تحول مفهوم مصونیت سران دولت ها در حقوق بین الملل کیفری

عنوان	تحول مفهوم مصونیت سران دولت ها در حقوق بین الملل کیفری
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	جواد کجویان فینی
استاد راهنما	توکل حبیب زاده
استاد مشاور	فتاح احمدی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

تحول مفهوم مصونیت سران دولت ها در حقوق بین الملل کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط جواد کجویان فینی، با راهنمایی توکل حبیب زاده و با مشاوره فتاح احمدی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

موضوع مصونیت سران دولت ها همواره یکی از موضوعات مهم در حقوق بین الملل کیفری بوده است. مصونیت سران دولت ها هم از طریق معاهدات و هم از طریق حقوق بین الملل عرفی ایجاد و اجراء می گردد. مصونیت که در واقع عبارت مختصر شده" مصونیت از صلاحیت" است؛ در برگیرنده هم مصونیت کارکردی است که فعالیتهای انجام شده توسط سران دولت ها و یا هر مقام دولتی در اجرای وظایفش را پوشش می دهد و هم مصونیت شخصی است که به سران دولت ها و برخی از مقامات دولتی در خارج اعطاء می شود. مصونیت های سران دولت ها از اوایل قرن بیستم تا کنون تحول شگرفی یافته است. این تحول از معاهده ورسای در سال ۱۹۱۹ به منظور محاکمه ویلهلم دوم امپراطور سابق آلمان در جنگ جهانی اول آغاز و سپس با تدوین اساسنامه های دادگاههای نظامی و بین المللی نورنبرگ، توکیو برای محاکمه جنایتکاران جنگ جهانی دوم ؛یوگسلاوی سابق، برای محاکمه جنایتکاران صرب؛ رواندا و سیرالیون برای محاکمه جنایتکاران جنگ داخلی و نهایتا" تدوین و اجرایی شدن اساسنامه دیوان کیفری بین المللی در سال ۲۰۰۲ و صدور حکم بازداشت عمرالبشیر، رییس جمهور سودان از سوی دیوان مزبور به ارتکاب جنایات بین المللی در جریان جنگ داخلی آن کشور و نیز بر پایی دادگاههای ملی برای محاکمه پینوشه، قذافی، فیدل کاسترو، موگابه و صدام حسین کامل شده است. شفاف ترین اسناد بین المللی که مبین تحول و در نهایت لغو مصونیت اساسی سران پیشین و فعلی دولت ها در موارد نقض جدی و فاحش حقوق بین الملل است، در اساسنامه های دادگاههای کیفری یوگسلاوی سابق و رواندا و اساسنامه دیوان کیفری بین المللی مشاهده می شود.بر طبق اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ، افراد به دور از هر مقامی که دارند در قبال ارتکاب جنایات بین المللی از قبیل نسل زدایی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و جنایت تجاوز مصونیت کیفری نخواهند داشت. اساسنامه دیوان کیفری بین المللی در خصوص مصونیت مقامات دولتی تصریح دارد که مواد اساسنامه نسبت به همه افراد بدون در نظر گرفتن سمت رسمی آنان و بدون هیچ گونه تبعیضی اجرا خواهد شد و به طور مشخص سمت رسمی رییس دولت به هیچ وجه وی را از مسیولیت کیفری معاف نخواهد کرد.به طور کلی روند تحولات مصونیت سران دولت ها از معاهده ورسای تا کنون که در اساسنامه ها و رویه های دادگاههای کیفری بین المللی و ملی شاهد بوده ایم، تاکید دارد چنانچه هر یک از سران دولت ها، مرتکب یک یا چند جرم از جرایم مهم بین المللی و یا مرتکب نقض فاحش و جدی حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه بین المللی شوند، مسیولیت کیفری خواهند داشت و بر اساس حقوق بین الملل کیفری تحت تعقیب، محاکمه و مجازات قرار خواهند گرفت.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

