توسعه و امنیت انسانی: امنیت انسانی به عنوان محور توسعه
توسعه و امنیت انسانی: امنیت انسانی به عنوان محور توسعه نام مقاله‌ای از علی اشرف نظری و بهاره سازمند است که در شماره بیست و هشتم (فروردین 1389) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.
چکیده
آنچه در دو دهه اخیر مورد توجه تحلیل گران مسائل توسعه قرار گرفته است، نوعی تغییر پارادایمی از الگوهای اقتصاد محور و درک محور توسعه به الگوی انسان محور توسعه است. باور اصلی پژوهشگران توسعه بر این بود که باید با محور قرار دادن انسان به عنوان نقطه عزیمت و هدف اصلی توسعه، نوعی بازنگری جدی در چارچوب‌ها و چشم اندازهای توسعه ایجاد کرد. در واقع از دهه ۱۹۹۰ بود که متأثر از ظهور مولفه‌های جدیدی در حوزه داخلی کشور و فضای بین المللی، بحث امنیت انسانی و ضرورت تجدیدنظر در زمینه پارادیم‌های توسعه با جدیت هر چه بیشتر پیگیری شد.
بر اساس تحلیل‌های جاری می‌توان شش حوزه اصلی را در رابطه با امنیت انسانی بر شمرد: امنیت اقتصادی که به معنای رهایی از فقر، برخورداری از امنیت غذایی و دسترسی به تغذیه پایدار است. تأمین سلامت که در برگیرنده دسترسی به امکانات درمانی، پزشکی و محافظت در برابر بیماری ها می‌باشد. امنیت زیست محیطی که در بردارنده اقداماتی برای محافظت از افراد در برابر آلودگی‌ها است. امنیت شخصی که مصون بودن از خطر جنگ و خشونت و شکنجه را در بردارد. امنیت اجتماع که به همگرایی و حفظ فرهنگ‌های سنتی و محدود اشاره دارد و امنیت سیاسی که شامل حفاظت از حقوق سیاسی و مدنی است. هدف از نگارش این مقاله بررسی جایگاه مفهوم امنیت انسانی در ادبیات کنونی توسعه است. در این مقاله، مفهوم توسعه از چشم انداز امنیت انسانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. ابتدا زمینه‌های طرح مفهوم امنیت انسانی به عنوان محور توسعه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه الگوی توسعه دولت محور و تمایز آن با الگوی جدید توسعه انسان محور ابتکارات و اقدامات صورت گرفته در حوزه توسعه و امنیت انسانی، ابزارهای ارتقای امنیت انسانی جهت تحقق توسعه مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. از آن جایی که همواره تلاش شده است تعریفی همه جانبه و تطبیق با ارزش‌ها و آرمان‌های اسلامی ایرانی از توسعه ارائه شود توسعه انسانی بیش از هر چارچوب دیگری در نظریه های کنونی توسعه می‌تواند ما را در طرح و ارائه رویکردی بومی یاری دهد. در پایان نتیجه گیری و ارزیابی چشم اندازهای آتی ادبیات توسعه در دستور کار قرار خواهد گرفت. از این منظر تلاش خواهد شد با ارائه چارچوب تئوریک متفاوت امنیت انسانی ضمن مختلف نظر به تجارب گذشته، چشم انداز جدیدی در حوزه مطالعات توسعه مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
- توسعه
- امنیت انسانی
- توسعه پایدار
- توسعه دولت محور