تحلیل سیاست جنایی جرایم مواد مخدر با رویکرد فایده انگار در نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | تحلیل سیاست جنایی جرایم مواد مخدر با رویکرد فایده انگار در نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | حمدالله شهریاری پور |
| استاد راهنما | محمدحسین بیاتی |
| استاد مشاور | فهیم مصطفی زاده |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه عدالت |
تحلیل سیاست جنایی جرایم مواد مخدر با رویکرد فایده انگار در نظام حقوقی ایران عنوان رساله ای است که توسط حمدالله شهریاری پور، با راهنمایی محمدحسین بیاتی و با مشاوره فهیم مصطفی زاده در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.
چکیده
جرم شناختن فعل یا ترک فعلی معین یا در اصطلاح حقوق جزا جرم انگاری آن رفتار همواره بر اساس پاره ای مبانی صورت می پذیرد و قانونگذار با در نظر گرفتن این مبانی است که رفتارهای گوناگون را در حوزه حقوق کیفری وارد و ترک یا انجام عملی را مستوجب عقاب و کیفر تشخیص می دهد. امروزه جرمهای مرتبط با مواد مخدر پیچیده و گوناگون است. به این جهت پدیده مواد مخدر به عنوان یکی از شاخه های حقوق جنایی فی و خاص مطرح است. اعتیاد در هر حال به عنوان یک آسیب اجتماعی که نیروهای فعال جامعه را در معرض تهدید قرار می دهد و بنیاد بسیاری از نهادهای اجتماعی را مختل می کند باید مورد توجه باشد. از آنجا که قانونگذار ایران ضمن جرم انگاری این جرایم دیدگاهی سخت گیرانه نسبت به این موضوع داشته است، در این نوشتار تلاش شده است مبانی و چرایی دخالت کیفری در مصرف و قاچاق مواد مخدر و جرم انگاری و امکان جرم زدایی از جرایم مواد مخدر با توجه به دیدگاه های اخلاقی و فایده گرایانه مورد بررسی قرار گیرد. در آخر به مجازات اعدام به عنوان یکی از پاسخ های کیفری به جرایم مواد مخدر پرداخته شده ات و کارآیی یا ناکارآمدی آن با امعان نظر به دیدگاه فقهی مورد کنکاش قرار گرفته است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
بیان مسیله اساسی تحقیق
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
سوالات تحقیق
فرضیه تحقیق
فصل اول: کلیات و مفاهیم مبحث اول: تحلیل مفهوم و اقسام سیاست جنایی
گفتار اول: مفهوم سیاست جنایی
الف)تعریف مضیق
ب)تعریف موسع
گفتار دوم: اقسام سیاست جنایی
الف)سیاست جنایی تقنینی
ب) سیاست جنایی قضایی
ج)سیاست جنایی مشارکتی
د)سیاست جنایی اجرایی
ه)سیاست جنایی پیشگیرانه
و) سیاست جنایی علمی
گفتار سوم: ارکان و عناصر سیاست جنایی
مبحث دوم: تحلیل مفهوم جرم
گفتار اول: معنای لغوی جرم
گفتار دوم: معنای اصطلاحی جرم
الف)تعریف فراحقوقی جرم
۱–تعریف سیاسی جرم
۲–تعاریف جامعه شناختی[از جرم]
۳–تعریف روان پزشکی و روان شناختی[جرم]
گفتار سوم: تفاوت جرم با انحراف و گناه
الف) تفاوت جرم و انحراف
ب) تفاوت جرم و گناه
مبحث سوم: تحلیل مفهوم مواد مخدر
گفتار اول: مفهوم لغوی و پزشکی
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی و حقوقی
گفتار سوم: اقسام مواد مخدر
مبحث چهارم: تحلیل مفهوم فایده گرایی
گفتار اول: پیشینه فایده گرایی
گفتار دوم: خوانش های فایده گرایی
الف)فایده گرایی عام
ب)فایده گرایی قاعده نگر
ج)فایده گرایی غایت نگر یا عمل نگر
گفتار سوم: اصول فایده گرایی
الف) اصل فایده
ب)ماهیت لذت و الم
ج) لذت همگانی
