تعبیر نصر حامد ابوزید از حقوق شهروندی: مدرن یا بازگشت به سنت
تعبیر نصر حامد ابوزید از حقوق شهروندی: مدرن یا بازگشت به سنت نام مقاله ای از الهام حیدری و هادی صادقی اول و سید مجتبی واعظی بوده که در شماره چهارم دوره پانزدهم (دی 1402) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
نومعتزله مدرن که در آرای متفکرانی چون نصر حامد ابوزید خود را نشان داد ازجمله نحله‌های فکری دینی-اسلامی است که بر عنصر عقل‌گرایی تأکید بسیار دارد. بر همین اساس این پژوهش به دنبال بررسی این مسئله اساسی است که نصر حامد ابوزید چگونه با استفاده از روش‌شناسی نوین در علوم انسانی همچون زبان‌شناسی و هرمنوتیک به طرح نظریه شهروندی در جوامع اسلامی پرداخته است؟ یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی گردآوری شده، نشانگر آن است که از منظر ابوزید چون بیشتر احکام تشریعی اسلام متأثر از فرهنگ نزول بودهاند، نتوانسته است با نهادهای مدرنی چون شهروندی روبه‌رو شود. بر همین اساس آنچه موجب عدم تحقق شهروندی در جامعه مصر و جوامع مشابه شده، فقدان شکلگیری آزادی عقیده است؛ به عبارت دیگر شهروندی نزد ابوزید نه از رابطه سیاسی و حقوقی بین فرد و دولت، بلکه با تحقق آزادی عقیده، اندیشه و بیان شکل میگیرد. از این رو انسان، محور مطالعات ابوزید قرار میگیرد. او تلاش میکند تا با بازخوانی مجدد متن، بر تفاوت، کثرتگرایی و شناسایی دیگری صحه گذارد. لذا در خوانش ابوزید، حاکمیت قانون و شهروندی با یکدیگر رابطه متقابل دارند و شریعت نیز با توجه به ویژگی ذاتی اش مبنی بر سعادت و رفاه انسان با آن‌ها در یک راستا قرار میگیرد.
کلیدواژه ها
- آزادی عقیده
- ابوزید
- حقوق شهروندی
- زبان‌شناسی
- عقل‌گرایی
- نومعتزله هرمنوتیک