حقوق متهم در فرآیند مربوط به تحقیقات ضابطین دادگستری
 | |
| عنوان | حقوق متهم در فرآیند مربوط به تحقیقات ضابطین دادگستری |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | فاطمه بامدادنیا |
| استاد راهنما | بهروز گلپایگانی |
| استاد مشاور | محمداسماعیل افراسیابی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
حقوق متهم در فرآیند مربوط به تحقیقات ضابطین دادگستری عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه بامدادنیا، با راهنمایی بهروز گلپایگانی و با مشاوره محمداسماعیل افراسیابی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
دستگاه قضایی و پلیس از مهمترین ارگانهای برقراری نظم و عدالت در اجتماع از طریق مبارزه با جرم و برخورد با مجرمین است منتها در این راستا نحوه رفتار این دو نهاد با متهمان یکی از دغدغه های اصلی بشر بوده است و همین نگرانی باعث شده که در اسناد بین المللی معیارهایی جهت برخورد با متهمان و حقوق لازم الرعایه ای برای آنان پیش بینی شود که نهاد عدالت کیفری ملزم به رعایت این حقوق هستند.مهمترین این حقوق در قوانین داخلی اکثر کشورها از جمله ایران وارد شده است ولی عدم اشاره به برخی موارد و عدم پیش بینی زمینه های لازم برای ارتقای رعایت این حقوق موجب شده در عمل همچنان شاهد نقض حقوق متهمین به خصوص از جانب ضابطین دادگستری باشیم.پایبندی نظام ادله اثباتی به دلایل سنتی از قبیل اقرار،شهادت،سوگند و علم قاضی،به خصوص توجه بیش از حد به اقرار و فرهنگ قضایی اقرار محوری موجب تضییع بسیاری از حقوق متهمین از جمله توسل به شکنجه توسط ضابطین برای اخذ اقرار شده است و جهت مقابله با ادله ای که با نقض حقوق متهمین به طور قانونی حاصل آمده اند سازوکار مناسبی در مقررات کیفری ایران وضع نشده است.قاعده بی اعتبار سازی ادله غیر قانونی متناسب با آنچه در حقوق پیش بینی شده است در قوانین ایران منعکس نمی باشد و چنانچه اقدامات تضمینی نیز در این خصوص صورت گیرد،شرایط فعلی نظام قضایی ایران پذیرای قاعده نمی باشد.همچنین از علل عمده نقض حقوق دفاعی متهمین،به رسمیت نشناختن حضور موثر وکیل در تمامی مراحل دادرسی به خصوص در مرحله تحقیقات مقدماتی است و محدود ساختن مداخله وکیل به حضور تشریفاتی می باشد.علاوه بر بسترهای قانونی،برخی عوامل اجرایی و سازمانی نیز در این خصوص دخیل هستند.این تحقیق تلاش دارد به بیان مهمترین حقوق دفاعی متهم و بررسی نحوه پذیرش این حقوق در اسناد بین المللی و بسترهای قانونی و عوامل فرا قانونی نقض حقوق دفاعی متهمین بپردازد.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
کلیات ۴
الف)بیان مسیله ۵
ب)هدفهای تحقیق ۶
ج)اهمیت موضوع ۶
د)سوالات و فرضیات تحقیق ۷
ه)روش تحقیق ۸
ز)پیشینه تحقیق ۸
