جاسوسی در حقوق بین‌الملل مدرن و ضرورت تدوین مقررات جهانی
جاسوسی در حقوق بین‌الملل مدرن و ضرورت تدوین مقررات جهانی نام مقاله ای است از محمود جلالی که در شماره یک دوره پنجاه و یک ( بهار 1400) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
جاسوسی در اعصار مختلف در عرصۀ جهانی وجود داشته است. اما با تحولات نوین در فناوری و پیدایش پدیدۀ تروریسم و ضرورت مقابلۀ جهانی با آن، پیچیدگی خاص خود را پیدا کرده که خود اختلافات بین‌المللی زیادی را سبب شده است. در حقوق بین‌الملل میان «جاسوسی در زمان جنگ» و «جاسوسی در زمان صلح» تفکیک خاصی صورت گرفته است. هنگام صلح، تمایز میان قلمرو ملی و بین‌المللی و در نتیجه «اصل برابری حاکمیت» جاری است و هر گونه مداخله از جمله از طریق جاسوسی که دربردارندۀ تجاوز به قلمرو ملی شناخته شود، غیرقانونی خواهد بود، زیرا «اصل تساوی حاکمیت دولت‌ها» به‌طور ضمنی «عدم مداخلۀ» دولت‌ها در امور یکدیگر و استقلال آنها را نشان می‌دهد. در عین حال، مصادیق شناخته‌شده‌ای از مداخلات قانونی از جمله از طریق جاسوسی در نظام نوین بین‌المللی وجود دارد که از جملۀ آنها می‌توان از مداخلۀ مأذون از طرف شورای امنیت به‌منظور حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و مبارزه با تروریسم، مداخله برای دفاع مشروع، مداخله با دعوت و مداخله به دلایل بشردوستانه و حقوق بشر نام برد. جاسوسی در راستای موارد مذکور با شرایطی موجه است. از طرف دیگر، «جاسوسی در زمان جنگ»، با رعایت شرایطی، به‌عنوان یک «ترفند جنگی» اصولاً به رسمیت شناخته شده است. با وجود تلاش‌های زیاد، هنوز معاهده‌ای جهانی در مورد جاسوسی به‌خصوص در شکل‌های جدید همچون جاسوسی سایبری و جاسوسی منجر به نقض حریم خصوصی اشخاص وجود ندارد. این در حالی است که جاسوسی به معنای واقعی جهانی شده و لازم است مقررات متحدالشکل، موارد مشروع و نامشروع آن را مدون سازد.
کلیدواژه‌ها
- اصل عدم مداخله
- جاسوسی
- حقوق بین الملل
- حقوق مخاصمات مسلحانه
- مسئولیت بین المللی دولت