جایگاه اصل توسعه پایدار در حقوق بین الملل ناظر بر انرژی هسته ای
 | |
| عنوان | جایگاه اصل توسعه پایدار در حقوق بین الملل ناظر بر انرژی هسته ای |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل عمومی |
| دانشجو | حجت سلیمی ترکمانی |
| استاد راهنما | سیدقاسم زمانی |
| استاد مشاور | محسن عبدالهی، محمدعلی صلح چی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
جایگاه اصل توسعه پایدار در حقوق بین الملل ناظر بر انرژی هسته ای عنوان رساله ای است که توسط حجت سلیمی ترکمانی، با راهنمایی سیدقاسم زمانی و با مشاوره محسن عبدالهی و محمدعلی صلح چی در سال ۱۳۹۱ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
امروزه یکی از اولویتهای حقوق بین الملل نیل به توسعه پایدار می باشد. توسعه پایدار توسعه ای است که در کنار لحاظ توسعه اقتصادی، ملاحظات زیست محیطی را نیز تامین نماید. با توجه به اینکه انرژی یکی از شاخص های توسعه کشورها می باشد، تنها زمانی انرژی در راستای پایداری خواهد بود که ملاحظات زیست محیطی در فرایند های توسعه تامین شود. در این راستا حقوق بین الملل انرژی در بردارنده یک سری اصول و قواعد معاهده ای و عرفی الزام آور و ترتیبات غیر الزام آور می باشد که حاکی از رعایت اصول زیست محیطی در حوزه انرژی می باشد. فرایند توسعه انرژی هسته ای، به عنوان یکی از مصادیق انرژی، با سه چالش اساسی دفن پسماندهای هسته ای، ایمنی هسته ای و مساله تغییرات آب وهوایی در حوزه پایداری زیست محیطی همراه است. اگرچه به لحاظ نظری اسناد حقوقی قابل توجهی در زمینه حل چالش های زیست محیطی مزبور در فرایند های توسعه انرژ ی هسته ای وجود دارد، ولی به لحاظ عملی فعلا به دلیل عدم وجود راهکار قاطع برای دفن پسماندهای هسته ای، وقوع حوادث هسته ای و عدم احراز نقش مثبت انرژی هسته ای در کاهش تغییرات آب و هوایی روند توسعه انرژی هسته ای با الزامات توسعه پایدار زیست محیطی هماهنگ نیست.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه ۱
بخش اول: زمینه های حقوق بین الملل ناظر بر انرژی پایدار ۱۴
فصل اول: حقوق بین الملل محیط زیست ۱۵
فصل دوم: حقوق بین الملل توسعه ۴۷
فصل سوم: حقوق بین الملل توسعه پایدار ۶۳
فصل چهارم: حقوق بین الملل انرژی ۸۳
بخش دوم: اصل توسعه پایدار در گستره حقوق بین الملل انرژی ۱۱۷
فصل اول: محتوی حقوق بین الملل ناظر بر انرژی پایدار ۱۱۸
فصل دوم: جایگاه ملاحظات زیست محیطی در حقوق بین الملل انرژی ۱۴۴
بخش سوم: انرژی هسته ای و توسعه پایدار زیست محیطی ۱۹۰
فصل اول: انرژی هسته ای و جایگاه آن در جهان ۱۹۱
فصل دوم: چالشهای پایداری زیست محیطی انرژی هسته ای ۲۰۹
نتیجه گیری: ۲۹۲
فهرست تفصیلی مطالب
مقدمه ۱
بخش اول: زمینه های حقوق بین الملل ناظر بر انرژی پایدار ۱۴
فصل اول: حقوق بین الملل محیط زیست ۱۵
گفتار اول: تعریف حقوق بین الملل محیط زیست ۱۵
گفتار دوم : تکامل حقوق بین الملل محیط زیست ۲۰
مبحث اول: دوره قبل از برگزاری کنفرانس استکهلم ۲۱
مبحث دوم: دوره محیط زیست و حقوق بشر؛ از کنفرانس استکهلم تا کنفرانس ریو ۲۳
مبحث سوم: دوره محیط زیست و توسعه؛ از کنفرانس ریو تا کنفرانس سران توسعه پایدار ۲۸
مبحث چهارم: دوره حقوق جهانی محیط زیست؛ از اجلاس جهانی در خصوص توسعه پایدار تا به امروز ۳۲
