تضمین موثر حمایت از حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
 | |
| عنوان | تضمین موثر حمایت از حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران |
|---|---|
| رشته | معارف اسلامی و حقوق – حقوق عمومی |
| دانشجو | سیدمحمدحسین پیغمبری |
| استاد راهنما | توکل حبیب زاده |
| استاد مشاور | محمد مهدی غمامی، غلامحسین الهام |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه امام صادق علیه السلام |
تضمین موثر حمایت از حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران عنوان رساله ای است که توسط سیدمحمدحسین پیغمبری، با راهنمایی توکل حبیب زاده و با مشاوره محمد مهدی غمامی و غلامحسین الهام در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه امام صادق علیه السلام دفاع گردید.
چکیده
آنچه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ذیل فصل سوم به عنوان حقوق ملت بیان شده، جهت اجرایی شدن برای آحاد شهروندان بوده و بررسی راهکارهای اجرایی شدن هرچه کاملتر این حقوق از اهمیت زیادی برخوردار است. از طرفی حقوق مصرح در میثاق بین المللی حقوق مدنی – سیاسی مصوب ۱۹۶۶ سازمان ملل متحد از لحاظ مصادیق تطابق زیادی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارد. در میان حقوق مذکور سه مورد حق بر تشکل و تحزب، حق بر تجمع و راهپیمایی و حق بر مشارکت در تعیین سرنوشت سیاسی، جزو حقوق سیاسی شهروندان محسوب میشوند. تضمین موثر در اسناد بین المللی در سه سطح احترام (شناسایی)، اجرایی شدن و حمایت تعریف شده است. بررسی تضمین موثر حقوق سیاسی شهروندان با معنایی که بیان شد، در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران محور اصلی این پژوهش است. لذا ابتدا وضعیت شناسایی حقوق سیاسی شهروندان در قوانین و سایر اسناد لازم الاجرا توصیف شده است. سپس ساختارهای موجود خصوصا نهادهای قضایی و تاثیر آنها در تضمین حقوق سیاسی شهروندان با نگاه انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. در انتها با تحلیل و آسیب شناسی وضع موجود، پیشنهاداتی شکلی (در خصوص ساختارهای قضایی) و ماهوی (در زمینه قوانین و مصوبات لازم الاجرا) ارایه شده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه:
۱– طرح مساله
۲– هدف و ضرورت پژوهش
۳– سابقه پژوهش
۴–سوال ها
۶– روش تحقیق
بخش اول: مفاهیم و مبانی حقوق سیاسی شهروندان و مولفه های تضمین موثر
فصل اول: مفاهیم
مبحث اول : حقوق سیاسی
مبحث دوم: حقوق سیاسی شهروندی
فصل دوم: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در منابع دینی
مبحث اول: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در قرآن
مبحث دوم: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در سنت نبوی و علوی
فصل سوم: مبانی و مولفه های تضمین موثر در میثاق مدنی – سیاسی
مبحث اول: مبانی تضمین موثر در میثاق مدنی – سیاسی ۵۰ مبحث دوم: جایگاه میثاق مدنی سیاسی در نظام حقوقی ایران
مبحث سوم: مولفه های تضمین موثر حقوق سیاسی شهروندان
جمع بندی بخش اول:
بخش دوم: شناسایی انواع حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی ایران
فصل اول: مبانی شناسایی حقوق سیاسی شهروندان در قانون اساسی ایران
مبحث دوم: تساوی
مبحث سوم: آزادی
مبحث چهارم: مبانی محدودیتهای مربوط به آزادی ها در قانون اساسی ایران
فصل دوم: شناسایی مصادیق حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی ایران
مبحث اول: حق بر تجمع و راه پیمایی
مبحث دوم: شناسایی حق بر تحزب در نظام حقوقی ایران
مبحث سوم: شناسایی حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت سیاسی در نظام حقوقی ایران
بخش سوم: انواع تضمین موثر در نظام حقوقی ایران
فصل اول: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری
