جنبه های کیفری رانت اقتصادی در حقوق ایران
 | |
| عنوان | جنبه های کیفری رانت اقتصادی در حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | وحید رضوانی |
| استاد راهنما | محمدخلیل صالحی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
جنبه های کیفری رانت اقتصادی در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط وحید رضوانی، با راهنمایی محمدخلیل صالحی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
رانت اقتصادی سودبادآورده ایست که در بستر فعالیت های غیراقتصادی شروع به رشد قارچ گونه نموده که با اتلاف منافع اقتصادی انتقال منابع را از فعالیت های مولد به فرصت طلبانه سوق می دهد که این فرآیند اشتباه نه تنها سیستم سیاسی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده بلکه کار و تلاش را از چهره افراد جامعه سلب می نماید. آسیب پذیر بودن اقتصاد ایران از این پدیده ناخوشایند که در کاهش رشد اقتصادی و افزایش تورم و بیکاری نقش چشمگیری را ایفا می نماید از سالیان متوالی جز دغدغه های قانونگذار بوده که به دلایل سیاسی و بعضا اقتصادی از جرم انگاری مستقیم آن کوتاهی شده در این میان قوه قضاییه چندی پیش با ارایه لایحه ی مبارزه با رانتخواران برای اولین بار مصمم بر جرم انگاری علیه ویژه خواران شده است اما باید گفت در این زمینه بدون نقص و کامل عمل نکرده زیرا مشخص نیست رانت اقتصادی و مصادیق آن چگونه است؟ و حقوق موضوعه ایران چه واکنش قابل توجهی را نسبت به رانت اقتصادی داشته است؟ همچنین لایحه مبارزه با پدیده رانتخواری در پوشش مصادیق رانتخواری و پیشگیری کیفری چگونه عمل نموده است؟ در تحقیق حاضر تلاش شده است با بررسی مباحث حقوقی، اقتصادی و سیاسی به یافتن پاسخ این سوالات بپردازیم. خلاصه یافته های این پژوهش بر آن شد هر شخص بر خلاف ضوابط قانونی یا رقابت ناسالم اقتصادی با استفاده از اعمال نفوذ سیاسی یا اقتصادی به امتیازاتی دست یابد رانتخوار محسوب و مستحق مجازات است. علاوه بر اینکه مصادیق منطبق با رانت اقتصادی در حقوق موضوعه ایران به طور دقیق بررسی شده، مزایای و معایب لایحه مبارزه با رانتخواران و چگونگی تعقیب و رسیدگی متهمین این جرایم به تفصیل در این پایان نامه شرح داده خواهد شد.
ساختار و فهرست پایان نامه
عنوان صفحه مقدمه
الف– بیان مسیله
ب– سوالات تحقیق
پ– فرضیه های تحقیق
ت– سابقه و پیشینه تحقیق
ث– ضرورت انجام تحقیق
ج– اهداف تحقیق
چ– جنبه جدید بودن تحقیق
ح– روش تحقیق
خ– سامانه تحقیق
فصل اول: کلیات
مبحث اول: معنای لغوی و اصطلاحی و انواع رانت
گفتار اول: معانی لغوی و اصطلاحی
۱ رانت
۲ کیفر
۳ فساد
۴ فساد مالی
۵ رانت اقتصادی
۶ دولت رانتیر
۷ اقتصاد سیاسی
۸ فساد قانونی
۹ رانت جویی و رانت خواری
۱۰ جرم اقتصادی
گفتار دوم: انواع رانت
۱ رانت اقتصادی
۲ رانت سیاسی
۳ رانت قضایی
۴ رانت اطلاعاتی
۵ رانت نفتی
۶ رانت آموزشی
۷ رانت جهش قیمتی یا تورمی
۸ رانت انتخاباتی
۹ رانت در موسسات به اصطلاح خیریه
مبحث دوم: پیشینه رانت
گفتار اول: پیشینه محتوا موضوع بر اساس نظرات نهج البلاغه
بند اول: رانت سیاسی
۱ پاسخگو بودن دولت در نهج البلاغه
۲ گردش نخبگان و مشارکت سیاسی
بند دوم: رانت اقتصادی
۱ توجه به درآمدهای عمومی و مالیات دولتی
۲ نفی رانت خواری حاکمان و فرزندان آن ها
۳ تشویق فرهنگ تولید و ترویج کارمولد
گفتار دوم: پیشینه موضوع در دوران قاجار و پهلوی در ایران
بند اول: عصر قاجار
بند دوم: عصر پهلوی اول (دوران رضا شاه)
بند سوم: عصر پهلوی دوم (دوران محمدرضا شاه)