گفتار سوم: ماهیت حقوق بین الملل محیط زیست ۳۷
مبحث اول: حق بر محیط زیست از منظر حقوق بین الملل محیط زیست ۳۸
مبحث دوم: حق بر محیط زیست از منظر حقوق بین الملل بشر ۴۰
فصل دوم: حقوق بین الملل توسعه ۴۷
گفتار اول: تعریف حقوق بین الملل توسعه ۴۷
گفتار دوم: تکامل حقوق بین الملل توسعه ۵۰
مبحث اول: از کنفرانس برتوون وودز تا صدور اعلامیه حق بر توسعه ۵۰
مبحث دوم: از زمان صدور اعلامیه حق بر توسعه تا به امروز ۵۵
گفتار سوم: ماهیت حقوق بین الملل توسعه ۵۸
مبحث اول: حق توسعه به عنوان یک حق فردی– جمعی ۵۸
مبحث دوم: حق توسعه به عنوان یک حق چند بعدی ۶۰
فصل سوم: حقوق بین الملل توسعه پایدار ۶۳
گفتار اول: تعریف حقوق بین الملل توسعه پایدار ۶۳
گفتار دوم: تکامل حقوق بین الملل توسعه پایدار ۶۸
مبحث اول: از کنفرانس استکهلم تا گزارش برونتلند ۶۸
مبحث دوم: از گزارش برونتلند تا کنفرانس ریو ۷۰
مبحث سوم: از کنفرانس ریو تا به امروز ۷۱
گفتار سوم: ماهیت اصل توسعه پایدار ۷۶
مبحث اول: اجزاء و اصول توسعه پایدار ۷۶
مبحث دوم: چالش تعامل ابعاد سه گانه توسعه پایدار ۷۸
فصل چهارم: حقوق بین الملل انرژی ۸۳
گفتار اول: انواع انرژی و آثار زیست محیطی آنها ۸۳
مبحث اول: انرژی تجدید ناپذیر ۸۵
مبحث دوم: انرژی تجدید پذیر ۸۶
مبحث سوم: تاثیرات زیست محیطی استفاده از انرژیهای تجدید ناپذیر و لزوم جایگزینی آن با انرژیهای تجدید پذیر ۹۰
گفتار دوم: تعریف حقوق بین الملل انرژی ۹۵
گفتار سوم: تکامل حقوق بین الملل انرژی ۱۰۰
مبحث اول: از بحرانهای نفتی دهه ۱۹۷۰ تا معاهده منشور انرژی ۱۰۰
مبحث دوم: از معاهده منشور انرژی تا اعلامیه هزاره ۱۰۱
مبحث سوم: از اعلامیه هزاره تا اجلاس پانزدهم کمیسیون توسعه پایدار ۱۰۵
مبحث چهارم: از اجلاس پانزدهم کمیسیون توسعه پایدار تا به امروز ۱۰۸
گفتار چهارم: ماهیت حقوق بین الملل انرژی ۱۱۲
بخش دوم: اصل توسعه پایدار در گستره حقوق بین الملل انرژی ۱۱۷
فصل اول: محتوی حقوق بین الملل ناظر بر انرژی پایدار ۱۱۸
گفتار اول: تکامل حقوق بین الملل ناظر بر انرژی پایدار ۱۱۸
گفتار دوم: معیار تشخیص پایداری سیاستهای انرژی ۱۲۲
مبحث اول: ملاحظات اقتصادی ۱۲۴
مبحث دوم: ملاحظات اجتماعی ۱۲۵
مبحث سوم: ملاحظات زیست محیطی ۱۲۶
گفتار سوم: چالشهای توسعه پایدار در بخش انرژی ۱۲۸
مبحث اول: قابلیت دسترسی به انرژی ۱۲۹
مبحث دوم: کارایی انرژی ۱۳۲
مبحث سوم: انرژیهای تجدید پذیر ۱۳۳
گفتار چهارم: سناریوهای توسعه پایدار در بخش انرژی و الگوی مطلوب برای آینده ۱۳۸
مبحث اول: سناریوهای توسعه پایدار ۱۳۸
مبحث دوم: ارایه الگویی برای توسعه پایدار در بخش انرژی ۱۴۰
فصل دوم: جایگاه ملاحظات زیست محیطی در حقوق بین الملل انرژی ۱۴۴
گفتار اول: حقوق بین الملل قوام یافته ۱۴۵
مبحث اول: حقوق بین الملل معاهده ای ۱۴۶
بند اول: کنوانسیون آلودگی فرامرزی بلند مدت هوایی و پروتکلهای آن ۱۴۶
الف: کنوانسیون آلودگی فرامرزی بلند مدت هوایی ۱۴۷
ب: پروتکلهای هشتگانه منظم به کنوانسیون آلودگی فرامرزی بلند مدت هوایی ۱۴۹
بند دوم: کنوانسیون ساختاری سازمان ملل در خصوص تغییرات آب وهوایی و پروتکل کیوتو ۱۵۳
الف:کنوانسیون ساختاری سازمان ملل در خصوص تغییرات آب وهوایی ۱۵۴
ب: پروتکل کیوتو ۱۵۶
بند سوم: معاهده منشور انرژی و پروتکل آن در خصوص کارایی انرژی ۱۶۱
الف: معاهده منشور انرژی ۱۶۲
