تعامل حقوق ایران و حقوق بین‌الملل کیفری در جرم‌انگاری «کاربرد سلاح‌های شیمیایی»
تعامل حقوق ایران و حقوق بین‌الملل کیفری در جرم‌انگاری «کاربرد سلاح‌های شیمیایی» نام مقاله ای از محمود جلالی و امیر مقامی است که در دوره صفر شماره پانزدهم فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.
چکیده
از 29 آوریل 1993 تاکنون قریب 12 سال از عمر کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی می گذرد. این کنوانسیون به همراه معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و کنوانسیون منع سلاح‌های بیولوژیک، قسمت اصلی حقوق بین‌الملل مخاصمات مسلحانه و خلع سلاح محسوب می‌شود. توسعه و تدوین این شاخه از حقوق بین‌الملل، موجب تعهّد دولت‌ها نسبت به جرم‌انگاری، محاکمه و مجازات مرتکبان جنایات جنگی شده است. در این راستا، پس از تصویب اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری، کشورها تمایل بیشتری برای پذیرش و جرم‌انگاری این جنایات در حقوق داخلی از خود نشان داده‌اند. همچنین کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ یکی از موضوعاتی‌است که می‌تواند در صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری قرار گیرد. ایران همچنان مشغول بررسی موضوع الحاق یا عدم الحاق به دیوان مذکور است. با توجه به اصل «تکمیلی بودن صلاحیت دیوان» و قاعده فقهی «نفی سبیل»، در صورت الحاق، این کشور ضرورت جرم‌انگاری جنایات مذکور را بیشتر احساس خواهد کرد. البته ایران اکنون نیز براساس معاهدات 1949 ژنو و 1993 پاریس برای جرم‌انگاری این جرائم تعهّداتی دارد که هنوز به آن‌ها عمل نکرده است. منطق سیاسی نیز اقتضا می‌نماید این جرائم در حقوق داخلی شناسایی شوند. این کار نه‌تنها مغایرتی با موازین اسلامی ندارد بلکه تعقیب و مجازات مجرمان جنگی از نظر تئوریک، دارای سابقه فقهی است. به علاوه، جرم‌انگاری سلاح‌های شیمیایی به طور خاص، سبب تقویت عرف بین‌المللی در این زمینه بوده و ایران نیز صلاحیت رسیدگی به این جنایت را درصورت وقوع در قلمرو ایران، خواهد داشت.
کلیدواژه ها
- جرم انگاری
- جنایات جنگی
- سلاح های شیمیایی
- حقوق کیفری ایران
- دیوان بین المللی کیفری