گفتار سوم: پیشینه موضوع در دوران جمهوری اسلامی ایران
بند اول: دهه ی اول انقلاب (سال های بین ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۸)
بند دوم: دهه ی اول انقلاب به بعد (از ۱۳۶۸ تا عصر حاضر)
مبحث سوم: ضرورت جرم انگاری رانت اقتصادی
مبحث چهارم: تاثیرات رانت به نظام اقتصادی
گفتار اول: تاثیر رانت به نظام تولید
گفتار دوم: تاثیر رانت به نظام پولی و ارزی
گفتار سوم: تاثیر رانت به نظام صادرات و واردات
گفتار چهارم: تاثیر رانت به نظام توزیع
فصل دوم: ابعاد رانت اقتصادی از منظر حقوق ماهوی
مبحث اول: مصادیق مجرمانه منطبق با رانت اقتصادی
گفتار اول: رانت اقتصادی مستلزم مجازات حدی
بند اول: پیش خرید فراوان تولیدات کشاورزی و سایر تولیدات مورد نیاز عامه و امثال آنها
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۲–۱– تولیدات کشاورزی
۲–۲– سایر تولیدات مورد نیاز عامه:
۳ عنصر روانی
۳–۱– سوء نیت عام
۳–۲– سوء نیت خاص
بند دوم: فروش غیر مجاز تجهیزات فنی و مواد اولیه
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۲–۱– رفتار مجرمانه
۲–۲– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۲–۳– نتیجه گیری
۳ عنصر روانی
بند سوم: رشا و ارتشا عمده در امر تولید یا مجوزهای تولیدی
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۲–۱– رفتار مجرمانه
۲–۲– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۲–۳– نتیجه گیری
۳ عنصر روانی
۳–۱– سوء نیت عام:
۳–۲– سوء نیت خاص:
گفتار دوم: رانت اقتصادی مستلزم مجازات تعزیری ساده
بند اول: قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد
۱ مفهوم سلامت و فساد اداری
۱–۱– فساد اداری
۲ مقابله با فساد بر اساس فرمان
ماده ای رهبر معظم انقلاب
۲–۱– ریوس فرمان رهبر انقلاب در خصوص مبارزه با فساد و تناقض قانون ارتقای سلامت اداری با این فرامین :
۳ مزایای قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد
۴ مجازات و محرومیت غیر مستقیم رانت خواری
۴–۱– تاخیر، ناقص یا برخلاف واقع وارد نمودن اطلاعات در پایگاه اطلاع رسانی
۴–۲– فرار از پرداخت عمومی و دولتی توسط اشخاص به طرق مختلف ۵۰ ۴–۳– عدم اطلاع رسانی از شروع یا وقوع جرایم مالی
۴–۳–۱– توسط مسیولان و کارکنان اداری
۴–۳–۲– توسط بازرسان و کارشناسان و حسابرس ها
بند دوم: جرایم و مجازات ها مرتبط با ویژه خواری در قانون بازار بورس و اوراق بهادار:
۱ سوء استفاده از اطلاعات نهانی یا افشا و انتشار آن ها
۱–۱– عنصر قانونی
۱–۲– عنصر مادی
۲–۲– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۲–۳– نتیجه مجرمانه:
۲ معامله اوراق بهادار با استفاده از اطلاعات نهانی
۲–۱– عنصر قانونی
۲–۲– عنصر مادی
۲–۲–۳ نتیجه
۳ افشاء اسرار اشخاص توسط کارگزار، معامله گر، بازارگردان و مشاور سرمایه گذاری بدون مجوز
۳–۱– عنصر قانونی
۳–۲– عنصر مادی
۳–۳– عنصر روانی
بند سوم: تصدی بیش از یک شغل دولتی
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۳ عنصر معنوی
بند چهارم: مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۲–۱ رفتار فیزیکی
۲–۲– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۲–۳ نتیجه
۳ عنصر معنوی
۴–۳–۱– کارکنان دولت و سایر اشخاص مذکور در ماده
قانون و برخی اقربا آن ها
۴–۳–۲– مسیولین و مقامات مجاز و کارکنان دستگاه های طرف قرارداد و معامله
بند پنجم: تحصیل منفعت به واسطه تدلیس در معاملات دولتی یا تقلب در ساختن آن
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۲–۱ رفتار فیزیکی