ب: پروتکل کارایی انرژی و ابعاد زیست محیطی مربوطه ۱۶۶
مبحث دوم: حقوق بین الملل عرفی ۱۶۹
بند اول: اصل پیشگیری ۱۷۴
بند دوم: تکلیف به همکاری بین المللی در کنترل خطرات زیست محیطی فرامرزی ۱۷۶
بند سوم: تکلیف به اطلاع رسانی و همکاری در وضعیتهای زیست محیطی بحرانی ۱۷۸
بند چهارم: تعهد به انجام ارزیابی های زیست محیطی ۱۷۹
گفتار دوم: حقوق قوام نیافته ۱۸۱
مبحث اول: اعلامیه استکهلم ۱۸۲
مبحث دوم: اعلامیه ریو ۱۸۲
مبحث سوم: دستور العمل ۲۱ ۱۸۳
مبحث چهارم: اعلامیه توسعه هزاره ۱۸۵
مبحث پنجم: اجلاس جهانی در خصوص توسعه پایدار ۱۸۵
مبحث ششم: طرح اجرایی ژوهانسبورگ ۱۸۷
مبحث هفتم: اعلامیه ریو+۲۰ ۱۸۷
بخش سوم: انرژی هسته ای و توسعه پایدار زیست محیطی ۱۹۰
فصل اول: انرژی هسته ای و جایگاه آن در جهان ۱۹۱
گفتار اول: چرخه انرژی هسته ای ۱۹۱
گفتار دوم: جایگاه و اهمیت انرژی هسته ای در جهان ۱۹۵
مبحث اول: دیروز( وضعیت سابق) ۱۹۷
مبحث دوم: امروز(وضعیت فعلی) ۲۰۰
مبحث سوم: فردا (روند های آتی) ۲۰۳
فصل دوم: چالشهای پایداری زیست محیطی انرژی هسته ای ۲۰۹
گفتار اول: انرژی هسته ای و نظام حقوقی مدیریت ایمنی تشعشات رادیو اکتیو ۲۱۶
مبحث اول: جایگاه نظری توسعه پایدار زیست محیطی در چارچوب ایمنی هسته ای ۲۱۶
بند اول: کنوانسیونهای ایمنی هسته ای ۲۱۷
الف: کنوانسیونهای وضعیتهای اضطراری هسته ای ۲۱۷
ب:کنوانسیون ایمنی هسته ای ۲۲۰
ج:کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوختهای مصرفی و ایمنی مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۲۳
بند دوم: استانداردها و کدهای رفتاری آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص ایمنی هسته ای ۲۲۵
الف: استاندارهای ایمنی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حمایت از افراد و محیط زیست ۲۲۶
ب: کد رفتاری ایمنی راکتورهای تحقیقاتی ۲۲۷
ج:مقررات آژانس برای انتقال ایمن مواد رادیو اکتیو ۲۲۸
د: کد رفتاری در خصوص ایمنی و امنیت منابع رادیو اکتیو ۲۲۹
ه:رهنمودهای آژانس برای حمایت رادیولوژیکی ۲۳۰
مبحث دوم: جایگاه عملی توسعه پایدار زیست محیطی در چارچوب ایمنی هسته ای ۲۳۲
بند اول: حمایت رادیو لوژیکی ۲۳۳
بند دوم: حوادث هسته ای ۲۳۴
الف:حادثه تری مایل آیلند ۲۳۵
ب:حادثه چرنوبیل ۲۳۶
ج:حادثه فوکوشیما ۲۳۶
بند سوم: استدلال های له و علیه در خصوص جایگاه عملی توسعه پایدار از منظر ایمنی هسته ای ۲۳۹
الف: استدلال های له: طرفدارن صنعت هسته ای ۲۴۰
ب: استدلال های علیه: طرفدارن محیط زیست ۲۴۱
ج:پایداری یا ناپایدرای انرژی هسته ای در چارچوب ایمنی هسته ای ۲۴۲
گفتار دوم: انرژی هسته ای و نظام حقوقی مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۴۵
مبحث اول: تعریف و انواع پسماند هسته ای ۲۴۵
بند اول: پسماند هسته ای با میزان تشعشع بالا ۲۴۷
بند دوم: پسماند هسته ای با میزان تشعشع متوسط ۲۴۸
بند چهارم: پسماند هسته ای با میزان تشعشع پایین ۲۴۸
بند سوم: پسماندهای هسته ای با میزان تشعشع بسیار پایین(معاف یا خنثی) ۲۴۹
مبحث دوم: جایگاه نظری توسعه پایدار زیست محیطی از منظر چالش پسماندهای هسته ای ۲۵۰
بند اول: کنوانسیونهای بین المللی و دستور العمل های رفتاری خاص ناظر بر مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۵۷
