حفاظت از تنوع زیستی دریایی و مناطق حفاظت شده دریایی در اسناد بین المللی و نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | حفاظت از تنوع زیستی دریایی و مناطق حفاظت شده دریایی در اسناد بین المللی و نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | عبداله فخری |
| استاد راهنما | داوود هرمیداس باوند |
| استاد مشاور | محمدتقی رضایی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | مرکز پیام نور تهران |
حفاظت از تنوع زیستی دریایی و مناطق حفاظت شده دریایی در اسناد بین المللی و نظام حقوقی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط عبداله فخری، با راهنمایی داوود هرمیداس باوند و با مشاوره محمدتقی رضایی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.
چکیده
بخش نخست این پایان نامه ضمن بررسی اصول کلی حقوق بین الملل محیط زیست و توجه به نقاط تلاقی علوم طبیعی و حقوق بین الملل در زمینه حفاظت از تنوع زیستی به بررسی نحوه تغییر رویکرد حقوق بین الملل نسبت به موضوع تنوع زیستی دریایی طی چند دهه اخیرپرداخته است، تغییر رویکردی که از اکتشافات جدید علمی نشات گرفته است. در انتها توصیه شده است که کشورها ، از جمله کشورایران، با مشارکت فعالتر در کنوانسیون های بین المللی به بهبود وضعیت ضمانت اجرای این اسناد کمک کنند و همانطور که در بخش دوم اشاره شده از همین طریق خلاء حقوقی موجود در نظام حقوقی داخلی خود را نیز بر طرف سازند. در ادامه به اسناد منطقه ای مرتبط با دو منطقه خلیج فارس و دریای مازندران پرداخته شده تا ضمن بررسی نقاط ضعف این اسناد در صورت امکان راه حلی اندیشیده شود. در نهایت پیشنهاد شده تا در در هر دو منطقه دریایی مذکور نهادهایی منطقه ایجاد شود که قادر به اخذ تصمیمات لازم الاجرا بوده و بتوانند بر نحوه اقداماتی که برای حفظ تنوع زیستی منطقه انجام می شود کنترل داشته باشند. همچنین با توجه به دولتی بودن اقتصاد و فعالیتهای اقتصادی در ایران و اینکه در نتیجه ،آلوده ساز اصلی محیط زیست در ایران نهادهای وابسته به قوه مجریه هستند، بر پیشنهادصاحبنظران مبنی بر ضرورت خارج شدن سازمان حفاظت محیط زیست از مجموعه قوه مجریه و پیوستن آن به مجموعه قوه قضاییه به منظور دستیابی به اجرای موثرتر قانون صحه گذاشته شده است.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه و طرح تحقیق ۱
کلیات: چیستی تنوع زیستی و مخاطرات آن ۷
الف)چیستی تنوع زیستی و تنوع زیستی دریایی ۷
ب)تنوع زیستی دریایی و مخاطرات ۱۲
۱) آلودگی دریایی (عامل غیرمستقیم نابودی تنوع زیستی) ۱۳
_مقدمه ۱۳
_تعریف آلودگی و عوامل آلاینده و منشاء آنها ۱۵
_منشاء و منبع آلودگی های دریایی و آلاینده ها ۱۸
۲) سایر عوامل مخاطره آمیز برای تنوع زیستی دریایی ۲۵
بخش اول– تنوع زیستی در حقوق ۲۸
مقدمه ۲۸
فصل اول– اصول اساسی حفاظت از محیط و روند توسعه بین الملل محیط زیست با تاکید حفاظت از تنوع زیستی دریایی ۳۳
مقدمه ۳۳
مبحث اول– روند توسعه حقوق بین الملل محیط زیست با تاکید بر حقوق حفاظت از تنوع زیستی ۳۳
مقدمه ۳۳
گفتار اول– کنفرانس و اعلامیه استکهلم ۳۶
