تدوین و اصلاح قانون اساسی بررسی تطبیقی بین عراق و ایران

عنوان	تدوین و اصلاح قانون اساسی بررسی تطبیقی بین عراق و ایران
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	ادیان احمد حسن حسن
استاد راهنما	حسین زروندی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه ادیان و مذاهب

تدوین و اصلاح قانون اساسی بررسی تطبیقی بین عراق و ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط ادیان احمد حسن حسن، با راهنمایی حسین زروندی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب دفاع گردید.

چکیده

قانون اساسی شاخه ای از حقوق عمومی داخلی است که شکل حکومت و ماهیت نظام حاکم در آن را نشان می دهد و نیز اختیارات حکومت و نحوه اعمال این اختیارات را مشخص کرده و آزادی های اصلی شهروندان و وظایفشان در قبال حکومت را معین می کند. محور اصلی این پژوهش، قانون اساسی و بررسی تدوین و اصلاح آن در سایه قوانین عراق و ایران است که طبق روش تحقیق تحلیلی تطبیقی انجام شده است. در این پژوهش به نتایجی چند دست یافته ایم از جمله اینکه علیرغم تنوع انگیزه های اصلاح قانون اساسی که ناشی از شرایط متنوع و وضعیت خاص آن است، اما برتری تاثیر انگیزه های سیاسی بر سایر انگیزه ها مشهود می باشد به ویژه آن دسته از انگیزه هایی که مربوط به بازتوزیع اختیارات قانون اساسی بین پایتخت و اقلیم ها است که با توجه به مساحت آن ها، به منظور دستیابی به توازنی بین دو گرایش جدایی طلبی و اتحاد در ترکیب این کشورها، انجام شده و این، موجودیت آن کشور را حفظ کرده و به دامنه ثبات آن امنیت می بخشد. تدوین قانون اساسی به دلیل پیچیدگی مشکلاتی که به آن می پردازد، و نیز به دلیل قواعد فنی و محدودیت های فرمالیته و واقعی که با آن روبرو است و تدوینگر باید به آن ها توجه داشته باشد، یکی از سخت ترین و دقیق ترین انواع تدوین ها است. لذا باید بین مرحله تدوین قانون اساسی و مرحله نوشتن یا وضع قانون اساسی تفاوت قایل شویم زیرا تدوین بخشی از وضع یا نوشتن قانون اساسی است. این پژوهش با هدف دستیابی به ثبات سیاسی در جامعه و همچنین ایجاد توازن در روابط بین مقامات قانون اساسی و نیز ارتقای نقش پارلمان می باشد. تجارب مختلف قانون اساسی نشان می دهد که فرآیند وضع یا نوشتن قانون اساسی اساسا به گونه ای طراحی شده است که نتیجه یک مذاکره چندجانبه باشد که در آن سیاستمداران تلاش می کنند این فرایند را کنترل کنند. قانون اساسی از کاستی ها و خطاهای انسانی نیست که این مستلزم بازنگری است تا هر چقدر هم که متونش والا و مترقی باشد مورد بررسی و تجدید نظر قرار گیرند. بعد از محک خوردن متون قانون اساسی، در عرصه واقعیت و نشان دادن تحولات جدیدی که مستلزم اصلاح کاستی ها هستند و نیز تغییر عقاید رایج و تحول زندگی، نیاز به بازنگری قانون اساسی و اصلاح بخش هایی که با تحولات جامعه همخوانی ندارد پدیدار می شود زیرا قانون اساسی، عالی ترین قانونی است که جامعه را سامان می دهد، بنابراین اصلاح قانون اساسی باید تابع مقررات خاصی باشد، زیرا مرجع سایر قوانین است. اصلاح قانون اساسی برای تضمین استحکام ساختار حقوقی حکومت و مشروعیت فرایند تغییر متون حقوقی اصلی آن است. می توان بین قانون اساسی ایران و عراق از نظر تدوین و اصلاح تفاوت هایی قایل شد. تفاوت این دو در آن است که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یک قانون اساسی اسلامی تمام عیار است، در حالی که قانون اساسی کشور عراق، کاملا اسلامی محسوب نمی شود زیرا عراق یک کشور سکولار است. در مورد اصلاح قانون اساسی، هر دو کشور تابع همه پرسی عمومی هستند، اما مکانیسم همه پرسی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.

