حمایت از معلولین در حقوق بین الملل و حقوق ایران و افغانستان

عنوان	حمایت از معلولین در حقوق بین الملل و حقوق ایران و افغانستان
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	محبوبه مبلغ
استاد راهنما	محسن قدیر
استاد مشاور	سیدیاسر ضیایی، احمدرضا توحیدی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه قم

حمایت از معلولین در حقوق بین الملل و حقوق ایران و افغانستان عنوان پایان نامه ای است که توسط محبوبه مبلغ، با راهنمایی محسن قدیر و با مشاوره سیدیاسر ضیایی و احمدرضا توحیدی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

سازمان ملل متحد از دهه هفتاد به طور چشمگیری اقداماتی را برای حمایت از افراد دارای معلولیت آغاز کرد و منشور حقوق بشر حقوقی را برای تمامی انسان ها مدنظر قرار داد اما توجهات لازم را به انسان هایی مانند معلولان که نیازمند توجه خاص بودند ننمود.روند رفع نقایض از اواخر دهه هفتاد قرن بیستم آغاز شد و بعد از تصویب کنوانسیون محو هرگونه تبعیض علیه زنان و کنوانسیون حقوق کودک،تلاش ها در ابتدای قرن بیست ویکم به ثمر نشست.حقوق بین الملل شاهد تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و پروتکل الحاقی آن گردید.کنوانسیونی که دارای اصول و ویژگی های منحصر به فرد می باشد.کشور ایران نیز از معدود کشور هایی است که قبل از تصویب این کنوانسیون دارای قانون خاص در خصوص معلولان تحت عنوان قانون جامع حمایت از معلولان مصوب ۱۳۸۳ می باشد.ایران با تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت در سال۱۳۷۸نسبت به این موضوع در جامعه بین المللی واکنش مطلوب نشان داد و در نهایت با تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان بسیاری از موارد مجمل در قانون پیشین را ارتقاء داد که شایسته تقدیر می باشد.کشور افغانستان با تصویب قانون حقوق و امتیازات معلولین که به تاسی از حکم ماده پنجاه وسوم قانون اساسی افغانستان تصویب شده است. ناگفته پیداست که گروه هایی از اقشار آسیب پذیر جامعه همانند معلولین همواره به خاطر شرایط،موقعیت خود از دست یابی کامل به حقوقشان محروم مانده اند.بدین جهت اسناد وقوانینی در سطح بین الملل و داخلی به تصویب رسیده که به شکل خاصی از حقوق این گروه افراد حمایت می کند. در این پایان نامه تلاش شده است حمایت از معلولین در اسناد بین المللی،حقوق ایران وافغانستان مورد بررسی قرارگیرد. باتوجه به اسناد بین المللی و قوانین داخلی دو کشور ایران و افغانستان حمایت از معلولین در حقوق بین الملل به طور گسترده و منحصر به فرد وجود دارد.در کشور ایران حمایت از معلولین با توجه به قانون جامع به طور نسبی انجام شده ولی باز هم جای تامل و نیاز به حمایت بیشتری از معلولین است.در کشور افغانستان با توجه به اوضاع داخلی افغانستان کشوری که در آن جنگ های داخلی و خارجی بی شماری رخ داده است و کشوری فقیر محسوب می شود،حمایت از معلولین خیلی کم یا اصلا وجود ندارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست تفصیلی مطالب مقدمه

بیان مساله و ضرورت انجام تحقیق

پیشینه تحقیق

سوالات تحقیق

سوال اصلی:

سوالات فرعی:

فرضیات تحقیق

فرضیات:

فرضیه اصلی:

فرضیات فرعی:

نوآوری تحقیق:

روش شناسی تحقیق:

ساختار تحقیق:

فصل اول

گفتار اول:مفاهیم

۱–تعریف معلولیت

الف–لغوی

ب–اصطلاح حقوقی

۲–تعریف معلولیت در اسناد بین المللی

الف)تعریف معلولیت در اسناد ملل متحد

۱ تعریف معلولیت دراعلامیه حقوق معلولان

۲ تعریف معلولیت در کنوانسیون حقوق معلولان

ب)تعریف معلولیت در اسناد موسسات تخصصی ملل متحد

۱ تعریف معلولیت در مصوبات سازمان بین المللی کار

۲ تعریف معلولیت در مصوبات سازمان جهانی بهداشت

۲–۱ تعریف نقص یا ناهنجاری

۲–۲ تعریف ناتوانی

۲–۳ تعریف معلولیت

۳ طبقه بندی سازمان جهانی بهداشت……

ج)تعریف معلولیت در دکترین ورویه دولتها

الف)تعریف معلولیت توسط متخصصان علوم توانبخشی

۱–تعاریف منبعث از الگوهای سنتی و محلی

۲–تعاریف ناشی از عملکردها و فعالیتها

۱–۲–مدل پزشکی

۲–۲– مدل اجتماعی

ب–تعریف معلولیت در رویه دولت ها

۱–ایران

۲–افغانستان

۳–انواع معلولیت وعلل معلولیت وپیشگیری ازآن

۱–انواع معلولیت

۱–۱–معلولان ذهنی–روانی

۱–۲–معلولان جسمی–حسی

۱–۳معلولان اجتماعی

۴–علل معلولیت

۱–آسیبهای قبل و هنگام تولد

۲–آسیبهای بعد ازتولد

۲–۱–بیماریها

۲–۲–بلایای طبیعی و غیر طبیعی

۲–۳–فقروسوءتغذیه

۵–پیشگیری

۶–مفهوم شناسی حمایت و انواع آن

۱–مفهوم لغوی حمایت

۲–مفهوم اصطلاحی حمایت

۳–انواع حمایت

۱–۳–حمایت کیفری

۲–۳– حمایت غیرکیفری

الف– حمایت مالی

ب– حمایت پزشکی

ج– حمایت عاطفی

د– حمایت حقوقی

ه– حمایت اجتماعی

۷–تبعیض

۱–تعریف تبعیض

۲–اشکال تبعیض

۱–۲–تبعیض مستقیم

۲–۲–تبعیض غیرمستقیم

گفتار دوم:مبانی حقوقی در حمایت از معلولان

۱–کرامت انسانی

تعریف کرامت انسانی

۱–۱–لغوی

۱–۲–اصطلاحی

۱–کرامت ذاتی معلولان

۱–۱–مفهوم کرامت ذاتی

۲–۱–برابری معلولان با سایر ابنا بشر

۱–۲–۱– تبیین برابری

۲–۲–۱– برابری و ناتوانی

گفتار سوم:

۱–پیشینه حمایت از معلولین در اسناد بین المللی

۲–پیشینه حمایت از معلولین در ایران

تاریخچه

۳–پیشینه حمایت از معلولین در افغانستان

تاریخچه

فصل دوم

حمایت از معلولین در حقوق بین الملل

گفتار اول

بند اول:روند شکل گیری موازین بین المللی حمایت از حقوق معلولان

بنداول:اسناد

۱ منشور ملل متحد

۲ اعلامیه جهانی حقوق بشر

۳ دومیثاق حقوق مدنی وسیاسی و اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی

۴ توصیه نامه های عمومی

۱– توصیه نامه عمومی شماره۵

الف – تعهدات کلی دولتهای عضو:

ب – چگونگی اجرای تعهدات:

ج– تعهد دولتها برای از بین بردن نابرابری و تبعیض در رابطه با معلوﻻن

د– مقررات خاص:

۲– توصیه نامه عمومی شماره۱۴

۵ کنوانسیون حقوق کودک

۶ کنوانسیون جهانی حقوق بشر وین ۱۹۹۳

۷ کنفرانس جهانی توسعه اجتماعی کپنهاگ۱۹۹۵

۸ اعﻼمیه کنفرانس جهانی زن پکن ۱۹۹۵

۹ اعﻼمیه رشد و ترقی مصوب ۴دسامبر۹۶۹

۱۰ کنوانسیون ضد شکنجه و دیگر رفتارها یا مجازاتهای بیرحمانه، غیرانسانی، موهن۱۹۸۴

مجموعه اصول حمایتی از همه افرادی که به گونه ای در باز داشت یا زندان قرار دارند

۱۱توصیه نامه در ارتباط با حمایت از حقوق بشر و منزلت اشخاص دارای معلولیت ذهنی ۲۰۰۴rec

اعﻼمیه سازمان ملل متحد درباره حقوق معلولین ۱۹۷۵ ۱۲

۱۳ کاراکاس ۱۹۹۰

۱۴ اصول سازمان ملل برای حمایت از معلولین ذهنی و بهبود مراقبتهای بهداشت روان ۱۹۹۱

۱۵ سالهای ۱۹۹۲ الی ۱۹۹۷

۱۶ اعﻼمیه مادرید ۱۹۹۶

۱۷ قطعنامه های باز جذب اجتماعی معلولان جسمی۱۹۵۰

۱۸ قطعنامه اصول پزشکی مرتبط با نق–ش س–لامت ف–ردی در حمای–ت از محبوس–ان و علی–ه شکنجه و آزار ۱۹۸۲