گفتار دوم– اسناد حقوقی بعد از کنفرانس استکهلم تا کنفرانس ریو ۳۹
گفتار سوم– کنفرانس ریو (اعلامیه ریو و دستور کار ۲۱) ۴۰
گفتار چهارم– کنفرانس ریو ۴۲
مبحث دوم– اصول اساسی حقوق بین الملل محیط زیست ۴۵
مقدمه ۴۵
گفتار اول– حقوق حاکمه دولتها بر منابع طبیعی قلمرو تحت صلاحیت و کنترل خویش ۴۶
گفتار دوم– تکلیف دولتها در حفاظت از محیط زیست از طریق اتخاذ تدابیر احتیاطی و پیشگیرانه ۴۸
گفتار سوم– اصل مسیولیت مشترک اما متفاوت دولتها در حفاظت از محیط زیست ۵۲
گفتار چهارم– اصل تعهد به اطلاع رسانی، همکاری و کمک در مواقع اضطراری زیست محیطی ۵۳
گفتار پنجم– اصل مسیولیت پرداخت غرامت از سوی آلوده کننده محیط زیست ۵۶
گفتار ششم– اصل انصاف و فقرزدایی ۵۷
گفتار هفتم– اصل حکمرانی شایسته (به زمامداری) ۵۹
فصل دوم– حفاظت از تنوع زیستی دریایی در چارچوب اسناد جهانی حقوق بین الملل ۶۵
مقدمه ۶۵
مبحث اول– شیوه های نظام بخشی و بهبود تنوع زیستی ۶۶
مبحث دوم– اسناد جهانی حقوق بین الملل قابل اعمال در مورد همه گونه ها، اکوسیستم ها و زیستگاه ها ۶۷
مقدمه ۶۷
گفتار اول– کنوانسیون تنوع زیستی ریو ۶۸
بند اول– پیشینه ۶۸
بند دوم– اهداف و اصول کنوانسیون ۶۹
بند سوم– تعهدات اصلی اعضای کنوانسیون ۷۰
الف– تعهدات و مسیولیتهای زیست محیطی دولتها ۷۰
ب– تعهدات دولتها مبنی بر حفاظت و استفاده پایدار از محیط زیست ۷۲
ج– تعهد دولتها مبنی بر در دسترس قرار دادن و صدور فن آوری ۷۷
۱– دسترسی به منابع تکنولوژی ۷۷
۲– بیوتکنولوژی ۸۰
د– تعهدات مالی دولتها ۸۱
بند چهارم– حفاظت و استفاده پایدار از تنوع زیستی دریایی در کنوانسیون ریو ۸۱
گفتار دوم– کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های جانوران و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض ۸۳
بند اول– پیشینه ۸۳
بند دوم– اهداف و قلمرو کنوانسیون ۸۴
بند سوم– تعهدات اعضا ۸۵
بند چهارم– ضمیمه های سایتس و چگونگی حمایت از گونه ها در آنها ۸۵
الف– گونه های ضمیمه
۸۵
ب– گونه های ضمیمه
۸۶
ج– ضمیمه
۸۷
بند پنجم– سایتس و حفاظت از گونه های دریایی ۸۸
مبحث سوم– حقوق بین الملل صید آبزیان (اسناد جهانی حقوق بین الملل قابل اعمال در مورد منابع زنده و اکوسیستم های دریایی) ۸۹
مقدمه ۸۹
گفتار اول– نظام معاهده ای کنوانسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲ و حفاظت از تنوع زیستی دریایی در قالب حقوق صید آبزیان ۹۱
مقدمه ۹۱
بند اول– آبهای سرزمینی، آبهای مجمع الجزایری و فلات قاره ۹۲
بند دوم– منطقه انحصاری– اقتصادی ۹۳
بند سوم– دریای آزاد ۹۵
گفتار دوم– کنفرانس محیط زیست و توسعه ملل متحد ۹۷
گفتار سوم– موافقتنامه اوت ۱۹۹۵ نیویورک راجع به ذخایر ماهی های دو کاشانه ای ۹۸
مقدمه ۹۸
بند اول– هدف و قلمرو موافقتنامه ۹۹
بند دوم– حقوق و تکالیف و اختیارات دولتها ۱۰۰
الف– حقوق و تکالیف دولتها ۱۰۰
ب– اختیارات دولت ساحلی ۱۰۱
ج– تکالیف و اختیارات دولت صاحب پرچم ۱۰۴
د– تدابیر متخذه از جانب دولت صاحب بندر ۱۰۶
گفتار چهارم– قواعد مربوط به صید با استفاده از تورهای عظیم دریایی ۱۰۷
گفتار پنجم– حفاظت از گونه های خاص (پستانداران دریایی و ماهی های تن) ۱۰۹
مقدمه ۱۰۹
بند اول– نهنگها ۱۱۰