ساختار و فهرست پایان نامه

المقدمه

۱ بیان الموضوع

۲ اسیله البحث

۳ الفرضیات

۴ الدراسات السابقه

۵ اهمیه الدراسه

۶ اهداف الدراسه

۷ منهجیه الدراسه

۸ هیکلیه الدراسه

الفصل الاول: المفاهیم الهامه والمباحث التمهیدیه

۱–۱ المفاهیم

۱–۱–۱ مفهوم الدستور

۱–۱–۱–۱ مفهوم الدستور لغه

۱–۱–۱–۲ مفهوم الدستور إصطلاحا

۱–۱–۲ مفهوم صیاغه الدستور

۱–۱–۲–۱ صیاغه الدستور لغه

۱–۱–۲–۲ صیاغه الدستور إصطلاحا

۱–۱–۳ مفهوم تعدیل الدستور

۱–۱–۳–۱ تعدیل الدستور لغه

۱–۱–۳–۲ تعدیل الدستور اصطلاحا

۱–۱–۴ تمییز الصیاغه الدستوریه مما یشتبه بها من مصطلحات مشابهه

۱–۱–۴–۱ طبیعه الصیاغه الدستوریه

۱–۱–۴–۲ تمییز الصیاغه الدستوریه من الصیاغه التشریعیه او القانونیه

۱–۱–۴–۲–۱ اوجه التشابه

۱–۱–۴–۱–۲ اوجه الاختلاف

۱–۲ الصیاغه الدستوریه

۱–۲–۱ تعریف الصایغ الدستوری

۱–۲–۱–۱ وسایل الصیاغه الدستوریه

۱–۲–۱–۲ معاییر الصیاغه الدستوریه السلیمه

۱–۲–۲ انواع الصیاغه الدستوریه

۱–۲–۲–۱ الصیاغه الدستوریه من حیث الجهه او اسلوب وضع الوثیقه الدستوریه

۱–۲–۲–۲ انواع الصیاغه الدستوریه من حیث النطاق والشمولیه

۱–۲–۲–۳ انواع الصیاغه الدستوریه من حیث طرق صیاغه مواد الدستور

۱–۳ اهمیه الصیاغه الدستوریه وتطورها

۱–۳–۱ اهمیه الصیاغه الدستوریه

۱–۳–۱–۱ اهمیه الصیاغه بالنسبه الی السلطات العامه

۱–۳–۱–۲ اهمیه الصیاغه الدستوریه بالنسبه الی المواطن

۱–۳–۱–۳ اهمیه الصیاغه الدستوریه بالنسبه الی نصوص الدستور

۱–۳–۱–۴ اهمیه الصیاغه الدستوریه بالنسبه الی الجهه القایمه بالتفسیر

۱–۳–۱–۵ اهمیه الصیاغه الدستوریه بالنسبه الی عملیه وضع الدستور

۱–۳–۲ التاصیل التاریخی للصیاغه الدستوریه ۵۰ ۱–۳–۲–۱ نشاه الصیاغه الدستوریه فی التجارب الدستوریه المقارنه ۵۰ ۱–۳–۲–۲ نشاه الصیاغه الدستوریه فی بعض الدساتیر العربیه

۱–۴ انواع الدساتیر

۱–۴–۱ انواع الدساتیر من حیث الشکل

۱–۴–۲ انواع الدساتیر من حیث کیفیه تعدیلها

۱–۴–۳ انواع الدساتیر الجامده

الفصل الثانی: نظم صیاغه الدساتیر فی العراق وایران

۲–۱ قیود ومناهج صیاغه الدستور بشکل عام

۲–۱–۱ قیود ومحددات صیاغه الدستور

۲–۱–۱–۱ القیود الموضوعیه لصیاغه الدستور

۲–۱–۱–۲ القیود الشکلیه لصیاغه الدستور

۲–۱–۲ مناهج الصیاغه الدستوریه

۲–۱–۲–۱ المناهج الکلاسیکیه

۲–۱–۲–۲ المنهج التلقینی او التعلیمی

۲–۲ قیود ومناهج صیاغه الدستور فی العراق منذ دستور ۱۹۲۵م الی الدستور الحالی

۲–۲–۱ المنهج المتبع فی صیاغه النصوص الدستوریه فی الدساتیر السابقه والدستور الحالی

۲–۲–۱–۱ الدستور الاساس لعام ۱۹۲۵

۲–۲–۱–۲ دساتیر العهد الجمهوری

۲–۲–۲ اجراءات صیاغه الدساتیر العراقیه المتعاقیه

۲–۲–۳ تقییم الاجراءات المتبعه فی صیاغه الدساتیر العراقیه

۲–۳ صیاغه الدستور الایرانی منذ عام ۱۹۰۶ الی الدستور الحالی

۲–۳–۱ المنهج المتبع فی صیاغه النصوص الدستوریه فی الدساتیر السابقه والدستور الحالی