۱۹ قطعنامه حمایت از بیماران روانی و گسترش مراقبت های بهداشت سلامت ۱۹۹۱

۲۰ قطعنامه های کمسیون حقوق بشر

۲۱ حقوق بین المللی بشردوستانه و حمایت از اشخاص معلول

۲۲ حمایت خاص از اشخاص دارای معلولیت

۲۳ اعلامیه حقوق معلولان

۲۴ اعلامیه قواعد استاندارد برای ایجاد فرصت های مساوی برای افراد دارای معلولیت

۲۵ بیانیه سالامانکا

۲۶ اعلامیه حقوق افراد عقب مانده ذهنی

۲۷ اعلامیه جهانی بقا، رشد و حمایت از کودکان

۲۸ اعلامیه توسعه اجتماعی کپنهاگ

۲۹ قطعنامه سال بینالمللی معلولین و برنامه اقدام جامع برای معلولان

۳۰ قواعد استاندارد برپایه برابری فرصت ها برای افراد دارای معلولیت۱۹۹۳

گفتار دوم

بنداول:کنوانسیون حقوق معلولان و پروتکل اختیاری آن

الف – ویژگی های کنوانسیون

۱ رویکرد انسانی

۲ جامعیت کنوانسیون

۳ توجه ویژه به زنان و کودکان معلول

۴ انطباق پذیری ملی

۵ تدوین کنوانسیون از سوی افراد معلول

۶ اهمیت نمادین کنوانسیون به عنوان اولین پیمان نامه جهانی در هزاره سوم

۷ القای روح امید در کشورهای توسعه نیافته

ب– نگاهی به اهم مفاد کنوانسیون حقوق معلولان

اصول کلی کنوانسیون

بند دوم:مسوولیت دولت ها در قبال معلولان

گفتار سوم

۱–حمایت سازمان بهداشت جهانی

۲–حمایت سازمان بین المللی کار

۳–حمایت دولت ها از معلولین

۴–حمایت از زنان و کودکان معلول

الف)زنان دارای معلولیت

ب)کودکان دارای معلولیت

گفتار چهارم

حقوق بین الملل بشردوستانه و حمایت از اشخاص دارای معلولیت

۱–حمایت عام از مجروحان وبیماران

۲–حمایت خاص از اشخاص دارای معلولیت

فصل سوم

حمایت از معلولین در حقوق ایران و افغانستان

گفتار اول

۱–حمایت از معلولین در ایران

بند اول:اجرای کنوانسیون حقوق معلولین در ایران

۱–حمایت دولت ایران از حقوق مندرج در کنوانسیون

۲–زنان معلول

۳–کودکان معلول

۴–حمایت از شان و منزلت افراد معلول

۵–تحصیلات

۶– حمایت از حق بر اشتغال معلولین در ایران

۷–قانون جامع و اشتغال معلولین

۸– قانون کار و حمایت از اشتغال

۹–آموزش و کارآموزی

۱۰–اشتغال

۱۱–ازکارافتادگی و جبران خسارت

الف)ناشی از کار:

ب) از کارافتادگی غیر ناشی از کار

۱۲–لایحهی قانون توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین

۱۳–تامین اجتماعی وبهداشت

۱۴–حق برخورداری از بیمه خدمات درمانی

۱۵–برخورداری از حمایت ﻻزم در برابر بیکاری و تامین معیشت کافی

حمایتهای مربوط به دوران بازنشستگی

۱۶–حوزه ی توانبخشی

۱۷–حمایت حقوقی از معلولین

۱۷–حمایت قضایی از معلولین

۱۸–قیمومت افراد معلول

۱۹–تعیین وکیل برای معلولان

۲۰–نمایندگی معلولان بی سرپرست در دادگاه

۲۱–رسیدگی به درخواست حمایت معلولان

۲۲–حق برخورداری از دادرسی منصفانه

۲۳–اقدامات ایران در زمینه فضاسازی شهری و فراهم کردن امکانات شهری برای معلولین

بنددوم:قانون جامع حمایت از معلولین

۱–معرفی وبررسی مواد

۲–اشکالات قانون

۳–موارد سکوت

بندسوم:مقایسه ی قانون جامع و کنوانسیون

۱–فرصت های برابر

۲–اشتغال

۳–آموزش

بندچهارم:سازمان های معلولین

الف)سازمان بهزیستی

۱–کمیسیون پزشکی تشخیص معلولیت:

۲–تعیین معلولیت و میزان بهرهمندی از خدمات

۳–ازکارافتادگی

ب)سازمان آموزش وپرورش استثنایی

۱– قانون تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی

۲–ساختار

گفتار دوم

حمایت از معلولین در افغانستان

بند اول:اجرای کنوانسیون حقوق معلولین درافغانستان

حمایت دولت افغانستان از حقوق مندرج در کنوانسیون

بند دوم:قانون حقوق و امتیازات معلولین

الف)معرفی و بررسی مواد

۱–کودکان معلول

۲–حمایت از شان و منزلت افراد معلول

۳–تحصیلات

۴– حمایت از حق بر اشتغال معلولین در افغانستان

۵–مسکن

۶–حوزه ی توانبخشی

۷–کمیسیون تشخیص معلولیت

۸–حمایت درمانی

۹–حمایت اجتماعی

ب)اشکالات قانون

ج)موارد سکوت

بند سوم:مقایسه ی قانون حقوق و امتیازات معلولین و کنوانسیون

۱–اشخاص دارای معلولیت و حق ازدواج

۲–حق کار و اشتغال اشخاص دارای معلولیت:

۳–حق آموزش اشخاص دارای معلولیت

۴–حق صحت اشخاص دارای معلولیت

۵–حقوق سیاسی اشخاص دارای معلولیت

۶–حق مسکن برای اشخاص دارای معلولیت

بند چهارم:سازمان های معلولین

وزارت دولت در امور شهدا ومعلولین

۱–ماموریت

۲–دستآوردها در سایر عرصه ها

نتیجه

فهرست منابع و مواخذ:

کلیدواژه ها

• حمایت
• کنوانسیون حقوق معلولین
• معلولیت
• افغانستان
• ایران