حمایت از ابداعات نانوفناوری در نظام مالکیت فکری

عنوان	حمایت از ابداعات نانوفناوری در نظام مالکیت فکری
رشته	حقوق مالکیت فکری
دانشجو	مرضیه بدیعی فرد
استاد راهنما	محمدهادی میرشمسی
استاد مشاور	محمد حبیبی مجنده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۱
دانشگاه	دانشگاه قم

حمایت از ابداعات نانوفناوری در نظام مالکیت فکری عنوان پایان نامه ای است که توسط مرضیه بدیعی فرد، با راهنمایی محمدهادی میرشمسی و با مشاوره محمد حبیبی مجنده در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

نانوفناوری، که در یک تعریف کلی از آن به عنوان تحقیق و توسعه در مقیاس اتمی و ملکولی– بین ۱تا۱۰۰ نانومتر– یاد می شود، یکی از فناوری هایی است که با سرعت زیادی در حال رشد است. توانایی طراحی مواد دراین مقیاس، باعث تولید محصولاتی جدید، با دامنه ی وسیعی از کاربردهای مختلف می شود. درطی فصل اول از تعاریف علمی مختلف، گرایش های متنوع و کاربردهای بسیار این فناوری به طور مختصر صحبت شده و در ادامه به ویژگی های خاص نانوفناوری، که به طور معناداری موثر بر نحوه ی توسعه ی این فناوری بوده و بروز چالش های حمایتی و سیاستی خاصی را باعث شده است، اشاره می گردد. این ویژگی های خاص در مقایسه با سایر فناوری های توسعه یافته در قرن اخیر مورد ارزیابی قرار گرفته و برخی راهکارها نیز درخصوص خنثی کردن اثر منفی برخی موانع در مسیر توسعه ی این فناوری ارایه می شود. نانوفناوری، همانند دیگر حوزه های علمی، – والبته بسیار گسترده تر– مبدعان را درگیر موانع و موضوعاتی خاص در خصوص کسب حمایت حقوق مالکیت فکری برای نوآوری های خود کرده است. ویژگی های خاصی در ابداعات نانویی وجود دارد که تعاریف و شرایط موجود در نظام مالکیت ادبی و هنری را نیز به چالش کشیده است. درجریان فصل دوم، نوآوری های نانویی به تفکیک در حوزه های حمایتی نظام مالکیت فکری نظیر اختراعات، نظام مالکیت ادبی و هنری و نیز به طور خاص مدارهای یکپارچه– که وضعیت ویژه ای دارند– با بیان شروط ویژه ای که آثار مورد حمایت باید از آن برخوردار باشند، به تفضیل مورد بحث واقع شده و نحوه ی انطباق شروطی خاص نظیر نو بودن، گام ابتکاری وسودمندی در حوزه ی اختراعات و نیز قالب های مشخص نظام مالکیت ادبی و هنری بررسی شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عناوین صفحه

مقدمه ۱

بیان مساله ی تحقیق ۱

اهمیت تحقیق ۳

سوال های تحقیق ۶

فرضیه های تحقیق ۶

پیشینه ی تحقیق ۷

اهداف تحقیق ۹

روش تحقیق ۱۰

فصل اول) کلیاتی درخصوص نانوفناوری ۱۲

مبحث اول) تعاریف،گرایش ها،کاربردها و اهمیت نانوفناوری ۱۳

گفتار اول) تعاریف علمی از نانوفناوری ۱۳

گفتار دوم)گرایش های متفاوت نانوفناوری ۱۴

گفتار سوم) کاربردهای مختلف فناوری نانو در علوم مختلف ۱۸

قسمت اول) انواع سنسورها و ابزارهای اندازه گیری ۱۹

قسمت دوم) الکترونیک ۲۱

قسمت سوم) ارتباطات ۲۲

قسمت چهارم) انرژی ۲۲

قسمت پنجم) داروسازی ۲۲

قسمت ششم) صنایع دفاع وفضانوردی ۲۶

گفتار چهارم) اهمیت نانوفناوری ۲۷

مبحث دوم) ویژگی های خاص نانوفناوری مرتبط با نحوه ی ظهور و توسعه ی این علم ۳۱

گفتار اول) کسب گواهی های اختراع توسط مبدعان برای سنگ بناهای اولیه ی نانوفناوری در مقایسه با سایر علوم ۳۱