مبحث اول: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در اسناد بالادستی
مبحث دوم: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در قوانین موضوعه و رویه قضایی
مبحث سوم: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در مصوبات دولت
فصل دوم: تحلیل و نقد تضمین های ساختاری
مبحث اول: تحلیل و نقد ساختارهای رسمی (وابسته به حکومت)
مبحث دوم: تحلیل و نقد ساختارهای غیر رسمی (مستقل از حکومت)
نتیجه گیری و پیشنهادات:
الف– پیشنهادات مربوط به تضمین های ماهوی یا هنجاری
ب– پیشنهادات مربوط به ساختار و آیین رسیدگی به مسایل مربوط به حقوق سیاسی شهروندان:
فهرست تفصیلی مطالب مقدمه:
۱– طرح مساله
۲– هدف و ضرورت پژوهش
۳– سابقه پژوهش
۴–سوال ها
۶– روش تحقیق
بخش اول: مفاهیم و مبانی حقوق سیاسی شهروندان و مولفه های تضمین موثر
فصل اول: مفاهیم
مبحث اول : حقوق سیاسی
مبحث دوم: حقوق سیاسی شهروندی
فصل دوم: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در منابع دینی
مبحث اول: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در قرآن
گفتار اول: کرامت انسان (اصالت توامان فرد و جامعه)
گفتار دوم: اصل مساوات
مبحث دوم: مبانی حقوق سیاسی شهروندان در سنت نبوی و علوی
فصل سوم: مبانی و مولفه های تضمین موثر در میثاق مدنی – سیاسی
مبحث اول: مبانی تضمین موثر در میثاق مدنی – سیاسی
مبحث دوم: جایگاه میثاق مدنی سیاسی در نظام حقوقی ایران
مبحث سوم: مولفه های تضمین موثر حقوق سیاسی شهروندان
جمع بندی بخش اول:
بخش دوم: شناسایی انواع حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی ایران
فصل اول: مبانی شناسایی حقوق سیاسی شهروندان در قانون اساسی ایران
مبحث اول: کرامت انسانی
مبحث دوم: تساوی
مبحث سوم: آزادی
مبحث چهارم: مبانی محدودیتهای مربوط به آزادی ها در قانون اساسی ایران
فصل دوم: شناسایی مصادیق حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی ایران
مبحث اول: حق بر تجمع و راه پیمایی
گفتار اول: تعریف و مولفه های شناسایی حق بر تجمع و راهپیمایی ها
بند اول: تفاوت حق بر تجمع و حق بر تشکل
بند دوم: مولفه های اصلی آزادی اجتماعات
گفتار دوم: شناسایی حق بر آزادی اجتماعات در کشورهای مختلف و اسناد بین المللی
بند اول: حق بر اجتماعات در کشورهای مختلف
بند دوم: حق بر آزادی اجتماعات در اسناد بینالمللی
بند سوم: تعهدات بین المللی در خصوص حق بر تجمع
گفتار سوم: شناسایی آزادی اجتماعات در قانون اساسی ایران و قانون مربوطه
بند اول :آزادی اجتماعات در سابقه تاریخی ایران
بند دوم: آزادی اجتماعات در مشروح مذاکرات خبرگان قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران
بند سوم: آزادی اجتماعات در اصل
قانون اساسی ایران
بند چهارم: بررسی حق بر تجمع و راهپیمایی در قانون فعالیت احزاب
۱– عدم تعریف حق بر تجمع
۲– تطابق قیود مربوطه با قانون اساسی
۳– نواقص آیین نامه مربوطه
گفتار چهارم: نقض آزادی اجتماعات و رویه جبران قضایی آن
بند اول: رویه نهادهای بین المللی
بند دوم: رویه قانونی و قضایی در جمهوری اسلامی ایران
الف– محاکم کیفری
ب– حق بر تجمع و راهپیمایی در دیوان عدالت اداری:
مبحث دوم: شناسایی حق بر تحزب در نظام حقوقی ایران
گفتار اول تعریف حزب و تحزب :
بند اول: تفاوت حزب با انجمن سیاسی و گروه فشار
بند دوم: تعریف حق بر تحزب
بند سوم: مبانی فقهی حق بر تحزب
گفتار سوم: حق بر تحزب در قانون اساسی ایران و سوابق آن
گفتار چهارم: تضمین قانونی و قضایی حق بر تحزب
مبحث سوم: شناسایی حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت سیاسی در نظام حقوقی ایران
گفتار اول: مبانی و تعریف حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت
بند اول: مبانی اسلامی حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت
بند دوم: تعریف و ابعاد حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت
بند سوم : نسبت حق بر مشارکت در تعیین سرنوشت و انتخابات
گفتار دوم: حق بر مشارکت در تعیین سرنوشت در اسناد بین اللملی و قانون اساسی برخی کشورها
بند اول: حق بر مشارکت در تعیین سرنوشت در اسناد بین اللملی
گفتار سوم: تضمین حق بر تعیین سرنوشت در سلسله مراتب قانونی
بند اول: حق بر مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت در قانون اساسی ایران
بند دوم: علل ناکارآمدی و عدم تضمین حق بر تعیین سرنوشت در انتخابات
جمع بندی بخش دوم:
بخش سوم: انواع تضمین موثر در نظام حقوقی ایران
فصل اول: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری
مبحث اول: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در اسناد بالادستی
گفتار اول : بررسی جایگاه حقوق سیاسی شهروندان در سیاست های کلی نظام
بند اول: جایگاه سیاست های کلی نظام در نظام حقوقی ایران
بند دوم: سیاست های ابلاغی و نقش آن در تضمین حقوق سیاسی شهروندان
بند سوم: مصادیق حقوق سیاسی در مصوبات مجمع تشخیص
گفتار دوم: بررسی جایگاه حقوق سیاسی شهروندان در سند چشم انداز
مبحث دوم: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در قوانین موضوعه و رویه قضایی
گفتار اول: تعیین مجازات برای سلب حقوق و آزادی های افراد در قانون مجازات
گفتار دوم: بررسی رویه قضایی و نظرات پیرامون شمول یا عدم شمول ماده نسبت به حقوق سیاسی شهرو
مبحث سوم: تحلیل و نقد تضمین های هنجاری در مصوبات دولت
گفتار اول: حقوق سیاسی شهروندان در منشور حقوق شهروندی
بند اول: شناسایی حقوق سیاسی در منشور حقوق شهروندی
بند دوم: جایگاه و ضمانت اجرای منشور حقوق شهروندی
گفتار دوم: مصوبه شورای عالی اداری با عنوان حقوق شهروندی در نظام اداری
فصل دوم: تحلیل و نقد تضمین های ساختاری
مبحث اول: تحلیل و نقد ساختارهای رسمی (وابسته به حکومت)
گفتار اول: بررسی نقش دیوان عدالت اداری در تضمین حقوق سیاسی شهروندی
بند اول: نمونه اقدامات دیوان عدالت اداری در خصوص برخی حقوق مصرح در مواد کنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی
بند دوم: ضرورت و امکان سنجی تشکیل دادستانی در دیوان عدالت اداری جهت تحقق حقوق سیاسی شهروندان
گفتار دوم: بررسی نقش ستاد حقوق بشر قوه قضاییه در تضمین حقوق سیاسی
بند اول: اهداف و ساختار ستاد حقوق بشر
بند دوم: نقد ساختار و عملکرد ستاد در تضمین حقوق سیاسی شهروندان
گفتار سوم: بررسی نقش دادسرای تخصصی حقوق شهروندی در تضمین حقوق سیاسی شهروندان
بند اول: مبنا و سابقه دادسرای حقوق شهروندی
بند دوم: ضرورت وجود دادسرای حقوق شهروندی
مبحث دوم: تحلیل و نقد ساختارهای غیر رسمی (مستقل از حکومت)
گفتار اول: سازکار و نقش سازمان های مردم نهاد در تضمین حقوق سیاسی شهروندان
بند اول: کارکرد نظارتی و گزارش گری
بند دوم: کارکرد حقوقی و قضایی سازمان های مردم نهاد
بند سوم: سازمان های مردم نهاد در نظام حقوقی ایران
گفتار دوم: نقش نهاد ملی حقوق بشر در تضمین حقوق سیاسی شهروندان
بند اول: جایگاه نهاد ملی حقوق بشر در سازمان ملل
بند دوم: تعریف و وظایف نهاد ملی حقوق بشر
بند سوم: ساختار و ضمانت استقلال و تکثر گرایی
بند چهارم: شیوه تاسیس و روش عملکرد
بند پنجم: انواع نهاد ملی حقوق بشر
بند ششم: نهاد ملی حقوق بشر در جمهوری اسلامی
بندهفتم : ضرورت اصلاح ساختاری به ابتکار قوه قضاییه
جمع بندی بخش سوم:
نتیجه گیری و پیشنهادات:
الف– پیشنهادات مربوط به تضمین های ماهوی یا هنجاری
ب– پیشنهادات مربوط به ساختار و آیین رسیدگی به مسایل مربوط به حقوق سیاسی شهروندان:
منابع :
کلیدواژه ها
- حقوق سیاسی شهروندان
- تضمین موثر
- تشکیلات قضایی
- دادسرای حقوق شهروندی
- جرایم سیاسی