تحلیل حقوقی تفسیر پویا از منظر رویه دیوان بین‌المللی دادگستری
تحلیل حقوقی تفسیر پویا از منظر رویه دیوان بین‌المللی دادگستری مقاله از سید امرالدین حجازی و محمد علی صلح چی است که در شماره 51 (اذر 1401) فصلنامه پژوهشهای حقوقی منتشر شده است.
چکیده
تفسیر به عنوان عمل ذهنی که برای شناخت معنا و مفهوم یک متن به کار می‌رود، از دیرباز برای شناخت متون دینی و حقوقی دارای اهمیت بسیار بوده است. با این همه در خصوص حدود و گسترۀ این نهاد حقوقی میان صاحب‌نظران هنوز هم اختلاف وجود دارد. در طول قرن هفدهم تاکنون بسیاری از حقوق‌دانان کوشیده‌اند تا چهارچوب، حدود و ثغور تفسیر را مشخص کنند. یکی از نکات با اهمیت در تفسیر نقش زمان در شناخت و معنای واژگان می‌باشد. تا مدت‌ها گمان می‌شد که برای احترام به اراده واضع یک متن، عبارات و واژگان باید در معنای زمان وضع آنها مورد توجه قرار گیرد. با این همه رویکرد تفسیر پویا یا تحولی، رویکردی است که تلاش می‌کند تا نقش زمان را به عنوان یک عنصر مهم در تفسیر مورد توجه قرار دهد. به تعبیر بهتر واژگان باید با عنایت به تغییر معنای کلمات در طول زمان تفسیر شوند. این رویکرد به طور خاص در چند دهه گذشته در رویه قضایی از اهمیت خاصی برخوردار شده است و دیوان بین‌المللی دادگستری نیز به عنوان یک دادگاه جهانی به صراحت پذیرفته است که کلمات و واژگان به عنوان موجوداتی زنده می‌توانند در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شوند. این پژوهش با نگاهی تاریخی به مفهوم تفسیر در حقوق بین‌الملل در چند سده عمر آن و با عنایت تحول رویه قضایی در یک قرن اخیر، به طور مشخص رویه دیوان بین‌المللی دادگستری را در مقوله تفسیر در قرن بیستم و آغاز هزاره سوم مورد توجه و کنکاش قرار داده است. در این سیاق رویه قضایی دیوان بین‌المللی دادگستری در راستای این فرضیه مورد ارزیابی قرار گرفته است که دیوان با در نظر گرفتن تحولات جامعه بین‌المللی اصولی را مدنظر قرار داده است که معاهدات را در سیاق کنونی مورد تفسیر و تحلیل قرار می‌دهد، اصولی که نقش «زمان» را در شناخت معنای واژگان لحاظ می‌نمایند.
کلید واژه ها
- معاهدات
- دیوان بین المللی دادگستری
- تفسیر پویا
- زمان در حقوق بین الملل