حق بر توانمندسازی بزه دیدگان با تاکید بر رویکرد بالینی
 | |
| عنوان | حق بر توانمندسازی بزه دیدگان با تاکید بر رویکرد بالینی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | تهمینه شاهپوری |
| استاد راهنما | حسین غلامی |
| استاد مشاور | حسنعلی موذن زادگان، علی حسین نجفی ابرندآبادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
حق بر توانمندسازی بزه دیدگان با تاکید بر رویکرد بالینی عنوان رساله ای است که توسط تهمینه شاهپوری، با راهنمایی حسین غلامی و با مشاوره حسنعلی موذن زادگان و علی حسین نجفی ابرندآبادی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
میزان بالای جرم در کشورهای با سطح فقر بالا در جهان نشان می دهد که ارتباط معناداری میان سیاست گذاری ها و اجرای ناصحیح آنها و آمار جرایم وجود دارد. این گزاره اثبات می کند که عموم بزهکاران، بزه دیدگان سیاست های غلطی هستند که از چرخه آسیب دیدگی–آسیب زایی تولید می شوند. بااین حال، آنچه آسیب اجتماعی را به جرم تبدیل می کند، نقض شدیدترین هنجار اجتماعی–قانونی است که مفهوم آسیب دیده را به بزهدیده تغییر می دهد. متعاقب آن، نهاد عدالت کیفری که وظیفه حمایت از بزهدیده را به عنوان اصلی ترین هدف بر عهده دارد، مستقیما عهده دار نقض قرارداد اجتماعی می شود که ابزار قدرت در اعمال مجازات را از آن کسب نموده است. در مقابل نیز فراحقی برای بزه دیدگان ایجاد می شود که به موجب آن، حکومت موظف به بازتوانی آنان با تمام ابزارهای حقوقی و غیرحقوقی موجود است که در این میان یکی از مصادیق اصلی این حق را می توان در بالینی کردن تامین این حقوق جستجو کرد. هدف این پژوهش نظریه پردازی مبنایی در خصوص چرایی لزوم شناسایی حق بر توانمندسازی بزه دیدگان و تبیین روش های بالینی در امکان سازی تحقق آن با استفاده از ابزار کتابخانه ای و با روش توصیفی–تحلیلی است. بر این مبنا، دستاورد پژوهش در مفهوم سازی حق بر توانمندسازی بزهدیده نایل آمدن به تعریف بنیادین به عنوان منشا کلیه حقوق بزه دیدگان است که می توان آن را فراحقی قانونی بر فرایند تعاملی–توسعه ای در جهت تغییر چندبعدی دانست که از لحظه بزهدیدگی، فرد را مستحق احیای کنترل مجدد بر زندگی خود می گرداند و تا وقوع نتیجه ادامه خواهد داشت. این تعریف با ابتناء بر نظریات رفاه و قرارداد اجتماعی از باب مسیولیت حکومت و نظریات عدالت ترمیمی، انصاف و آسیب اجتماعی شناختی از حیث ضرورت ترمیم آسیب و احیای عدالت ارایه شده است. همچنین، مفهوم توانمندسازی نشان می دهد که رویکردی چندبعدی و میان رشته ای است، بدین روی سطوح مختلفی برای حق بر توانمندسازی تبیین و توصیف شده است، اما فرد به عنوان آسیب دیده مستقیم، خصوصا در جرایم خشونت آمیز در اولویت دستیابی به توانمندی است. بزهدیده به مثابه انسان بازتوانخواه به دنبال بازیابی کنترلی است که درنتیجه ارتکاب جرم از او سلب شده است و حاکمیت حق بر توانمندسازی برای او، ضرورت تقویت مطالعات بالینی را پررنگ می کند. شناسایی انواعی از آسیب های ممکن، ضرورت مداخله و انتخاب روش های بازتوانی مناسب از طریق درمان های فیزیولوژیک چون دارودرمانی، درمان های رفتاری، شناختی، شناخت–رفتار درمانی اعم از درمان های دیالکتیک، پردازش شناختی، درمان منطقی–احساسی و شناختی رفتاری و تلفیقی از آن ها در این فرایند لازم است. در این حوزه نیز پیشنهاد تحقیق، گرایش حقوق کیفری به سمت پزشکی سازی است تا علاوه بر تغییرات نظری، در بعد عمل نیز با استفاده از داده های تجربی بتوان به نتایج ملموس تری دست یافت.