گفتار چهارم: نقد و چالش فایده گرایی
الف)نقد معیار لذت
ب)مشکل اندازه گیری لذت
ج) ایراد بر معیار خوشبختی اکثریت
فصل دوم: تحلیل سیاست جنایی حاکم بر جرایم مواد مخدر گفتار اول: سیاست جنایی تقنینی حاکم بر جرایم مواد مخدر
الف) نقد و بررسی سیاست کیفری قانون مبارزه با مواد مخدر ۵۰ ب) سیاست های غیرکیفری قانون مبارزه با مواد مخدر
ج)اصلاح، درمان و پیشگیری در قانون مبارزه با مواد مخدر
گفتار دوم: سیاست جنایی قضایی حاکم بر جرایم مواد مخدر
جایگاه اصول حتمیت و قطعیت مجازات ها در سیاست جنایی قضایی
گفتار سوم: سیاست جنایی مشارکتی حاکم بر جرایم مواد مخدر
فصل سوم: تحلیل نظریه های جرم شناختی در مورد مواد مخدر مبحث اول: تحلیل نظریه جرم انگاری
گفتار اول: پیچیدگی جرم انگاری
گفتار دوم: تعریف جرم انگاری
گفتار سوم: اقسام جرم انگاری
گفتار چهارم: اهداف عمومی جرم انگاری
۱–پیشگیری از وقوع رفتارهای خلاف هنجار
۲–واکنش به رفتارهای خلاف هنجار
۳– اصلاح رفتارهای خلاف هنجار
گفتار پنجم: روش جرم انگاری
۱–توازن
۲–پالایش
الف)صافی اصول
ب)صافی پیش فرضها:
ج)صافی کارکردها
گفتار ششم:اصول و معیارهای حاکم بر جرم انگاری
الف)اصول جرم انگاری
۱–اصل ضرر
۲–پدرسالاری
۳–اخلاق گرایی قانونی
۴–اصل قانونی بودن
۵–اصل ضرورت
۶–اصل برایت
ب)معیارهای جرم انگاری
۱–معیار مقبولیت و فرض هم نوایی
۲–معیار منع ایجاد خسارت/فایده گرایی
۳–معیار حاکمیت قانون
۴–معیارهای اسلامی جرم انگاری
۵–تناسب بین جرم و مجازات
۶–اکتفا به حداقل
۷–تطابق با انتظارات عمومی جامعه
۸–ظرفیت نظام عدالت کیفری در تحقق اهداف جرم انگاری
۹–رعایت حقوق بشر
گفتار هفتم: معایب جرم انگاری غیر اصولی
تورم کیفری
گفتار هشتم: جرم انگاری جرایم مربوط به مواد مخدر
الف) تعریف جرایم مواد مخدر و ویژگی های آن
ب)پیشینه جرم انگاری مواد مخدر
۱–جرم انگاری مواد مخدر در حقوق بین المللی
۲–جرم انگاری مواد مخدر در قوانین داخلی
ج)مبانی و معیارهای جرم انگاری مواد مخدر
۱–مبنای تیوری اخلاق گرایی قانون
۲–اصل ضرر
۳–پدرسالاری حقوقی
۴–مذهب و آموزه های دینی
مبحث دوم: تحلیل نظریه جرم زدایی
گفتار اول: انواع جرم زدایی
گفتار دوم: جرم زدایی در جرایم مواد مخدر
الف)مبانی و فلسفه جزم زدایی مواد مخد ر
۱–عدم وجود ارکان مسیولیت کیفری
۲–عدم دخالت در اعمال فاقد ضرربرای دیگری از منظر تیوری لیبرال حقوق کیفری
۳–محدود کردن اعتیاد و توجه به قابلیت های ابزار کیفری در کنترل و نظارت
۴–نقد جرم انگاری اعتیاد در پرتو مفهوم تعزیر در حقوق کیفری اسلامی
۵– نقد تیورهای اخلاق گرایی و پدر سالای
ب)جرایم قابل جرم زدایی از قانون مبارزه با مواد مخدر
۱–استعمال مواد مخدر
۲–حمل، نگهداری، خرید و مخفی کردن (داشتن) متعارف مواد مخدر برای مصرف شخصی
۳–تغییر نگرش تقنینی و قضایی در رابطه با احراز میزان تقصیر متهم با میزان مواد مخدر
۴–جرم زدایی و تعدیل تناسب ریاضی (محض) در جرایم مواد مخدر
۵–الغا یا تعدیل برخی از مجازات های جرایم مواد مخدر
۵–۱–ضبط آلت استعمال مواد مخدر
۵–۲–الغا یا تعدیل مجازات اعدام
۵–۳–مجازات شلاق
گفتار سوم: قضازدایی
مبحث سوم: تحلیل نظریه قانونمند سازی (بینابین)
گفتار اول: قانونمند سازی جرایم مواد مخدر
گفتار دوم: مبانی قانونمند سازی جرایم مواد مخدر
گفتار سوم: ارزیابی نظریه قانونمند سازی جرایم مواد مخدر در ایران
مبحث چهارم: تحلیل نظریه فایده گرایی