قسمت اول) کامپیوتر ۳۲

قسمت دوم) نرم افزارهای کامپیوتری و اینترنت ۳۳

قسمت سوم) بیوتکنولوژی ۳۴

قسمت چهارم) مدارهای یکپارچه ۳۶

قسمت پنجم) لیزر ۳۶

قسمت ششم) شیمی پلیمری ۳۷

گفتار دوم) کاربردهای چندگانه ی صنعتی گواهی های اختراع و ابداعات نانوفناوری ۳۹

گفتار سوم) نقش برجسته ی دانشگاهها در شکل گیری و رشد این فناوری ۴۰

گفتار چهارم) شکل گیری پدیده ی تراکم اختراعات، هم پوشانی برخی ازگواهی های اختراع و محدوده ی وسیع برخی از ادعاهای موجود در گواهی های صادره در این حوزه ۴۳

قسمت اول) تعریف و زمینه های شکل گیری این پدیده ۴۳

قسمت دوم) موانع و مشکلات موجود در ارتباط با ظهور این پدیده ۴۷

بند اول) دشواری گذر کردن شرکت ها و محققان از میان شبکه ی انبوه گواهی های اختراع ۴۷

بند دوم) تاثیرمنفی فراوانی گواهی های اختراع بر مرحله ی تجاری سازی ابداعات ۵۰

قسمت سوم) راه حل های موجود در ارتباط با برخورد با این پدیده ۵۲

بند اول) شکل گیری توافقات در چهارچوب لیسانس های مشترک ۵۲

بنددوم) الزام به اعطای لیسانس های اجباری گواهی های اختراع درحوزه ی تحقیقات بنیادین ۵۴

بند سوم) حمایت دولتی از تمرکز گرایی ابداعات در حوزه ی گواهی های اختراع متراکم ۵۵

مبحث سوم) تحلیل وضعیت و بررسی راهکارها جهت رفع موانع توسعه ی نانوفناوری درایران ۶۰

گفتار اول) لزوم تدوین سیاست ها و برنامه های راهبردی در راستای جهت دهی به توسعه ی فناوری های توانمند کننده ۶۰

