته در آن دوران، تبعیض های جنسیتی، دینی و مذهبی در قوانین رو به کاهش بود و قوانین و مقررات به واسطه ی ظهور تفکرات غیردینی، سازگاری بیشتری با اصول برابری و عدم تبعیض پیدا کرده بودند. اما پس از انقلاب اسلامی، به دلیل سلطه ی کامل دیدگاه های فقهی و مذهبی بر قوانین، اصل برابری در موارد متعدد نقض گردیده و مصادیقی از تبعیض ناروا را به وجود آورده است. تبعیض های ناروایی که بر مبنای الگوی به دست آمده در این نوشتار، دلیل و منطقی پشت آن ها نبوده و اصطلاحا با ترجیح بلامرجح و یا تناقض از سوی موافقان نابرابری روبرو هستیم. از بین بردن این تبعیض ها و تصویب قوانین متناسب با نیازهای جامعه ی امروزین، جز با تجدیدنظر در دیدگاه های فقهی و سنتی در جهت سازگاری با اصول حقوق بشری، همچون برابری و کرامت ذاتی انسان ها ممکن نخواهد بود.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب مقدمه
تبیین موضوع و اهمیت مسیله
پرسش های پژوهش
پیشینه و روش تحقیق
ساختار پژوهش
فصل اول– مبانی، مفاهیم و پیش فرض ها
گفتار اول– چیستی نظام حقوق اساسی و عناصر سازنده ی آن
بند اول– ماهیت نظام حقوق اساسی
بند دوم– عناصر سازنده نظام حقوق اساسی
گفتار دوم– کنکاش در معنا و مبنای برابری
بند اول– مفهوم برابری
بند دوم– مبنای برابری
گفتار سوم– در جستجوی معنای تبعیض
بند اول– مفهوم تبعیض
بند دوم– عناصر شکل دهنده ی تبعیض
بند سوم– شکل های مختلف تبعیض
خلاصه و جمع بندی فصل اول
فصل دوم– تبعیض جنسیتی در نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران
گفتار اول– تبعیض جنسیتی در حقوق مدنی و خانواده
بند اول– سن بلوغ
بند دوم– سن ازدواج و انتخاب همسر
بند سوم– ریاست خانواده
بند چهارم– خروج از کشور
بند پنجم– ولایت و حضانت فرزندان
بند ششم– چند همسری ۵۰ بند هفتم– طلاق
بند هشتم– فسخ نکاح
بند نهم– سهم الارث
گفتار دوم– تبعیض جنسیتی در امور کیفری
بند اول– سن پذیرش مسیولیت کیفری
بند دوم– قصاص
بند سوم– دیه
بند چهارم– شهادت زنان
بند پنجم– مجازات زن به وسیله شوهر
بند ششم– پوشش زنان
گفتار سوم– تبعیض جنسیتی در عرصه حقوق سیاسی و اجتماعی
بند اول– پادشاهی در مشروطه ی ایران و رهبری در جمهوری اسلامی ایران
بند دوم– نخست وزیری در مشروطه ی ایران و ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران
بند سوم– منصب قضاوت
بند چهارم– عضویت در نیروهای مسلح
بند پنجم– اشتغال زنان
خلاصه و جمع بندی فصل دوم
فصل سوم– تبعیض علیه اقلیت های دینی و مذهبی در نظام حقوق اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران
گفتار اول– مصادیق تبعیض مبتنی بر عقاید در حقوق مدنی
بند اول– در ازدواج
بند دوم– ثبت احوال اقلیت ها
بند سوم– سهم الارث اقلیت ها
گفتار دوم– تبعیض علیه اقلیت های دینی در امور کیفری
بند اول– حدود
بند دوم– قصاص
بند سوم– دیه
بند چهارم– مسیله ی ربا و تمایز میان مسلمان و غیرمسلمان
گفتار سوم– تبعیض علیه اقلیت ها در امور اجتماعی و مشاغل عمومی
بند اول– صدارت مقام نخست وزیری در مشروطه و ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی
بند دوم– منصب قضاوت
بند سوم– عضویت در نیروهای نظامی و انتظامی
بند چهارم– وضعیت اقلیت ها در قوانین استخدامی
خلاصه و جمع بندی فصل سوم
نتیجه گیری
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- تبعیض ناروا
- برابری
- نظام حقوق اساسی
- تبعیض جنسیتی
- تبعیض دینی