ساختار و فهرست رساله
عنوان صفحه مقدمه
بیان مسیله
پرسش های پژوهش
فرضیه های پژوهش
پیشینه پژوهش
اهمیت پژوهش
روش شناسی
ساماندهی پژوهش
بخش نخست– حق بر توانمندسازی بزه دیده و جلوه های آن
فصل نخست: تبیین حق بر توانمندسازی بزه دیده؛ مولفه ها، مبانی و نظریات پشتیبان
مبحث نخست: شناسایی حق بر توانمندسازی و مولفه های آن
گفتار اول: تعریف و تلفیق مفاهیم؛ توانمندسازی و حق
گفتار دوم: شناسایی حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار سوم: مولفه های حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: تغییر پیش فرض از جبران به توانمندسازی
بند دوم: عبور از اصل هم ترازی حقوق بزه دیده و متهم
بند سوم: الزام مشارکت متقارن و هم زمان بزهکار و حکومت در تحقق توانمندسازی
گفتار چهارم:ساختار شناسی حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: حق بر توانمندسازی مکانیک بزه دیده
بند دوم: حق بر توانمندسازی ارگانیک بزه دیده
مبحث دوم: مبانی حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار اول: مبانی حقوق بشری حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند نخست: حفظ کرامت انسانی
بند دوم: دسترسی به عدالت و رفتار منصفانه
بند سوم: حق بر آزادی
گفتار دوم: مبانی جرم شناختی حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: پیشگیری از جرم
بند دوم: پیشگیری از تشدید بزه دیدگی
بند سوم: بهبود عملکرد عدالت جنایی
بند چهارم: هزینه–فایده، هزینه–اثربخشی مثبت توانمندسازی بزه دیده
گفتار سوم: مبانی بزه دیده شناختی حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: توقف چرخه آسیب دیدگی–آسیب زایی
بند دوم: پیشگیری از بزه دیدگی مکرر
مبحث سوم: نظریات پشتیبان حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار اول: نظریات حکومت–محور توجیه کننده حق بر توانمندسازی
بند اول: قرارداد اجتماعی
بند دوم: نظریه رفاه اجتماعی
بند سوم: نظریه آسیب اجتماعی شناختی به بازتوانی بزه دیده
گفتار دوم: نظریات عدالت–محور حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: نظریه عدالت ترمیمی به توانمندسازی بزه دیده
بند دوم: نظریه انصاف در تحلیل توانمندسازی
فصل دوم: جلوه های فراملی و ملی حق بر توانمندسازی بزه دیدگان
مبحث اول: جلوه های فراملی حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار اول: جلوه های بین المللی حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: جلوه های بین المللی غیرمستقیم مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند دوم: جلوه های بین المللی مستقیم مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار دوم: جلوه های منطقه ای حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند اول: جلوه های اروپایی مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند دوم: جلوه های آمریکایی مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند سوم: جلوه های آفریقایی مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
مبحث دوم: جلوه های ملی حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار اول: جلوه های حق بر توانمندسازی بزه دیده در قوانین فرادستی ایران
بند اول: قانون اساسی و حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند دوم: قوانین توسعه کشور و حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار دوم: جلوه های حق بر توانمندسازی بزه دیده در قوانین عادی ایران
بند اول: قوانین عادی غیرمستقیم مرتبط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
بند دوم: قوانین عادی مستقیم در ارتباط با حق بر توانمندسازی بزه دیده