پیشگفتار ج

چکیده د

مقدمه ۱۱

بخش اول– مصونیت سران دولت ها در حقوق بین الملل ۱۸

فصل اول– منشاء، تعریف، انواع و منابع مصونیت سران دولت ها ۲۰

گفتار اول– منشاء مصونیت ۲۰

مبحث اول– مصونیت دولت ها و تحولات آن ۲۰

مبحث دوم– مصونیت دیپلماتیک ۲۳

مبحث سوم– مصونیت سران دولت ها ۲۶

گفتار دوم– تعریف و منابع مصونیت ۳۱

مبحث اول– تعریف مصونیت ۳۱

مبحث دوم– انواع مصونیت سران دولت ها ۳۳

۱– مصونیت قضایی، اجرایی و جزایی ۳۳

۲– مصونیت شخصی و شغلی ۳۵

مبحث سوم– منابع مصونیت ۳۸

۱– معاهدات بین المللی ۳۸

۲ – حقوق بین المللی عرفی ۴۰

۳– نزاکت بین المللی ۴۲

فصل دوم– ماهیت و قلمرو مصونیت سران دولت ها از صلاحیت کیفری ۴۳

گفتار اول– مصونیت از صلاحیت کیفری و ماهیت شکلی آن ۴۳

گفتار دوم– منطق مصونیت مقامات و سران دولت ها از صلاحیت کیفری ۵۰

گفتار سوم– نقش حقوق داخلی و بین المللی

در مصونیت سران دولت ها از صلاحیت کیفری خارجی ۵۲

فصل سوم– مسوءولیت کیفری سران دولت ها ۵۵

گفتار اول – منشاء مسوءولیت سران دولت ها از منظر حقوق بین الملل ۵۵

گفتار دوم– اعمال موجد مسوءولیت کیفری سران دولت ها ۵۷

بخش دوم– مصونیت سران دولت ها در پرتو

رویه قضایی دادگاههای بین المللی کیفری ۶۲

فصل اول– مصونیت سران دولت ها و دادگاههای نظامی

پس از جنگ های جهانی اول و دوم ۶۴

گفتاراول– محاکمه نافرجام ویلهلم گیوم دوم هوهنزلورن، امپراطور سابق آلمان ۶۴

گفتار دوم– دادگاه ویژه نورنبرگ ۶۶

گفتار سوم– دادگاه ویژه توکیو ۶۹

فصل دوم– مصونیت سران دولت ها در مراجع گوناگون قضایی ۷۳

گفتار اول– مصونیت سران دولت ها در دادگاههای کیفری شورای امنیت ۷۳

مبحث اول– دادگاههای تاسیس شده توسط

شورای امنیت بر طبق فصل هفتم منشور ملل ۷۴

۱– دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق ۷۵

۲– دادگاه کیفری بین المللی برای رواندا ۸۰

مبحث دوم– تفاوت های دادگاه بین المللی

یوگسلاوی سابق با دادگاه بین المللی رواندا ۸۳

مبحث سوم– مصونیت سران دولت ها در دادگاههای ویژه سازمان ملل متحد ۸۳

۱– دادگاه ویژه سیرالیون ۸۴

۲– دادگاه ویژه کامبوج ۸۵

۳– دادگاه ویژه تیمور شرقی ۸۶

گفتار دوم– مصونیت سران دولت ها درمحاکم ملی کشورها ۸۶

مبحث اول– صلاحیت جهانی محاکم ملی ۸۶

مبحث دوم– پرونده های پینوشه، قذافی،

فیدل کاسترو، موگابه و صدام حسین ۸۸

فصل سوم– مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دیوان کیفری

بین المللی و عملکرد آن در قبال اتهامات علیه رییس جمهور سودان ۹۳

گفتار اول– اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و مصونیت مقامات و سران دولت ها ۹۳

مبحث اول– مصونیت کارکردی در اساسنامه رم ۹۶

مبحث دوم – مصونیت شخصی در اساسنامه رم ۹۷

گفتار دوم– اقدامات شورای امنیت و دیوان کیفری بین المللی ۱۰۱

مبحث اول– اقدامات شورای امنیت ۱۰۱

مبحث دوم– اقدامات دیوان کیفری بین المللی ۱۱۰

گفتار سوم – تاثیر صدور قرار بازداشت رییس جمهور سودان از سوی

دادگاه دیوان کیفری بین المللی در تحول مفهوم مصونیت سران دولت ها ۱۲۱

نتیجه گیری و ارزیابی ۱۳۳

فهرست منابع ۱۴۲

پیوست ها ۱۴۸

الف– مواد مربوط به مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دادگاه نورنبرگ ۱۴۹

ب– مواد مربوط به مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دادگاه کیفری یوگسلاوی (سابق) ۱۵۳

ج– مواد مربوط به مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دادگاه کیفری رواندا ۱۵۹

د– مواد مربوط به مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دادگاه ویژه سیرالیون ۱۶۳

ه– مواد مربوط به مصونیت سران دولت ها در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ۱۶۷

چکیده به انگلیسی ۱۷۱

کلیدواژه ها

• نظام حقوقی
• مصونیت دیپلماتیک
• مصونیت سیاسی
• مصونیت قضایی
• حقوق جزای بین المللی
• مسیولیت کیفری