بند دوم– ماهی های تن ۱۱۲
مبحث چهارم– اسناد جهانی برای حفاظت از محیط زیست دریاها و اقیانوسها در برابر آلودگی ۱۱۳
مقدمه و ورود به بحث ۱۱۳
گفتار اول– تخلیه مواد زاید در دریا و نظام معاهده ای حقوق بین الملل (قواعد بین المللی با قابلیت اعمال جهانی) ۱۱۷
مقدمه ۱۱۷
بند اول– کنوانسیون حقوق دریاها ۱۱۷
بند دوم– کنوانسیون لندن ۱۹۷۲ و پروتکل لندن ۱۹۹۶ ۱۱۸
الف– کنوانسیون لندن ۱۱۸
ب– پروتکل لندن ۱۹۹۶ ۱۲۰
گفتار دوم– جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها در اسناد بین المللی (قواعد بین المللی با قابلیت اعمال جهانی) ۱۲۲
مقدمه و ورود به بحث ۱۲۲
بند اول– اسنادی که کنترل آلودگی ناشی از کشتیها مستقیما در آنها لحاظ شده ۱۲۳
الف) مقررات مندرج در کنوانسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲ نیویورک ۱۲۳
ب) کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا به وسیله نفت (لندن ۱۹۵۴) ۱۲۴
۱) نگاهی به مقررات کنوانسیون ۱۲۴
۲) صلاحیتها بر طبق کنوانسیون لندن ۱۹۵۴ ۱۲۷
۳) ارزیابی تاثیر کنوانسیون لندن ۱۹۵۴ ۱۲۸
ج) کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپول ۷۸/۷۳) ۱۲۹
۱) نگاهی به کنوانسیون و مقررات آن ۱۲۹
۲) ضمایم کنوانسیون مارپول ۱۳۲
۳) پروتکل مارپول ۱۹۷۸ ۱۳۵
۴) مناطق ویژه بر طبق کنوانسیون مارپول ۱۳۶
۵) صلاحیت بر طبق کنوانسیون مارپول ۱۳۸
۶) ارزیابی تاثیر کنوانسیون مارپول ۱۴۱
د) کنوانسیون مدیریت آب توازن و رسوبات کشتی ها ۱۴۲
بند دوم) اسناد بین المللی مربوط به کاهش سوانح دریایی ۱۴۶
مقدمه و ورود به بحث ۱۴۶
الف) کنوانسیون بین المللی ایمنی حیات در دریا (سولاس ۱۹۷۴) ۱۴۷
ب) کنوانسیون بین المللی جلوگیری از تصادم در دریا، ۱۹۷۲ ۱۴۹
ج) کنوانسیون بین المللی استانداردهای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی دریانوردان ۱۵۰
گفتار سوم) قواعد بین المللی یا قابلیت اعمال جهانی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از منابع مستقر در خشکی و از طریق جو ۱۵۰
مقدمه و ورود به بحث: ۱۵۰
بند اول: کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها ۱۵۱
بند دوم: برنامه های جهانی ۱۹۹۵ (GPA) ۱۵۲
بند سوم: رویکردهای منطقه ای ۱۵۳
الف) کنوانسیون ۱۹۷۴ پاریس ۱۵۳
ب) کنوانسیون (OSPAR) ۱۵۴
ج– پروتکل های منطقه ای UNEP ۱۵۴
بند چهارم: آلودگی جوی ۱۵۵
گفتار چهارم: مقررات مربوط به جلوگیری از آلودگی ناشی از فعالیت در بستر دریاها ۱۵۶
بخش دوم_ حفاظت از تنوع زیستی دریایی در حقوق داخلی ایران و اسناد منطقه ای خزر و خلیج فارس ۱۵۸
مقدمه و ورود به بحث ۱۵۸
فصل اول:حقوق ایران و حفاظت از تنوع زیستی دریایی ۱۵۹
مبحث اول: مراجع رسمی و قوانین حفاظت از تنوع زیستی دریایی در ایران ۱۵۹
گفتار اول:مراجع رسمی حفاظت از محیط زیست در ایران ۱۵۹
گفتار دوم:قوانین ایران و حفاظت از تنوع زیستی ۱۶۰
بند اول_تعاریف ۱۶۰
بند دوم_ حفاظت از گونه های دریایی در قوانین ایران ۱۶۱
بند سوم_قوانین مرتبط با حفاظت از محیط زیست دریا و اکوسیستم های دریایی در برابر آلودگی ۱۶۳
مبحث دوم_موضع ایران در قبال اسناد بین المللی حامی تنوع زیستی دریایی ۱۶۹
