حقوق کیفری در جدال میان دو ارزش صلح و عدالت
 | |
| عنوان | حقوق کیفری در جدال میان دو ارزش صلح و عدالت |
|---|---|
| رشته | حقوق کیفری و جرم شناسی |
| دانشجو | احمدعلی صادقی |
| استاد راهنما | رحیم نوبهار |
| استاد مشاور | محمدعلی اردبیلی، رجب گلدوست جویباری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۲ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
حقوق کیفری در جدال میان دو ارزش صلح و عدالت عنوان رساله ای است که توسط احمدعلی صادقی، با راهنمایی رحیم نوبهار و با مشاوره محمدعلی اردبیلی و رجب گلدوست جویباری در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
صلح و عدالت ، به عنوان دو ارزش اساسی، نقش کلیدی در کیفیت، مقبولیت و موفقیت تصمیم گیری های عمومی دارند. با این حال، همانند سایر مفاهیم اجتماعی و انسانی، این دو مفهوم به–صورت ضروری هم نشین و سازگار نیستند و احتمال تعارض و تزاحم میان آن ها وجود دارد؛ بنابراین مسیله ی اصلی در این پژوهش این است که آیا تعارض و تزاحم میان صلح و عدالت در حوزه ی حقوق کیفری وجود دارد؟ در صورت وقوع چنین تعارضی، سوال مهم دیگر این است که تقدم با کدام یک از این دو ارزش خواهد بود و پاس داشت کدام یک باید مقدم باشد؟ این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی و با بررسی نظریه های یگانگی و دوگانگی صلح و عدالت، استدلال های آن ها را تحلیل و ارزیابی نموده و به شناسایی زمینه های تعارض و تزاحمِ صلح و عدالت در حقوق کیفری پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با وجود ارتباط عمیق میان صلح و عدالت، صلح زمینه ی هم نشینی پدیده ها را فراهم نموده و عدالت آن ها را در جایگاه درست و شایسته ی آن ها قرار می دهد. مبنای صلح آگاهی و شناخت است؛ اما مبنای عدالت، قدرت است. این قدرت از هماهنگی میان چند نیرو به وجود می آید که خود نیازمند صلح است؛ این مسیله خود برتری صلح بر عدالت را نشان می دهد. در حقوق کیفری جلوه هایی از تعارض و تزاحم میان صلح و عدالت دیده می شود؛ زیرا صلح متکی برعفو و گذشت است که هر گونه خشونت را مردود می داند. عدالت اما بر اجرای مجازات و پاسخگویی تاکید دارد که گاهی منجر به خشونت خواهد شد. معمولا در وضعیت پس ازمنازعه، رویکرد صلح محور، عفو مجرمین را باتوجه به نقش و تاثیرگذاری آن ها در ایجاد صلح و جلوگیری از ادامه ی خشونت و بی عدالتی ضروری می داند. رویکرد عدالت محور با هدف سزادهی، به دنبال تعقیب، محاکمه و همچنین به حاشیه راندن آن ها می باشد. باتوجه به اساسنامه ی دیوان بین الملل کیفری و رویه های عملی این دادگاه در صورت تزاحم صلح با عدالت، صلح مقدم دانسته اشده است و اجرای عدالت به تعویق انداخته شده است؛ زیرا حقوق بین الملل کیفری بیشتر متکی بر صلح منفی و در پی کاهش خشونت فیزیکی است. ادامه ی خشونت را در راستای منافع عدالت نمی داند. حقوق بین الملل کیفری به عنوان چارچوب کلی برای حفظ نظم جهانی عفو را در خصوص جرایم شدید نمی پذیرد؛ از این رو سد مستحکمی فرا راه مجرمین خطرناک است. حقوق کیفری داخلی درپی دست یابی به صلح مثبت، علاوه بر کاهش خشونت فیزیکی، اصلاح فرد، ترمیم رابطه میان مجرم و بزده دیده و ایجاد صلح پایدار است. از این رو عفو مشروط را در جرایم شدید می پذیرد.