۲–۳–۲ اجراءات صیاغه الدساتیر الایرانیه

۲–۳–۳ تقییم الاجراءات المتبعه فی صیاغه الدساتیر الایرانیه

۲–۴ مقارنه بین وسایل ومناهج صیاغه الدستور بین النظامین العراقی والایرانی

۲–۴–۱ نقاط الاتفاق بین اجراءات صیاغه الدستور بین العراق وایران

۲–۴–۲ نقاط الاختلاف بین اجراءات صیاغه الدستور بین العراق وایران

۲–۴–۳ التعلیق ورویه مقترحه للاستفاده من ممیزات کل من النظامین الدستوریین فی الصیاغه

الفصل الثالث: نظم تعدیل الدساتیر بین العراق وإیران

۳–۱ تعدیل الدساتیر واجراءات تعدیلها بشکل عام

۳–۱–۱ الجهه او السلطه المختصه بتعدیل الدستور

۳–۱–۲ اجراءات او مراحل التعدیل

۳–۲ تعدیل الدستور فی العراق منذ عام ۱۹۲۵الی الدستور الحالی

۳–۲–۱ الیات تعدیل الدستور

۳–۲–۲ تقییم الاجراءات المتبعه فی تعدیل الدستور العراقی

۳–۳ تعدیل الدستور الایرانی والاجراءات المتبعه منذ عام ۱۹۰۶ الی الدستور الحالی

۳–۳–۱ الیات تعدیل الدستور

۳–۳–۱–۱ إقتراح المراجعه فی الدستور

۳–۳–۱–۲ استشاره مجمع تشخیص مصلحه النظام

۳–۳–۱–۳ حکم المراجعه موجه إلی رییس الجمهوریه

۳–۳–۱–۴ اعضاء مجلس المراجعه

۳–۳–۱–۴–۱ اعضاء مجلس صیانه الدستور

۳–۳–۱–۴–۲ روساء السلطات الثلاث

۳–۳–۱–۴–۳ الاعضاء الدایمون فی مجمع تشخیص مصلحه النظام

۳–۳–۱–۴–۴ خمسه من اعضاء مجلس الخبراء

۳–۳–۱–۴–۵ عشره اشخاص یختارهم القاید

۳–۳–۱–۴–۶ ثلاثه اعضاء من مجلس الوزراء

۳–۳–۱–۴–۷ ثلاثه اعضاء من السلطه القضاییه

۳–۳–۱–۴–۸ عشره نواب

۳–۳–۱–۴–۹ ثلاثه اشخاص جامعیین

۳–۳–۱–۵ توقیع القاید

۳–۳–۱–۶ الرجوع إلی الإستفتاء العام

۳–۳–۱–۷ المواد التی لا یمکن مراجعتها

۳–۳–۱–۷–۱ المواد التی تشیر إلی ان النظام یجب ان یکون إسلامیا

۳–۳–۱–۷–۲ الاصول المتعلقه بامتثال القوانین لاحکام الشریعه الإسلامیه

۳–۳–۱–۷–۳ المواد المربوطه باسس الإیمان و اهداف النظام

۳–۳–۱–۷–۴ جمهوریه النظام

۳–۳–۱–۷–۵ الحکومه و الإمامه

۳–۳–۱–۷–۶ إداره البلاد بالاعتماد علی الاصوات العامه

۳–۳–۱–۷–۷ الدین و المذهب الرسمی للبلاد

۳–۳–۲ تقییم الاجراءات المتبعه فی تعدیل الدستور الایرانی

۳–۴ مقارنه بین وسایل ومناهج واجراءات تعدیل الدستور بین النظامین العراقی والایرانی

۳–۴–۱ نقاط الاختلاف والاتفاق بین اجراءات تعدیل الدستور العراقی والایرانی

یمکن ذکر نقاط الإختلاف کما یاتی :–

۳–۴–۲ التعلیق ورویه مقترحه للاستفاده من ممیزات کلا النظامین الدستوریین فی إعاده التعدیل

۳–۵ الخاتمه

۳–۵–۱ النتایج

۳–۵–۲ المقترحات

المصادر والمراجع

کلیدواژه ها

• تدوین قانون اساسی
• نوشتن قانون اساسی
• وضع قانون اساسی
• اصلاح قانون اساسی
• قانون اساسی عراق
• قانون اساسی ایران