فصل دوم_نظام حقوقی حاکم بر حفاظت از محیط زیست خلیج فارس ۱۷۲
مبحث اول_مشخصات جغرافیایی، حساسیت و وضعیت محیط زیست خلیج فارس ۱۷۲
گفتار اول_ مشخصات خلیج فارس ۱۷۲
گفتار دوم– خلیج فارس به عنوان یک منطقه ویژه ۱۷۳
گفتار سوم– خلیج فارس به عنوان یک دریای نیمه بسته ۱۷۴
گفتار چهارم _وضعیت محیط زیست خلیج فارس ۱۷۷
مبحث دوم_ کنوانسیون منطقه ای کویت برای همکاری در حفاظت از محیط زیست دریایی در مقابل آلودگی ۱۸۰
مقدمه ۱۸۰
گفتار اول– تحلیل حقوقی کنوانسیون کویت ۱۸۲
بند اول– کنوانسیون کویت و مقررات حاکم بر آلودگی محیط زیست خلیج فارس ۱۸۲
بند دوم– مقررات بین المللی حاکم بر مواد
و
۱۸۷
الف– مقررات بین المللی مربطو به کنترل آلودگی ناشی از کشتی ۱۸۸
ب– مقررات بین المللی مر بوط به کنترل آلودگی ناشی از تخلیه مواد زاید از کشتی و وسایط نقلیه هوایی ۱۹۲
گفتار دوم– نحوه شکل گیری تعهدات دولتهای عضو در چارچوب کنوانسیون کویت ۱۹۶
بند اول– انجام اقدامات لازم برای اجرای کنوانسیون ۱۹۷
الف_ اقدامات انفرادی ۱۹۸
۱_وضع مقررات ملی ۱۹۸
۲– الحاق به کنوانسیون ۱۹۸
ب– اقدامات دسته جمعی ۱۹۹
بند دوم– الزام دولتهای عضو به همکاری با یکدیگر ۲۰۰
الف– زمینه های همکاری ۲۰۰
ب_تشکیل یک سازمان منطقه ای برای حمایت از محیط زیست دریایی ۲۰۱
ج_ تشکیل مرکز کمک های متقابل در موارد اضطراری دریاواهداف و وظایف آن ۲۰۲
بند سوم– مسیولیت و جبران خسارات در کنوانسون کویت ۲۰۳
گفتار سوم : پروتکلهای ضمیمه کنوانسیون کویت و تعهدات دولتهای عضو ۲۰۳
بند اول–نگاهی کلی به پروتکلها ۲۰۳
الف _پروتکل همکاری منطقه ای برای مبارزه با آلودگی ناشی از نفت و سایر مواد مضر در موارد اضطراری ۲۰۴
ب_پروتکل راجع به آلودگی دریایی ناشی از اکتشاف و استخراج فلات قاره ۲۰۴
ج_ پروتکل حفظ محیط زیست دریایی در برابر آلودگی ناشی از فعالیتهای مستقر در خشکی ۲۰۵
بند دوم_ تعهدات دولتهای عضو در چارچوب پروتکلهای ضمیمه کنوانسیون ۲۰۷
الف– تعهدات دولتهای عضو به موجب پروتکل همکاری منطقه ای برای مبارزه با آلودگی ناشی از نفت و سایر مواد مضر در موارد اضطراری ۲۰۷
ب– تعهدات دولتهای عضو به موجب پروتکل راجع به آلودگی ناشی از اکتشافات و استخراج از فلات قاره ۲۰۹
ج– تعهدات دولتهای عضو به موجب پروتکل ۱۹۹۰ کنوانسیون کویت راجع به منابع مستقر در خشکی ۲۱۳
گفتار چهارم_ ساختار سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی (راپمی) ۲۱۶
بند اول– شورا، رای گیری، وظایف شورا و دبیرخانه سازمان ۲۱۶
الف– شورا ۲۱۶
ب– رای گیری در شورا ۲۱۶
ج– وظایف شورا ۲۱۷
د_ دبیرخانه سازمان ۲۱۷
بنددوم– کمیسیون قضایی ۲۱۸
بندسوم– اهداف و وظایف سازمان ۲۱۸
فصل سوم_ نظام حقوقی حاکم بر حفاظت از محیط زیست دریای خزر ۲۱۹
مبحث اول_ موقعیت جغرافیایی و وضعیت محیط زیست دریای خزر ۲۱۹
گفتار اول _ موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی دریای خزر ۲۱۹
گفتار دوم _وضعیت محیط زیست دریای خزر ۲۲۲
مبحث دوم_پیشینه نظام حقوقی حاکم بر حفاظت از محیط زیست دریای خزر ۲۲۴
گفتاراول_ قراردادهای همکاری و منطقه ای برای حفاظت محیط زیست دریای خزر ۲۲۴
بنداول_ مذاکرات اولیه کشورهای ساحلی ۲۲۴