قسمت اول) اهمیت تنظیم اسناد راهبردی کلان در خصوص توسعه ی فناوری های نوین ۶۰

قسمت دوم) اقدامات و اسناد راهبردی ایران در حوزه ی نانوفناوری ۶۲

بند اول) تشکیل ستاد ویژه ی توسعه ی فناوری نانو ۶۲

بند دوم) دستاوردهای ستاد نانو ۶۴

الف) ارایه ی برخی نوآوری ها در تدوین و بهبود برنامه ریزی های راهبردی و کلان ۶۴

۱– تولید ثروت، هدف اصلی برنامه های ستاد ۶۴

۲– رعایت ماهیت فرابخشی و بین بخشی در ساختار ستاد ۶۴

۳– تعیین محورهای اولویت دار برای فعالیت کشور در زمینه ی فناوری نانو ۶۵

۴– هدفمند کردن پژوهش ها و تحقیقات ۶۵

۵– توجه به همه ی حلقه های زنجیره ی ثمردهی فناوری نانو ۶۶

۶– شبکه سازی زیرساخت های پژوهشی به ویژه تجهیزات آزمایشگاهی ۶۶

ب) ارزیابی و رتبه بندی افراد و نهادهای موثر در ارتقای فناوری نانو ۶۶

پ) ارایه ی انواع اقدامات و خدمات ویژه و اختصاصی در زمینه ی حقوق مالکیت فکری ۶۶

۱– تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه ی مالکیت فکری ۶۶

۲–تدوین آیین نامه ی ارزیابی واحدهای مالکیت فکری ۶۷

۳–حمایت از ایجاد شرکت های خدمات تخصصی مالکیت فکری ۶۷

۴ –حمایت از ترویج و آموزش مالکیت فکری ۶۷

ت) عضویت در نهادهای بین المللی فعال در حوزه ی نانوفناوری ۶۸

۱–عضویت ایران در نانوفروم آسیا ۶۸

۲– ایجاد مرکز تحقیقات نانوفناوری توسط یونیدو در ایران ۶۸

گفتار دوم) لزوم تسهیل تجاری سازی ابداعات نانوفناوری بواسطه ی تدوین قوانین دقیق مالکیت فکری ۶۹

قسمت اول) اهمیت تجاری سازی نوآوری های پژوهشی و تحقیقاتی ۶۹

قسمت دوم) ارتباط حقوق مالکیت فکری و تجاری سازی ابداعات ۷۲

گفتار سوم) لزوم توجه جدی مسولان کشور به سرمایه گذاری درخصوص تحقیقات مرتبط با مسایل محیط زیستی و ایمنی نانوذرات ۷۳

قسمت اول) شناسایی احتمال وجود برخی خطرات مرتبط با نانوفناوری ۷۳

قسمت دوم) رویه ها وراهکارهای اتخاذی در آمریکا نسبت به خطرات نانوفناوری ۷۵

قسمت سوم) طرح مساله ی خطرات نانوفناوری در ایران ۷۸

گفتار چهارم) ضرورت تعریف حقوق پژوهش وتدوین آیین نامه های مالکیت فکری برای دانشگاهها و موسسات پژوهشی ۷۹

فصل دوم) تردیدهای ماهوی درخصوص قابلیت حمایت ابداعات نانویی در قالب های تعریف شده ی حقوق مالکیت فکری ۸۲

مبحث اول) بررسی شرایط ویژه ی نظام اختراع ۸۳ گفتار اول) إعمال شرط جدید و نوبودن ابداعات در حوزه ی نوآوری های نانویی ۸۳

گفتار دوم) إعمال شرط گام ابتکاری در حوزه ی نوآوری های نانویی ۹۲

قسمت اول) تفاوت های مقیاس ماکرو با مقیاس نانو ۹۴

بند اول) خواص جدید و ارتقا یافته در ابداعات نانویی ۹۴

بند دوم) غلبه بر پیش بینی پذیری ذاتی از طریق ارایه ی نتایج غیر قابل پیش بینی ۹۶

قسمت دوم) راه حل های پیشنهاد شده در حقوق آمریکا برای حل چالش های مربوط به بدیهی بودن ابداعات ۹۸

بند اول) لزوم عدم انحصار دانش سابق نسبت به نسخه های نانویی از پدیده های موجود ۹۸

بند دوم) بررسی دکترین های خاص برای حل این مشکل ۱۰۲

بند سوم) تفسیر ادعاهای دانش سابق منطبق با ماده ی

USC۳۵ ۱۰۶

بند چهارم) ارزیابی توانمندکنندگی دانش سابق و مهارت موجود در دانش سابق نسبت به ابداعات سطح نانو ۱۱۲

گفتار سوم) إعمال شرط داشتن کاربرد صنعتی یا سودمند بودن یک ابداع در حوزه ی ابداعات نانویی ۱۱۶

قسمت اول) مشکلات خاص مربوط به إعمال معیار سودمندی ۱۱۶

بند اول) مشکل مربوط به خصیصه ی ویژه ی بین رشته ای بودن نانوفناوری ۱۱۶

بند دوم) مشکل مربوط به إعمال معیار غیر عملی نبودن ابداع نسبت به ابداعات حوزه ی نانو ۱۲۰

