حقوق متهمین مجرمین و محکومین در پرتو دادرسی عادلانه در نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | حقوق متهمین مجرمین و محکومین در پرتو دادرسی عادلانه در نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | فاطمه مزینانی |
| استاد راهنما | رضا اسلامی |
| استاد مشاور | محسن عبدالهی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۳ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
حقوق متهمین مجرمین و محکومین در پرتو دادرسی عادلانه در نظام حقوقی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه مزینانی، با راهنمایی رضا اسلامی و با مشاوره محسن عبدالهی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
بنابر اصل عدالت، حفظ امنیت اجتماعی و رعایت حقوق متهم از مهمترین اصول در قوانین کیفری به شمار می رود و تلاش در تحقق عدالت اجتماعی بر کل نظام قضایی امری واجب می باشد. هنگامی که از حقوق متهم صحبت می شود مقصود این است که ما در دادرسی های کیفری با انسانی روبرو هستیم که خواه ناخواه، روا یا ناروا، اتهام یا اتهاماتی به او نسبت داده شده است. وظیفه نظام قضایی این است که در چنین حالتی هم به حفظ حقوق فردی و هم حقوق اجتماعی بپردازد. لذا برقراری تعادل بین لزوم تعقیب مجرم و رعایت حقوق و حفظ کرامت انسانی متهم از واجبات دستگاه قضایی است. از آنجا که انسان موجودی است زنده به همراه حق، لذا باید حقوق او نیز رعایت گردد و خصوصا اگر به خاطر مسایلی، درشرایطی ویژه قرار گرفته و متهم به ارتکاب جرم یا جرایمی گردد، اینجاست که نیاز به قوانینی احساس می شود که به خوبی بتواند حقوق متهم را تضمین کند. می توان برخی از تضمینات اساسی حقوق متهم را که توسط قوانین موضوعه پذیرفته شده است این گونه برشمرد: حق داشتن وکیل مدافع، اصل برایت کیفری و فرض بی گناهی متهم، حق مصونیت از دستگیری و بازداشت خودسرانه، حق سکوت، حق برخورداری از دادرسی منصفانه، بی طرف و علنی، حق استفاده از مترجم، حق شکایت از آراء کیفری و دیگر حقوقی که رعایت و تضمین آنها همان گونه که در منابع شرعی و اسلامی ذکر شده و در قوانین نیز مورد تایید قرار گرفته است لازم می باشد. ولی همان طور که در طی مباحث مطرح خواهد شد در قوانین کیفری ما با مشکلاتی مواجه هستیم که حتی با قانون اساسی و منابع معتبر فقهی و نیز اعلامیه های منطقه ای و جهانی خیلی سازگاری ندارند و جای اصلاح این گونه قوانین و کمک به حفظ حقوق متهم خالی می باشد.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
بیان مساله ۱
پیشینه تحقیق ۲
اهداف تحقیق ۲
سوال اصلی تحقیق ۲
سوالات فرعی تحقیق ۲
فرضیه تحقیق ۳
روش تحقیق ۳
سازماندهی تحقیق ۳
فصل اول: تعاریف،اهمیت و اصول دادرسی عادلانه ۵
گفتار اول: کلیات و مفهوم متهم، مجرم و محکوم در دادرسی کیفری ۶
مبحث اول: تعاریف ۶
بند اول: متهم ۶
بند دوم: مجرم ۸
بند سوم: محکوم ۸
مبحث دوم: اهمیت و ضرورت توجه به حقوق متهم، مجرم و محکوم ۸
بند اول: خاستگاه حقوق متهم، مجرم و محکوم در اسناد بین المللی ۸
بند دوم: خاستگاه حقوق متهم، مجرم و محکوم در قوانین ایران ۱۰
بند سوم: خاستگاه حقوق متهم، مجرم و محکوم در اندیشه اسلامی ۱۱
گفتار دوم: دادرسی عادلانه ۱۳
مبحث اول: اصول دادرسی عادلانه ۱۳
بند اول: تعریف و مبنای استانداردهای دادرسی ۱۳
بند دوم : ویژگی های استانداردهای دادرسی ۱۴
۲–۱– کلی بودن استانداردهای دادرسی ۱۴
۲–۲– دایمی و الزامی بودن استانداردهای دادرسی ۱۴
۲–۳– ارزشی بودن استانداردهای دادرسی ۱۵
بند سوم: اصول دادرسی عادلانه براساس قانون اساسی ۱۵
مبحث دوم: دادرسی عادلانه در پرتو هنجارهای بین المللی ۱۵
بند اول : استانداردهای دادرسی در مقررات بین المللی ۱۵
بند دوم: اصول راهبردی دادرسی عادلانه در حقوق ایران ۱۷