بنددوم_ طرح و توافق معروف به سی ای پی ۲۲۴
گفتار دوم_ اقدامات یونپ در رابطه با دریای خزرو طرح ابتکاری آن تحت عنوان افزایش سطح آب و آلودگی دریای خزر ۲۲۵
گفتار سوم–نقش اجلاسهای آلماتی، کارشناسان دولتهای ساحلی و رامسر در ایجاد کنوانسیون منطقه ای زیست محیطی ۲۲۵
بند۱– اجلاس منطقه ای آلماتی ۲۲۵
بند ۲– اجلاس کارشناسان دولتهای ساحلی دریای خزر در مسکو ۲۲۶
بند ۳– اجلاس رامسر جهت حمایت مالی کشورهای حاشیه دریای خزر ۲۲۷
بند ۴– ایجاد کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر (نشست تهران ۲۰۰۳) ۲۲۷
مبحث سوم_مسایل مطرح در کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر و تجلی اصول بین الملل محیط زیست در این کنوانسیون ۲۲۸
گفتار اول_تجلی اصول حقوق بین الملل در کنوانسیون حفاظت محیط زیست دریایی دریای خزر ۲۲۹
بند اول: اصل پیشگیرانه ۲۲۹
بنددوم: اصل پرداخت توسط آلوده کننده ۲۲۹
بندسوم: اصل مسیولیت دولت در جبران خسارات زیست محیطی ۲۳۲
بندچهارم: اصل دسترسی به اطلاعات ۲۳۳
الف: اطلاع رسانی و کمک در حوادث اضطراری ۲۳۴
ب: اطلاع رسانی در رابطه با آثار برون مرزی (زیست محیطی) ۲۳۵
بند پنجم:اصل همکاری ۲۳۶
گفتار دوم_مسایل مطرح در کنوانسیون تهران ۲۳۹
بند اول_ الزام به رعایت استانداردهای بین المللی ۲۳۹
بند دوم_ مشکل گونه های شانه دار مهاجم در خزر و تاکید کنوانسیون ۲۴۲
بند سوم_تشکیلات مقابله با آلودگی نفتی در شرایط اضطراری ۲۴۳
الف_ مرکز هماهنگی مقابله با آلودگی نفتی در شرایط اضطراری ۲۴۵
ب_ وظایف متقابل کشورهای ساحلی دریای خزر نسبت به مرکز منطقه ای هماهنگی مقابله با آلودگی نفتی (در شرایط اضطراری) ۲۴۶
ج_عملیات منطقه ای مقابله با آلودگی نفتی ۲۴۷
بندچهارم_ ارزیابی پیامدهای زیست محیطی ۲۴۹
بندپنجم_ پروتکل ها ۲۵۰
الف_ پروتکل های الحاقی و پروتکل های قابل پیش بینی ۲۵۱
۱_ پروتکل های الحاقی ۲۵۱
۲_پروتکل های قابل پیش بینی ۲۵۲
ب _آخرین وضعیت پروتکل های کنوانسیون تهران ۲۵۳
۱_پروتکل های در حال مذاکره ۲۵۳
۲_ پروتکل هایی که مذاکرات کارشناسی آنها شروع نشده است ۲۵۳
مبحث چهارم_ تعهدات دولت های عضو و دامنه آن در کنوانسیون ۲۵۴
گفتار اول_ ماهیت حقوقی تعهدات دولتهای عضو ۲۵۴
بنداول_ترتیبات حقوقی بین المللی برای برخورد با آلودگی دریایی ۲۵۴
الف_ رهیافت مقطعی ۲۵۴
ب_ رهیافت چارچوب ۲۵۵
ج_رهیافت جامع ۲۵۵
بند دوم_ تحلیل حقوقی تعهدات عام و خاص کنوانسیون ۲۵۶
الف_ ایرادات وارده بر تعهدات عام کنوانسیون تهران ۲۵۶
ب_ ایرادات وارده بر تعهدات خاص کنوانسیون ۲۵۸
گفتار دوم_ دامنه تعهدات دولت های عضو و مساله اجرا ۲۶۰
بنداول_ تعهد به همکاری ۲۶۰
بند دوم_ ایرادات وارده بر ماده
کنوانسیون ۲۶۱
گفتار سوم_ فرآیند حل اختلافات ومسیولیتهای ناشی از کنوانسیون ۲۶۱
بند اول_ حل اخلافات ۲۶۱
بند دوم _مسوولیت و نحوه جبران خسارات ۲۶۲
نتیجه گیری ۲۶۳
فهرست منابع ۲۶۸
کلیدواژه ها
- تنوع زیستی
- علوم دریایی
- نظام حقوقی
- ایران
- حقوق بین الملل
- خلیج فارس
- دریای خزر
- آلودگی
- روش های ماهیگیری
- اسناد بین المللی
- کنوانسیون بین المللی
- تنوع زیستی
- تنوع زیستی دریایی
- آلودگی
- صید بی رویه