الف: کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوخت مصرفی و ایمنی مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۵۱
ب: دستور العمل ۲۱ ۲۵۳
ج: سند اصول مدیریت پسماندهای رادیو اکتیو آژانس بین المللی انرژی اتمی ۲۵۴
بند دوم: سایر اسناد بین المللی ۲۵۶
الف: اسناد بین المللی ناظر بر تخلیه پسماندهای هسته ای در محیط زیست دریایی ۲۵۷
ب: اسناد بین المللی مربوط به ارسال( صادرات و واردات) فرامرزی پسماندهای رادیو اکتیو ۲۵۷
مبحث سوم:جایگاه عملی توسعه پایدار زیست محیطی در چارچوب دفع پسماندهای هسته ای ۲۶۰
بند اول: استدلال های له و علیه در خصوص جایگاه عملی توسعه پایدار از منظر پسماندهای هسته ای ۲۶۵
الف: استدلال های له: طرفدارن صنعت هسته ای ۲۶۵
ب: استدلال های علیه: طرفداران محیط زیست ۲۶۸
ج:پایداری یا ناپایداری انرژی هسته ای در چارچوب پسماندهای هسته ای ۲۷۰
گفتار سوم: انرژی هسته ای و نظام حقوقی تغییرات آب و هوایی ۲۷۴
مبحث اول: جایگاه نظری مقوله انرژی هسته ای در چارچوب مسیله تغییرات آب و هوایی ۲۷۷
بند اول: استدلال های له: طرفدارن صنعت هسته ای ۲۸۰
بند دوم: استدلال های علیه: طرفدارن محیط زیست ۲۸۲
بند سوم: پایداری یا ناپایدرای انرژی هسته ای در چارچوب تغییرات آب وهوایی ۲۸۳
نتیجه گیری: ۲۹۲
فهرست منابع ۳۰۰
فهرست جداول
شکل ۱: میزان مصرف سوختهای فسیلی و غیر فسیلی در سطح جهان ۸۵
شکل ۲: میزان مصرف انرژی جهانی بین سالهای ۲۰۳۵–۱۹۹۰ ۸۷
شکل
- ده کشور اول تولید کننده گازهای گلخانه ای در سال ۲۰۰۹ ۹۳
شکل
- سرمایه گذاری در زمینه انرژیهای تجدید پذیر توسط ده کشور برتر در سالهای ۲۰۰۹ و۲۰۱۰ ۱۳۳
شکل ۵: نحوه ایجاد انرژی هسته ای از طریق فرایند شکافت و گداخت هسته ای ۱۹۳
شکل
- بودجه تخصیصی به انرژی هسته ای در فاصله سالهای ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۸ توسط کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی ۱۹۶
شکل۷ : تعداد راکتورهای فعال، تحت ساخت و ظرفیت تولید الکتریسته آنها بر طبق آمار۲۰۱۱ ۲۰۱
شکل ۸: سهم انرژی هسته ای در تولید الکتریسته در کشورهای مختلف تا
دسامبر ۲۰۱۰ ۲۰۲
شکل ۹: ظرفیت منابع مختلف تولید انرژی در تامین الکتریسته در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۳۵ ۲۰۴
شکل ۱۰: سهم منابع انرژی در تامین تقاضای انرژی اولیه جهانی تا سال ۲۰۳۵ ۲۰۵
شکل
- ظرفیت اسمی تولید الکتریسته هسته ای در سالهای ۲۰۱۰، ۲۰۱۵ و ۲۰۲۰ توسط
کشور برتر هسته ای در سال ۲۰۱۰ ۲۰۷
شکل
- میزان ذخایر اورانیوم و تولید آن بر مبنای تخمین ۲۰۱۱ ۲۱۰
شکل ۱۳:دیدگاه برخی از کشورها به مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۶۵
شکل ۱۴:شاخص فاکتور شکل بر ای ارزیابی پایداری مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۷۱
شکل ۱۵:شاخص فاکتور نقطه پایداری بر ای ارزیابی پایداری مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۷۱
شکل ۱۶: ارزیابی پایداری سیستم مدیریت پسماندهای هسته ای ۲۷۲
شکل ۱۷:سهم کشورهای عضو ضمیمه یک پروتکل کیوتو در انتشار گازههای گلخانه ای در سال ۲۰۰۹ ۲۷۶
کلیدواژه ها
- انرژی هسته ای
- حقوق بین الملل
- توسعه پایدار
- پسمانده پرتوزا
- ارزیابی اثر زیست محیطی
- تغییر آب و هوایی
- آژانس بین المللی انرژی اتمی (آی.آ.ای.آ)
- مدیریت پسماند
- حقوق بین الملل انرژی
- توسعه پایدار
- انرژی هسته ای