ساختار و فهرست رساله
۱ بیان مسیله
۲ اهمیت موضوع ۶
پرسشها و فرضیههای تحقیق ۷
پیشینه ی تحقیق
۶ ضرورت انجام تحقیق
۷ اهداف و کاربردهای تحقیق
۸ نوآوری تحقیق
۹ روش تحقیق
۱۰ سازماندهی تحقیق
فصل یکم: چهارچوب مفهومی صلح، عدالت و مفاهیم مرتبط
مبحث یکم: چهارچوب مفهومی صلح و عدالت
گفتار یکم: صلح
گفتار دوم: عدالت
گفتار سوم: موضع حقوق کیفری در قبال صلح و عدالت
گفتار چهارم: اختلافات داخلی و مسیلهی صلح و عدالت
مبحث دوم: رابطهی صلح و عدالت با مقوله های اخلاق، حق و سیاست
گفتار یکم: ارتباط صلح و عدالت با اخلاق
گفتار دوم: ارتباط صلح و عدالت با حق
گفتار سوم: ارتباط صلح و عدالت با سیاست
جمع بندی فصل یکم
فصل دوم: ادلهی نظریهی نفی ناسازواری میان دو ارزش صلح و عدالت
مبحث یکم: درهمتنیدگی صلح و عدالت
گفتار یکم: همگام بودن نهاد صلح، عدالت و تفسیر متفاوت آنها
گفتار دوم: صلح و عدالت معیار آشتی
مبحث دوم: یگانگی رسالت صلح و عدالت
گفتار یکم: صلح، غلبهی همانندی بر تفاوت
گفتار دوم: عدالت به مثابه ی اصل ناظم
مبحث سوم: هماوردی صلح و عدالت درحل معضلات اجتماعی
گفتار یکم: عدالت به مثابه ی عنصر لازم برای حل اختلاف
گفتار دوم: وابستگی حیات عدالت به صلح
جمعبندی فصل دوم
فصل سوم: نظریه ی دوگانگی صلح و عدالت
مبحث یکم: تفاوت دیدگاهها در خصوص مبنایی بودن هر یک از دو ارزش صلح و عدالت
گفتار یکم: صلح به عنوان مبناییترین ارزش
گفتار دوم: عدالت به مثابه ی اولین ارزش
مبحث دوم: تعارض و تزاحم میان صلح و عدالت
گفتار یکم: تعارض میان صلح و عدالت
گفتار دوم: تزاحم صلح و عدالت
مبحث سوم: نظریه تقدم صلح بر عدالت
گفتار یکم: تقدم ارزشی صلح بر عدالت
گفتار دوم: تقدم به لحاظ حق بودن
گفتار سوم: تقدم تاریخی
مبحث چهارم: دلایل سیاسی و حقوقی تقدم صلح بر عدالت
گفتار یکم: اولویت توقف خشونت بر اجرای عدالت
گفتار دوم: صلح، بستر شکلگیری عدالت
گفتار سوم: پیامدهای حقوقی تقدم صلح بر عدالت
جمعبندی فصل سوم
فصل چهارم: جلوه های تعارض صلح و عدالت در حقوق بین الملل کیفری
مبحث یکم: جایگاه صلح و عدالت در اسناد بینالمللی
گفتار یکم: نقش صلح و عدالت در پیدایش نهادهای بینالمللی با اهداف متفاوت
گفتار دوم: تزاحم صلح و عدالت با توجه به اساسنامه و قطعنامه های شورای امنیت
مبحث دوم: کشاکش ها در حفظ صلح و اجرای عدالت از نگاه نهادهای پاسدار صلح و اجرای عدالت
گفتار یکم: جایگاه ارزش صلح در شورای امنیت سازمان ملل
گفتار دوم: دیدگاه دیوان بینالملل کیفری نسبت به ارزش عدالت
مبحث سوم: تزاحم صلح و عدالت؛ فرا راه دادگاههای بینالملل کیفری
گفتار یکم: دلایل طرفداران صلح
گفتار دوم: دلایل طرفداران عدالت کیفری
گفتار سوم: محکمه ی نظامی نورنبرگ و توکیو
گفتار چهارم: دادگاههای بینالمللی یوگسلاوی و روآندا
گفتار پنجم: تقابل صلح و عدالت در منازعات کشور اوگاندا
گفتار ششم: رویارویی صلح و عدالت در سودان
مبحث چهارم: عدالت انتقالی و تنش صلح و عدالت
گفتار یکم: رویکرد عدالتمحور
بند یکم: بازدارندگی و حفظ صلح
بند دوم: مبارزه با فرهنگ معافیت از کیفر
گفتار دوم: رویکرد صلحمحور
بند یکم: ارتقای همزیستی در جوامع درحال گذار به صلح پایدار
بند دوم: تقویت زیرساخت ها برای مردم سالاری و حقوق بشر
مبحث پنجم: عدالت انتقالی و تقابل صلح و عدالت در افغانستان
گفتار یکم: تاکید جامعهی جهانی بر دولتسازی و حفظ صلح
گفتار دوم: حضور افراد متهم به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در ساختار حکومت
نتیجه گیری
منابع
کلیدواژه ها
- صلح
- عدالت
- عفو عمومی
- عدالت انتقالی
- عدالت سزادهنده