حق آگاهی متهم از دلایل تبرئه‌کنندۀ در اختیار دادستان (از الگوی سادۀ دیوان عالی ایالات متحده تا تکامل مقید در دادگاه‌های کیفری بین‌المللی
حق آگاهی متهم از دلایل تبرئه‌کنندۀ در اختیار دادستان از الگوی سادۀ دیوان عالی ایالات متحده تا تکامل مقید در دادگاه‌های کیفری بین‌المللی مقاله ای از جواد صالحی که در شماره سیزدهم (تابستان 1396) نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.
چکیده
حق آگاهی متهم از دلایل تبرئه‌کنندۀ در اختیار دادستان از بایسته‌های دادرسی عادلانه است. بر این اساس، دادستان قبل از شروع محاکمه، مکلف به افشای دلایل تبرئه‌کنندۀ در اختیار خویش به متهم است. برای اولین بار، الگوی دیوان عالی ایالات متحده حاکی از شناسایی این حق و اهمیت آن است تا حدی که عدم افشای دلایل تبرئه‌کننده به متهم از سوی دادستان، منجر به صدور حکم تبرئۀ وی می‌شود. اما در سطح بین‌المللی، جمع‌آوری و افشای این دلایل در دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق تا حدی مجاز است که مانع از همکاری منابع اطلاعاتی این دلایل با دادستان نشود. از این منظر، حفظ محرمانگی منابع دلایل در مرحلۀ اول، و حق آگاهی متهم از این دلایل در مرتبۀ دوم قرار می‌گیرند. لیکن این وضعیت در مقررات دیوان کیفری بین‌المللی تا حد زیادی ارتقا یافته است. دادستان ملزم به افشای دلایل تبرئه‌کننده به متهم است، ولو اینکه تعهداتِ متناقض دیگری را در این زمینه پذیرفته باشد. بر این اساس، تعهدات ثانوی چیزی از مسئولیت دادستان در افشای دلایل تبرئه‌کننده به متهم نمی‌کاهد.
کلید واژه ها
- دیوان
- عالی ایالات متحده
- دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
- دیوان کیفری بین‌المللی
- حق آگاهی متهم
- دلایل تبرئه‌کننده دادرسی عادلانه