بند سوم) مشکل مربوط به إعمال معیار سودمندی قابل توجه نسبت به ابداعات حوزه ی نانو ۱۲۳

بند چهارم) مشکل مربوط به ابداعات و نوآوری های ایجاد شده در جریان تحقیقات بنیادین ۱۲۵

قسمت دوم) راه حل های موجود برای حل چالش های پیش روی ابداعات نانویی ۱۳۰

بند اول) پاسخ های موجود در خصوص مساله ی میان رشته ای بودن نانوفناوری ۱۳۰

بند دوم) پاسخ های موجود در خصوص مشکل غیر عملی بودن نانوفناوری ۱۳۳

بند سوم) پاسخ های موجود برای مشکل مربوط به سودمندی عملی و واقعی نانوفناوری ۱۳۵

بند چهارم) پاسخ های موجود برای مسیله ی ابداعات درحوزه ی پژوهش های بنیادین نانوفناوری ۱۳۸

قسمت سوم) چالش های خاص فناوری نانو و صنعت مربوط به آن در خصوص راه حل های پیشنهاد شده ۱۴۱

بند اول) بحث خاص مرتبط با فناوری نانو ۱۴۱

بند دوم) بحث خاص مرتبط با صنعت نانوفناوری ۱۴۶

قسمت چهارم) ترکیب وضعیت های موجود در حوزه ی صنعت نانو و نانوفناوری، لزوم احتیاط و ملاحظه ۱۵۲

قسمت پنجم) تحلیل وضعیت و ارایه ی راهکارهایی در خصوص نظام و فرآیند ثبت اختراع در ایران ۱۵۴

بند اول) نظام ثبت اختراع ایران ۱۵۹

بند دوم) پیشنهاداتی در خصوص نظام ثبت اختراع ایران ۱۳۱

مبحث دوم) بررسی شرایط ویژه ی نظام مالکیت ادبی و هنری ۱۶۳

گفتار اول) ابداعات نانویی به عنوان آثار معماری ۱۶۶

گفتار دوم) تصویربرداری ویژه از نانوساختارها ۱۶۸

گقتار سوم) حکاکی و مجسمه سازی در مقیاس نانو ۱۷۱

گفتار چهارم) ابداعات نانویی به عنوان نرم افزارهای کامپیوتری و پایگاه های داده ۱۷۴

گفتار پنجم) نوآوری های نانویی به عنوان آثار موسیقایی ۱۷۷

گفتار ششم) تعیین جایگاه مدارهای یکپارچه ی مرسوم نسبت به ابداعات نانویی ۱۸۰

قسمت اول) حمایت از مدارهای یکپارچه ی نانویی ویژه در نظام حقوقی آمریکا ۱۸۲

قسمت دوم) قوانین ایران درخصوص قالب های حمایت از مدارهای یکپارچه ی مرسوم ۱۹۰

بند اول) حمایت از مدارهای یکپارچه از طریق نظام اختراع ۱۹۰

بند دوم) حمایت از طرح ساخت مدارهای یکپارچه به عنوان موضوعات قانون ثبت علایم و اختراعات ۱۳۸۶ ۱۹۲