بخش دوم: بررسی رویکردهای بالینی و چگونگی شیوه های اجرای آن در تحقق حق بر توانمندسازی بزه دیده
فصل اول: نوع شناسی– پاسخ شناسی آسیب و ضرورت مداخلات بالینی
مبحث اول: نوع شناسی آسیب ناشی از بزهدیدگی؛ عوامل خطر و مراحل تاثیر آن ها
گفتار اول: شناسایی عوامل خطرزا در بستر بزه دیده شناسی بالینی
بند اول: آسیب های اولیه ناشی از بزهدیدگی
بند دوم: آسیب های دومین ناشی از بزهدیدگی
گفتار دوم: فازبندی تاثیر آسیب منجر به بزه دیدگی
مبحث دوم: پاسخ شناسی آسیب ها و اصول حاکم بر آن
گفتار اول: انواع پاسخ های مداخله ای
بند اول: پاسخ های حمایتی– پزشکی
بند دوم: پاسخ های حمایتی– عاطفی
بند سوم: پاسخ مالی
بند چهارم: پاسخ حقوقی–اجتماعی
گفتار دوم: اصول حاکم بر مداخلات بالینی توانمندسازی و عوامل گزینش آن ها
بند اول: اصول حاکم بر مداخلات بالینی
بند دوم: عوامل حاکم بر گزینش مداخله درمانی
مبحث سوم: رویکردهای نظری ضرورت مداخلات بالینی
گفتار اول: انتقال فرانسلی تروما یا آسیب
بند نخست: توجیه نظری
بند دوم: نقش عصب شناسی در انتقال تجربه آسیب
بند سوم: داستان محوری و تغییرات شناختی در انتقال تجربه آسیب زا
گفتار دوم: نظریه تقویت کنندگی
بند اول: توجیه نظری
بند دوم: ارتباط نظریه با حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار سوم: نظریه اقتصاد رفتاری
بند اول: توجیه نظری
بند دوم: تحلیل ارتباط نظریه اقتصاد رفتاری با حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار چهارم: نظریه یادگیری (شرطی سازی)
بند اول: توجیه نظری
بند دوم: ارتباط نظریه شرطی سازی با حق بر توانمندسازی بزه دیده
گفتار پنجم: نظریه روان محور درماندگی آموخته شده
بند اول: توجیه نظری
بند دوم: ارتباط نظریه روان محور با حق بر توانمندسازی بزه دیده
فصل دوم: چگونگی شیوه های اجرای رویکردهای بالینی در تحقق توانمندسازی
مبحث اول: تعامل آسیب با رویکردهای بالینی مقابله با آن
گفتار اول: گستره تغییرات در فرایند آسیب
بند اول: تغییرات شناختی–اجتماعی
بند دوم: تغییرات رفتاری
بند سوم: تغییرات زیستی
گفتار دوم: رویکردهای بالینی مقابله با آسیب
بند اول: استراتژی های مقابله و تطابق
بند دوم: روش های درمان بالینی
بند سوم: تعامل آسیب و مداخلات در تغییر مسیر از درمان به توانمندسازی
گفتار سوم: کلینیک های بزه دیده شناسی
مبحث دوم: ضرورت توانمندسازی بالینی در بزه دیدگی جرایم خاص
گفتار اول: خشونت خانگی
بند اول: نقش خشونت در ناتوان سازی بزه دیده
بند دوم: مداخلات بالینی توانمندساز در بزه دیدگان جرایم خشونت خانگی
بند سوم: بررسی ابزارهای توانمندساز بالینی در قوانین ایران در جرم خشونت خانگی
گفتار دوم: تجاوز جنسی
بند نخست: نقش تجاوز جنسی در ناتوان سازی بزه دیده
بند دوم: مداخلات بالینی توانمندساز در جرم تجاوز جنسی
بند سوم: بررسی ابزارهای توانمندساز بالینی در قوانین ایران در جرم تجاوز جنسی
گفتار سوم: جرایم ناشی از نفرت
بند اول: ایدیولوژی و نقش آن در ناتوان سازی بزه دیده
بند دوم: مداخلات بالینی توانمندسازی بزه دیده در جرایم مبتنی بر نفرت
بند سوم: بررسی ابزارهای توانمندساز بالینی در قوانین ایران در جرم مبتنی بر نفرت
گفتار چهارم: جرایم تروریستی
بند اول: ترور و وحشت و نقش آن در ناتواسازی بزه دیده
بند دوم: مداخلات بالینی توانمندساز در جرایم تروریستی
بند سوم: بررسی ابزارهای توانمندساز بالینی در قوانین ایران در جرایم تروریستی
گفتار پنجم: قاچاق انسان
بند اول: نقش قاچاق در ناتوان سازی بزه دیده
بند دوم: مداخلات بالینی توانمندساز در جرم قاچاق انسان
بند سوم: بررسی ابزارهای توانمندساز بالینی در قوانین ایران در جرم قاچاق انسان
جمع بندی و پیشنهاد ها
منابع
الف منابع فارسی
ب منابع انگلیسی
پ منابع فرانسوی
کلیدواژه ها
- فراحق
- بزهدیده
- توانمندسازی