۲–۲ شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۲–۳ نتیجه
۳ عنصر معنوی
گفتار سوم: رانت اقتصادی مستلزم مجازات تعزیری مشدد
بند اول: تبانی در معاملات دولتی
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی:
۳ عنصر معنوی
بند دوم: اخذ پورسانت در معاملات خارجی
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۳ عنصر معنوی
بند سوم: تضییع وجوه و اموال دولتی در اثر اهمال و تفریط
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی
۳ عنصر معنوی
بند چهارم: اعمال نفوذ بر خلاف حق
۱ عنصر قانونی
۲ عنصر مادی (اعمال نفوذ در ازای منفعت (ماده ا ق ا ن ب ج) و در شرایط خاص (ماده۲ قانون مذکور)
۲–۱ رفتار فیزیکی
۲–۲ شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم
۳ عنصر معنوی
بند پنجم: رسیدگی به دارایی، مقامات، مسیولان و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران
بند ششم: تحصیل مال از طریق نامشروع
۱– عنصر قانونی
۲– عنصر مادی
۲–۱– رفتار مجرمانه
۲–۲– شرایط و اوضاع و احوال لازم تحقق جرم
۲–۳– نتیجه
۳ عنصر روانی
مبحث دوم: مسیولیت کیفری دخالت کنندگان در رانت اقتصادی
گفتار نخست: رانت اقتصادی سازمان یافته
گفتار دوم: مشارکت در رانت اقتصادی
بند اول: مشارکت در جرایم حد
بند دوم: مشارکت در جرایم تعزیری
گفتار سوم: معاونت در رانت اقتصادی
بند اول: نظام یگانگی معاونت در جرم
بند دوم: نظام چندگانگی معاونت در جرم
مبحث سوم: قواعد عام ناظر بر جرایم منطبق با رانت اقتصادی
گفتار اول: کیفیات مخففه
بند اول: اعمال تخفیف در جرایم حدی
بند دوم: اعمال تخفیف در جرایم تعزیری
گفتار دوم: کیفیات مشددِ
گفتار سوم: تعلیق و تعویق و آزادی مشروط
بند اول: تعویق صدور حکم
بند دوم: تعلیق اجرای مجازات
بند سوم: آزادی مشروط
فصل سوم: ابعاد رانت اقتصادی از منظر حقوق شکلی
مبحث اول: شیوه تعقیب و تحقیق در جرم رانتخواری
گفتار اول: شیوه تعقیب
بند اول: شکایت شاکی
۱ سازمان بورس و اوراق بهادار
۲ شورای رقابت مذکور در قانون اجرای سیاست های کلی اصل
ق ا
بند دوم: اقرار متهم
بند سوم: گزارش ضابطان
۱ کارکنان ویژه سازمان بورس و اوراق بهادار:
۲ وزارت اطلاعات:
۳ پلیس اقتصادی
۴ ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی
بند چهارم:اعلام جرم توسط افراد عادی
گفتار دوم: شیوه های خاص تحقیقاتی در خصوص جمع آوری ادله و مستندات جرم
بند اول: استفاده از سیستم های الکترونیکی و اطلاعات هوشمند
بند دوم: استفاده از مخبران بزهکار
بند سوم: دام گستری
بند چهارم: شهود
مبحث دوم: شیوه حفظ و توقیف اموال بدست آمده از جرم
گفتار اول: توقیف اموال حاصل از جرم
بند اول: توقیف موقت (ضبط)
بند دوم: توقیف دایم (مصادره)
گفتار دوم: شیوه حفظ و نگهداری اموال حاصل از جرم
مبحث سوم: قرار تضمین حضور متهمان
گفتار اول: قرارهای تامین بالنسبه سبک
گفتار دوم: قرارهای تامین بالنسبه سنگین
بند اول: اصدار قرار کفالت و وثیقه
بند دوم: قرار بازداشت موقت
مبحث چهارم: دادرسی ویژه اشخاص خاص
گفتار اول: نظامیان
گفتار دوم: روحانیون
گفتار سوم: اطفال و نوجوانان
مبحث پنجم: ایجاد محدودیت های دفاعی برای متهمان
گفتار اول: محدودیت دسترسی به وکیل
گفتار دوم: تقدم اماره مجرمیت بر اصل برایت
گفتار سوم: سایر محدودیت های دفاعی
بند اول: تسریع دادرسی
بند دوم: محدودیت گسترده در پذیرش مرور زمان
نتیجه گیری :
پیشنهادات
فهرست منابع و ماخذ
الف) کتب
ب) تقریرات و پایان نامه
ج) مقالات
د) سایت های حقوقی داخلی
کلیدواژه ها
- اقتصادی
- حقوق موضوعه
- رانت
- کیفری
- ایران