بند سوم: دادرسی عادلانه در اسلام ۱۹
۳–۱– اصول دادرسی اسلامی ۲۰
۳–۲– حقوق لازم الرعایه در دادرسی ۲۱
فصل دوم: حقوق متهم در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی ۲۲
گفتار اول: حقوق متهم در مرحله کشف جرم ۲۳
مبحث اول : حقوق متهم در مرحله دستگیری ۲۳
بند اول: احضار یا جلب متهم به وسیله احضارنامه یا برگه جلب ۲۳
بند دوم: تفهیم اتهام ۲۳
بند سوم: رعایت حریم خصوصی متهم ۲۶
مبحث دوم : حقوق متهم پس از دستگیری ۲۸
بند اول: حق سکوت و حق برخورداری از وکیل ۲۸
۱–۱– حق سکوت ۲۸
۱–۲– حق برخورداری از وکیل ۳۱
بند دوم: حق احترام به حیثیت ذاتی افراد ۳۱
بند سوم: منع تعقیب و بازداشت خودسرانه ۳۲
بند چهارم: لزوم معقول بودن مدت بازداشت ۳۸
بند پنجم: حق حضور فوری نزد قاضی ۳۹
گفتار دوم: حقوق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی ۴۱
مبحث اول : حقوق متهم در مرحله بازجویی ۴۱
بند اول: لزوم ثبت دقیق بازجویی ها ۴۱
بند دوم: وجود یک مترجم در مرحله بازجویی ۴۲
بند سوم: ممنوعیت شکنجه و رفتارهای موهن ۴۲
مبحث دوم: برخورداری متهم از تضمین های دفاعی ۴۵
بند اول: لزوم اعطای مهلت و امکانات مناسب برای تهیه و ارایه دفاع ۴۵
۱–۱– حق استفاده از مشاوره و خدمات حقوقی ۴۷
۱–۲– صدور قرار تامین متناسب با اتهام و وضعیت متهم ۵۱
فصل سوم: حقوق متهم در مرحله دادرسیکیفری ۵۳
گفتار اول: شرایط تشکیل محاکم جهت حفظ حقوق متهم و تحقق دادرسی عادلانه ۵۴
مبحث اول: ویژگی های دادرسی ۵۴
بند اول: استقلال دستگاه قضا ۵۴
بند دوم: علنی بودن دادرسی ۵۵
۲–۱– مبنا و محتوای علنی بودن دادرسی ۵۷
۲–۲– حق دادرسی علنی ۵۷
۲–۳– تضمین حقوق متهم ۵۸
۲–۴– اهمیت دادرسی علنی ۵۹
مبحث دوم: ویژگی های دادرس ۶۰
بنداول: استقلال قاضی ۶۰
۱–۱– استقلال کامل ۶۰
۱–۲–استقلال در برابر قوه مجریه ۶۰
۱–۳–استقلال در برابر مسیولان قوه قضاییه ۶۰
۱–۴– استقلال در برابر افکار عمومی ۶۱
۱–۵– استقلال در برابر سایر مقامات ۶۱
۱–۶– آزاداندیشی قاضی ۶۱
بند دوم: بی طرفی قاضی ۶۴
گفتار دوم: حقوق متهم در مرحله صدور حکم ۶۶
مبحث اول: حقوق ناشی از صدور حکم ۶۶
بند اول: صدور حکم علنی ۶۶
بنددوم: تناسب ۶۷
مبحث دوم : حق تجدید نظر خواهی در فرآیند دادرسی کیفری ۶۸
بند اول: مفهوم و ماهیت تجدیدنظر ۶۸
بند دوم: ضرورت تجدیدنظر ۶۸
۲–۱– رعایت احتیاط ۶۹
۲–۲–تضمین بیطرفی در قضاوت ۶۹
۲–۳– دقت در رسیدگی قضایی ۷۰
۲–۴–افزایش اعتماد و اطمینان مردم ۷۰
بند سوم: اصول و قواعد کلی حاکم بر تجدیدنظر ۷۱
۳–۱–ذینفع بودن ۷۱
۳–۲– رعایت حقوق دفاعی ۷۳
۳–۳– منع تشدید مجازات در مرحله تجدید نظر ۷۳
۳–۴–رعایت تشریفات ۷۴
فصل چهارم : حقوق محکومین پس از دادرسی کیفری ۷۶
گفتار اول: حقوق محکومین در مرحله اجرای مجازات ۷۷
مبحث اول: حق اجرای صحیح و منصفانه مجازات ۷۷
بند اول: منع هر گونه شکنجه و رفتار غیر انسانی در موقع اجرای حکم ۷۷
مبحث دوم: حقوق محکوم در زندان ۷۸
بند اول: اصول بنیادین حقوق زندانیان ۷۹
بند دوم: اصول اساسی رفتار با زندانیان ۷۹
بند سوم: تضمین های قانونی رعایت حقوق بشر ۸۰
گفتار دوم: حقوق مجرمان پس از دوران محکومیت ۸۲
مبحث اول: حقوق شهروندی مجرمان پس از دوران محکومیت ۸۲
بند اول: برخورداری از حقوق شهروندی ۸۲
بند دوم: باز اجتماعی کردن محکومان ۸۳
مبحث دوم: ساز و کارهای تحقق حقوق شهروندی مجرمان پس از دوران محکومیت ۸۴
بند اول: بازپروری بزهکاران ۸۴
بند دوم: حق بر اشتغال از منظر عدالت اجتماعی ۸۶
۲–۱– آثار محرومیت از حق بر اشتغال ۸۷
۲–۲– تدابیر قانونی حق بر اشتغال: ۸۸
بند سوم: حق بر آموزش بزهکاران ۸۹
نتیجه گیری ۹۱
منابع و مآخذ ۹۵
کلیدواژه ها
- قانون
- مجرم
- محکومیت
- حقوق متهم
- عدالت کیفری
- نظام حقوقی
- دادرسی عادلانه
- ایران