ح)سازماندهی تحقیق ۹
بخش اول: احصاء حقوق متهم و وظایف و اختیارات ضابطین دادگستری ۱۰
فصل اول– حقوق متهم ۱۲
مبحث اول: بررسی حقوق متهم با توجه به قوانین داخلی ۱۲
گفتار نخست: اصل برایت ۱۴
الف)عدول از اصل برایت ۱۶
ب)سابقه تاریخی اصل برایت ۱۶
ج)آثار اصل برایت ۱۸
گفتار دوم: تفهیم اتهام ۲۰
الف) مفهوم تفهیم اتهام ۲۰
ب) مراحل تفهیم اتهام ۲۲
گفتار سوم:حق سکوت ۲۵
گفتار چهارم: حق داشتن وکیل ۲۹
مبحث دوم: بررسی حقوق متهم از منظر منابع فقهی و بین المللی ۳۳
گفتارنخست: حقوق متهم از منظر اسلام ۳۴
الف) آزادی از منظر اسلام ۳۵
ب)اصول دادرسی در اسلام ۳۵
گفتاردوم: اعلامیه جهانی حقوق بشر ۳۷
الف)مقدمه اعلامیه ۳۸
ب)مواد اعلامیه ۳۹
گفتار سوم: اساسنامه دیوان بین المللی کیفری ۴۰
الف)صلاحیت دیوان کیفری بین المللی ۴۱
ب)نحوه تعقیب دعوا در دیوان ۴۳
ج)تحقیق از متهم ۴۳
د) حقوق متهمان و مظنونان در مرحله تحقیقات ۴۴
گفتار چهارم: میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۴۵
فصل دوم– وظایف و اختیارات ضابطین دادگستری ۶۸
مبحث اول:انواع ضابطین دادگستری ۷۱
گفتار نخست:ضابطین عام ۷۳
گفتار دوم:ضابطین خاص ۷۶
گفتار سوم:ضابطین نظامی ۸۰
گفتار چهارم:ضابطین دادسرا در گذشته(با توجه به قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۲۹۰) ۸۲
مبحث دوم:وظایف و اختیارات ضابطین دادگستری در قانون آیین دادرسی کیفری ۸۵
گفتار نخست:کشف جرم و بازجویی مقدماتی ۸۶
الف)کشف جرم ۸۶
ب)بازجویی مقدماتی ۸۸
گفتار دوم: حفظ آثار و دلایل جرم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم ۹۰
الف)حفظ آثار و دلایل جرم ۹۱
ب)جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم ۹۲
گفتار سوم:ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضایی و پیروی از دستورات قضایی ۹۳
الف)ابلاغ اوراق قضایی و اهمیت آن ۹۳
ب)انواع ابلاغ اوراق قضایی ۹۳
ج)اجرای تصمیمات قضایی و پیروی از دستورات ۹۴
گفتار چهارم:به کار گیری سلاح توسط نیروی انتظامی ۹۴
الف)شرایط ماموران مسلح پلیس ۹۶
ب)وظایف متقابل فرماندهان و ماموران پلیس در خصوص احراز شرایط ۹۶
ج)وظایف سازمان برای ایجاد شرایط در ماموران مسلح پلیس ۹۶
د)وظایف و تکالیف فرماندهان برای احراز شرایط ماموران مسلح پلیس ۹۶
ه)مراحل تکوین تیراندازی به سوی اشخاص ۹۷
ح)شرایط قانونی تیراندازی به بازداشتی و زندانی در حال فرار ۹۷
ن)شرایط قانونی تیراندازی در مرزها ۹۷
ک)شرایط قانونی تیراندازی برای حفاظت از اماکن طبقه بندی شده ۹۷
م)شرایط قانونی بکارگیری سلاح در ناآرامی غیر مسلحانه ۹۷
و)شرایط قانونی تیراندازی در ناآرامی های مسلحانه ۹۸
ط)شرایط قانونی تیراندازی برای متوقف کردن خودروها ۹۸
ی)وظایف و مسیولیت های ماموران قبل از بکارگیری سلاح ۹۸
