تنظیم گری در نظام پرداخت بانکی با تاکید بر ابزارهای فناورانه

تنظیم گری در نظام پرداخت بانکی با تاکید بر ابزارهای فناورانه عنوان پایان نامه ای است که توسط مصطفی سلطانی، با راهنمایی مهدی هداوند و با مشاوره محمدرضا ویژه در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

عنوان	تنظیم گری در نظام پرداخت بانکی با تاکید بر ابزارهای فناورانه
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	مصطفی سلطانی
استاد راهنما	مهدی هداوند
استاد مشاور	محمدرضا ویژه
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مفهوم تنظیم گری و نحوه اعمال آن از زمان پیدایش همواره با تحولات و چالش های متعدد نظری و عملی مواجه بوده است؛ در عرصه نظام پولی و به ویژه نظام پرداخت نیز این تحولات وجود داشته و در هر نظام اقتصادی نهاد پولی (بانک مرکزی) به عنوان تنظیم گر اصلی نظام پرداخت ایفای نقش می کند. با ظهور فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی و استفاده بانک ها از این فناوری ها بخش عمده ای از جا به جایی پول و عملیات پرداخت از طریق این ابزارها و فناوری های نوین مالی عملیاتی می شود. این فناوری ها هم به لحاظ پیچیدگی فنی و هم به لحاظ ایجاد ذینفعان جدید در فرآیند گردش پول عملیات پرداخت و تسویه را دگرگون ساخته و موجب شده تا مفهوم پول و به ویژه کارکرد وسیله پرداخت بودن آن به چالش بزرگی بین نهاد پولی تنظیم گر و سایر ذینفعان تبدیل گردد. در ایران بانک مرکزی از اوایل دهه ۱۳۸۰ نظام پرداخت ملی را را ه اندازی و به تدریج تکمیل نموده و در این تحقیق صلاحیت تنظیم گری بانک مرکزی در نظام پرداخت و اختصاصا پرداخت خرد مورد بررسی قرار می گیرد. از سوی دیگر بانک مرکزی به منظور راهبری پرداخت های مهم خرد، با تصویب شورای پول و اعتبار اقدام به تاسیس یک شرکت سهامی تحت نام شاپرک و با سهام داری بخشی از ذینفعان و بازیگران عملیات پرداخت و تسویه نموده و تدوین مقررات و استانداردهای مورد نیاز نظام پرداخت خرد و همچنین پایش و نظارت بر این مقررات و استانداردها به این شرکت محول شده است. این اقدام از دو منظر قابل بررسی می باشد؛ نخست صلاحیت شورای پول و اعتبار به عنوان یک نهاد مشورتی و سیاست گذار در تجویز تفویض بخشی از وظایف نظارتی و تنظیم گری بانک مرکزی به یک شرکت و دوم جایگاه این شرکت در ساختار تنظیم گری نظام پرداخت و نحوه چینش و ترکیب سهام داران آن؛ این ترکیب سهام داری به ویژه به دلیل تعارض منافع تنظیم گر با ذینفعان نظام پرداخت و نیز مغایرت با اصول حقوق رقابت مورد بررسی قرار گرفته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست اجمالی طرح مساله ۱ فصل نخست نظام پرداخت؛ تحلیل مفهومی؛ ویژگی ها و سیر تکوین ۹ مبحث نخست پول و نقش آن در پرداخت و تسویه ۱۰ مبحث دوم مفهوم نظام پرداخت؛ ساختار و ویژگی ها ۲۰ فصل دوم تنظیم گری؛ مفهوم و ساختار آن در نظام پرداخت ایران ۴۲ مبحث نخست تنظیم گری به مثابه صلاحیت؛ مفهوم و زمینه های ظهور ۴۳ مبحث دوم نهادهای تنظیم گر نظام پرداخت و قلمرو صلاحیت آنها ۵۵ نتیجه گیری ۸۴ فهرست تفصیلی طرح مساله ۱ فصل نخست نظام پرداخت؛ تحلیل مفهومی؛ ویژگی ها و سیر تکوین ۹ مبحث نخست پول و نقش آن در پرداخت و تسویه ۱۰ گفتار نخست مفهوم پول؛ کارکردها و انواع آن ۱۱ بند نخست کارکردهای پول ۱۱ بند دوم انواع پول ۱۲ گفتار دوم نقش دولت و پشتوانه در شکل گیری مفهوم پول ۱۵ بند نخست رابطه پول و دولت ۱۶ الف نظریه دولتی پول ۱۶ ب نظریه جامعه شناختی پول ۱۷ بند دوم رابطه پول و پشتوانه ۱۸ الف مکتب پولی یا انتشار ۱۸ ب مکتب بانکی ۱۸ مبحث دوم مفهوم نظام پرداخت؛ ساختار و ویژگی ها ۲۰ گفتار نخست مفهوم نظام پرداخت و عناصر آن ۲۱ گفتار دوم ویژگی های نظام پرداخت و نقش نهاد تنظیم گر در تحقق آنها ۲۳ گفتار سوم سیر تحول و ساختار نظام پرداخت خرد ایران ۲۶ بند نخست زمینه های قانونی ایجاد نظام پرداخت ۲۶ الف قوانین پایه نظام ساز ۲۷ ب مصوبات و مقررات اجرایی ۲۸ بند دوم اقدامات عملیاتی و اجرایی ۳۱ الف قبل از تاسیس شاپرک ۳۱ ب بعد از تاسیس شاپرک ۳۳ بند سوم ظهور ابزارهای فناورانه در نظام پرداخت ۳۹ فصل دوم تنظیم گری؛ مفهوم و ساختار آن در نظام پرداخت ایران ۴۲ مبحث نخست تنظیم گری به مثابه کارکرد؛ مفهوم و زمینه های ظهور ۴۳ گفتار نخست تحلیل مفهومی و سیر تحول ۴۴ بند نخست از تنظیم اقتصادی تا تنظیم اجتماعی ۴۵ بند دوم موافقان و مخالفان تنظیم گری ۴۶ بند سوم زمینه های ظهور تنظیم گری ۴۸ الف سنت امریکایی ۴۸ ب سنت اروپایی ۵۰ گفتار دوم تنظیم گری و نظام حکمرانی ۵۲ بند نخست مفهوم حکمرانی و عناصر آن ۵۳ بند دوم جایگاه تنظیم گری در نظام حکمرانی ۵۴ مبحث دوم نهادهای تنظیم گر نظام پرداخت و قلمرو صلاحیت آنها ۵۵ گفتار نخست تنظیم گران اصلی؛ بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار ۵۸ بند نخست بانک مرکزی ۵۸ بند دوم شورای پول و اعتبار ۶۳ بند سوم ارزیابی جایگاه اصل رقابت و مدیریت تعارض منافع در ساختار تنظیم گری بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار ۶۹ الف رقابت و نقش آن در تنظیم نظام پرداخت ۶۹ ب تعارض منافع و نقش آن در تنظیم نظام پرداخت ۷۵ گفتار دوم تنظیم گران پیرامونی؛مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و کمیسیون تنظیم مقررات رادیویی ۷۶ بند نخست مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ۷۶ بند دوم کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ۸۲ نتیجه گیری ۸۴ منابع و مآخذ ۸۵ چکیده انگلیسی ۹۳

کلیدواژه ها

• نظام پرداخت
• پول
• تنظیم گری
• بانک مرکزی
• فناوری مالی
• شاپرک