گفتار اول: بسترهای جرم انگاری فایده گرایانه در جرایم مواد مخدر
الف)نگرش به انسان و سرشت افراد
ب)حکومت
ج)ایدیولوژی سیاسی
گفتار دوم: معیارها و اصول جرم انگاری فایده گرایانه در جرایم مواد مخدر
الف)اصل فایده
ب) ضابطه شر
اول: منافع
دوم: هزینه ها
ج)اصل ضرر
د) اصل مزاحمت به دیگری
ه–) اصل حمایت گرایی قانونی
و)اصل اخلاق گرایی قانونی
مبحث پنجم: ارزیابی نظریه های حاکم بر سیاست جنایی مواد مخدر
گفتار اول: موضع حقوق ایران در قبال نظریه های جرم شناختی
گفتار دوم: ارزیابی نظریه جرم انگاری و دلایل عدم موفقیت آن
الف) ارزیابی جرم انگاری در جرایم مواد مخدر (معایب جرم انگاری مواد مخدر)
ب) دلایل عدم موفقیت ایران در مبارزه با جرایم مواد مخدر (جرم انگاری مواد مخدر)
فصل چهارم :پاسخ به پدیده مجرمانه جرایم مواد مخدر مبحث اول: مجازات جرایم مواد مخدر در سیاست جنایی ایران
گفتار اول: پاسخ های سرکوبگرانه به جرایم مواد مخدر
گفتار دوم: پاسخ های پیشگیرانه/ غیر سرکوبگرانه به جرایم مواد مخدر
گفتار سوم: تمرکز تعیین کیفر در جرایم مواد مخدر بر پایه میزان مواد مخدر
پیامدهای تمرکز بر میزان مواد مخدر در مجازات
۱–بی مجازات ماندن عرضه کنندگان اصلی مواد مخدر
۲–یکسان انگاشتن کیفر حاملان مواد با مالکان مواد
مبحث دوم: تحلیل مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
گفتار اول: اهداف مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
۱–مکافات دهی مجرمین جرایم مواد مخدر
۲–ارعاب و بازدارندگی از ارتکاب جرم
۳–اصلاح و تربیت مجرمین جرایم مواد مخدر
۴–تامین مصلحت نظام جامعه
۵–طرد مجرم از جامعه
گفتار دوم: تحلیل کارآمد نبودن مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
۱–کارآیی مجازات اعدام از لحاظ تحقق یا عدم تحقق اهداف
۱–۱–بررسی هدف مکافات دهی
۱–۲–بررسی هدف تامین مصلحت نظام و جامعه
۱–۳–بررسی هدف ارعابی و ارایه آمارهای مربوطه
۲–عدم اعتقاد دادگاه ها به کارآیی کیفر اعدام
۳–عدم رعایت اصل تناسب در وضع کیفر اعدام
۴–عدم بازدارندگی کیفر اعدام از دیدگاه مجرمان مواد مخدر
۵–کیفر اعدام و نقض اصول حاکم بر مجازات ها
۶–کیفر اعدام و مخالفت با قانون اساسی
۷–آثار و نتایج سوء مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
۸–اشتباهات قضایی
گفتار سوم: تحلیل فقهی مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
۱–مبانی فقهی جرم انگاری مواد مخدر
شباهت ها و تفاوت های مواد مخدر و مسکرات
الف)شباهت ها
ب)تفاوت ها
۲–مسکر بودن یا نبودن مواد مخدر و روان گردان
۳–تعزیر یا حد بودن تجارت مواد مخدر و روان گردان
۴–شرعی یا غیر شرعی بودن مجازات اعدام برای تجارت مواد مخدر
۵–مفسد فی الارض بودن یا نبودن قاچاقچی مواد مخدر
۶–نقدی بر طرح الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر
گفتار چهارم: تحلیل دیدگاه فایده گرایی در مجازات اعدام جرایم مواد مخدر
گفتار پنجم: مجازات های جایگزین اعدام در جرایم مواد مخدر
الف) مجازات های جایگزین حکم اعدام در نظام های کیفری بین المللی
۱–حبس ابد
۲–محکومیت به حبس های غیرقطعی و تقلیل پذیر
۳–محکومیت های اجباری و تعزیری
۴–احکام حبس ابد بالفعل
ب)مجازات های جایگزین حکم اعدام در نظام کیفری ایران
نتیجه گیری
منابع و ماخذ
منابع انگلیسی
کلیدواژه ها
- جرم
- جرم انگاری