بخش دوم: نقض حقوق متهم در فرآیند تحقیقات مقدماتی ۱۰۳
فصل اول: نقض حقوق متهم در فرآیند دستگیری ۱۰۴
مبحث اول: قواعد ناظر به معاینات محلی و تفتیش منزل متهم ۱۰۵
گفتار نخست: معاینه محل و ضبط اشیاء ۱۰۵
الف) معاینه محل ۱۰۵
ب) ضبط اشیاء ۱۰۷
گفتار دوم: استماع شهادت شهود ۱۰۸
الف)تعریف شاهد و مطلع ۱۰۹
ب)کیفیت تحقیق از شهود و مطلعین ۱۱۰
گفتار سوم: بازرسی و تفتیش منزل ۱۱۳
گفتار چهارم: ضبط و ثبت مراسلات و مکالمات تلفنی ۱۱۶
مبحث دوم: قرارهای صادره توسط دادسرا ۱۱۸
گفتار نخست:قرارهای تامین ۱۱۹
الف) التزام به حضور با قول شرف ۱۲۲
ب) التزام به حضور با تعیین وجه التزام ۱۲۲
ج) التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام ۱۲۲
د) التزام به معرفی نوبتی خود به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام ۱۲۳
ه) اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله ۱۲۳
و) اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول ۱۲۳
ز) بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی ۱۲۳
گفتار دوم:قرارهای اعدادی ۱۲۴
الف)قرار نیابت قضایی ۱۲۴
ب)قرار تامین خواسته ۱۲۵
ج)قرار رد یا قبول تبدیل تامین خواسته ۱۲۶
د)قرار رد درخواست صدور قرار تامین خواسته ۱۲۶
ه)قرارمعاینه محل ۱۲۶
ز)قرار تفتیش و بازرسی منازل و اماکن و کشف آلات و ادوات جرم ۱۲۷
ح)قرار ارجاع امر به کارشناس وخبره ۱۲۷
ک)قرار تحقیق محلی ۱۲۷
ن)قرار اناطه ۱۲۸
و)قرار مهر و موم محل ۱۲۸
گفتار سوم:قرارهای نهایی ۱۲۸
الف)قرار منع تعقیب ۱۲۹
ب)قرار موقوفی تعقیب ۱۳۰
ج)قرار عدم صلاحیت ۱۳۰
گفتار چهارم:قرارهای جانشین (کنترل قضایی) ۱۳۰
فصل دوم: نقض حقوق متهم در بازداشت موقت ۱۳۴
مبحث اول:اصول حاکم بر قرار بازداشت موقت ۱۳۵
گفتار نخست:حقوق متهم در بازداشتگاه ۱۳۷
گفتار دوم:مقاومت در برابر بازداشت غیر قانونی و ضمانت اجرای بازداشت غیر قانونی ۱۴۰
الف)مقاومت در برابر بازداشت غیر قانونی ۱۴۰
ب)ضمانت اجرای بازداشت غیرقانونی ۱۴۱
گفتار سوم:مدت بازداشت موقت و حق اعتراض متهم نسبت به قرار بازداشت ۱۴۲
الف)مدت بازداشت موقت ۱۴۲
ب)حق اعتراض متهم نسبت به قرار بازداشت ۱۴۲
گفتار چهارم:جبران خسارت ناشی از بازداشت غیر قانونی ۱۴۳
مبحث دوم: شکنجه متهم در بازداشت ۱۴۸
گفتار نخست:مفهوم شکنجه،شکنجه گر و هدف از شکنجه ۱۵۰
الف)مفهوم شکنجه ۱۵۰
ب)شکنجه گر ۱۵۱
ج)هدف از شکنجه ۱۵۲
گفتار دوم:قرار دادها و قوانین بین المللی در منع شکنجه ۱۵۲
گفتار سوم:شکنجه های مادی و فیزیکی ۱۵۶
گفتار چهارم:شکنجه های معنوی و روانی ۱۵۸
نتیجه گیری ۱۶۰
پیشنهادات ۱۶۲
فهرست منابع و ماخذ ۱۶۳
کلیدواژه ها
- حق دفاع متهم
- دادگستری
- اصل برایت
- رسیدگی کیفری
- حقوق متهم
- وظایف ظابطین
- سیاست عدالت کیفری
- شکنجه و آزار
- حقوق بشر