بند سوم) حمایت از مدارهای یکپارچه از طریق نظام مالکیت ادبی و هنری ۱۹۴

بند چهارم) تحلیل وضعیت صنعت مدارهای یکپارچه در ایران ۱۹۵

نتیجه ۱۹۹

منابع ۲۰۱

تصاویر صفحه

۱–۱) ابزارهای مقیاس نانو و ماکرو ۱۶

۲–۱) نانوسیم نیترید گالیم ایندیم ۱۷

۳–۱) نانوسیم سیلیکونی ۱۷

۴–۱) نانوربات های پیوند دهنده ی اعصاب ۱۸

۵–۱) نانوذرات پلیمری دارو رسان ۲۰

۶–۱) نانوذرات نقره ۲۰

۷–۱) نانولوله های کربنی ۲۱

۸–۱) نانوذرات نقره درون یک باکتری ۲۳

۹–۱) نانوذرات با سطوح پوششی عناصر مختلف ۲۴

۱۰–۱) نانومیله های بارگیری شده درون یک سلول سرطانی ۲۴

۱۱–۱) نخ نانولوله ی کربنی ۲۴

۱۲–۱) تاندون مصنوعی ساخته شده با نانوذرات ۲۰

۱۳–۱) نشان دار کردن تومورها در مغز با نانوذرات ۲۵

۱۴–۱) هدایت الکترونیکی ویروس ها از طریق نانوذرات ۲۵

۱۵–۱)داروسانی نانوربات ها به گلبول های قرمز ۲۵

۱۶–۱) نانولوله ی تلسکوپی شکل ۲۶

۱۷–۱) ساختار درونی نانوسیم ها ۲۷

۱۸–۱) پادتن های ترکیبی با نانوذرات طلا ۲۹

۱۹–۱) سیستم دارورسانی هدفمند ۳۰

۲۰–۱) حسگر الکترونیکی نانوسیم ۳۰

۲۱–۱) سلول جنین موش متصل به نانوسیم سیلیکونی ۴۰

۲۲–۱) ترانزیستور اثر میدانى براى حافظه ی آلى نانوذره ای ۴۰

۲۳–۱) ساختار نانولوله های کربنی و پنبه های نسوز ۷۴

۲۴–۱) نانوذرات مگ همایت ۸۱

۲۵–۱) نانوذرات طلا ۸۱

۲۶–۲) ساختارهای خودآراینده ی تک لایه ۸۶

۲۷–۲) نانوماشین ۹۲

۲۸–۲) فرمول ساختاری نانوماشین ۹۲

۲۹–۲) نمونه ی گواهی اختراع نانویی صادر شده در آمریکا ۹۴

۳۰–۲) نانوذرات کوانتومی در اشکال مختلف ۱۱۹

۳۱–۲) حکاکی ذرات کوانتومی با استفاده از لیتوگرافی پرتو الکترونیکی ۱۱۹

۳۲–۲) نانوذرات کوانتومی ۹۸

۳۳–۲) نانوحسگر دارورسان ۱۲۲

۳۴–۲) ملکول درخت سان ۱۰۵

۳۵–۲) نانوذرات نقره روی الیاف کتان ۱۵۲

۳۶–۲) زنجیره های از ترکیب Ti۲AlC ۱۶۴

۳۷–۲) نظم هندسی یک گنبد ۱۶۳

۳۸–۲) ملکول (C۶۰) ۱۶۴

۳۹–۲) مدل های مختلف از ملکول C۶۰)) ۱۶۵

۴۰–۲) نانوذرات گرافیت ۱۷۰

۴۱–۲) تصویر حجاری شده ی گاو ازاکا ۱۷۲

۴۲–۲) اتم های زنون بر روی لایه ی نیکل ۱۷۵

۴۳–۲) حجاری روی میکروپروسسور گرافیکی سیلیکونی ۱۷۵

۴۴–۲) وضعیت دهی به اتم های مس ۱۴۴

۴۵–۲) نانوگیتار ۱۸۰

۴۶–۲) سیستم های نانوالکترومکانیک و میکروالکترومکانیک ۱۸۳

۴۷–۲) نانوحسگر دریافت کننده ی اطلاعات DNA ۱۸۹

۴۸–۲) نانولوله های کربنی در ابزارهای میکروسیلان شناس ۱۸۹

۴۹–۲) تراشه ی سیلان شناس ۱۹۰

۵۰–۲) تراشه های میکروسیالی تشخیصی ۱۹۸

کلیدواژه ها

• اختراع
• نانوفناوری
• نوآوری
• حمایت
• حقوق مالکیت معنوی
• حقوق مالکیت فکری
• نانوفناوری