حمایت حقوقی از قربانیان جرایم بین المللی در حقوق بین الملل کیفری

عنوان	حمایت حقوقی از قربانیان جرایم بین المللی در حقوق بین الملل کیفری
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	مژگان مهدیقلی اوغلی
استاد راهنما	مهین سبحانی
استاد مشاور	رضا سیمبر
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه گیلان

حمایت حقوقی از قربانیان جرایم بین المللی در حقوق بین الملل کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط مژگان مهدیقلی اوغلی، با راهنمایی مهین سبحانی و با مشاوره رضا سیمبر در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

قربانی یا بزه دیده یکی از عناصر مهم در فرآیند کیفری محسوب می شود. اهمیت موضوع بزه دیدگی موجب شده است که پس از جنگ جهانی دوم و به طور خاص پس از دهه ۱۹۸۰، اندیشه حمایت از بزه دیدگان به تدریج تکامل پیدا کند و در نتیجه، حقوقی همچون حق جبران خسارت و غرامت، حق حمایت و مساعدت، حق دادخواست و طرح دعوای کیفری برای بزه دیدگان در نظر گرفته شود. پایان نامه حاضر تلاش داشته است با در نظر گرفتن این روند تدریجی و تکاملی، به این پرسش بپردازد که در حقوق بین الملل کیفری چه راهبردهایی جهت حمایت از قربانیان جرایم بین المللی شکل گرفته است؟ در این رابطه، فرضیه اصلی تحقیق این بوده است که حقوق بین الملل کیفری نتوانسته است حمایت کاملی از قربانیان جرایم بین المللی به عمل آورد زیرا اسناد بین المللی موجود در عمل کارآیی لازم را نداشته و مفاد آنها به صورت کامل وارد حیطه کاربردی نشده است. به دلیل کاستی های موجود در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری سعی در وارد کردن موارد جدیدی در حمایت از قربانیان جرایم بین المللی شده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی و تشریح راهبردهای حقوقی در جهت حمایت از قربانیان جرایم بین المللی است. برای این منظور با اتخاذ روش توصیفی– تحلیلی، تلاش شده است به بررسی حمایت های حقوقی از قربانیان جرایم بین المللی از منظر حقوق بین الملل کیفری پرداخته شود و اسناد بین المللی موجود که در جهت حمایت از این افراد شکل گرفته اند مورد بررسی قرار گیرند.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۲

فصل اول: مبانی نظری حمایت از قربانیان در جرایم بین المللی

۱– ۱– تعریف مفاهیم کلیدی ۱۱

۱– ۱– ۱– حقوق بین الملل کیفری ۱۱

۱– ۱– ۲– قربانی یا بزه دیده ۱۳

۱– ۱– ۳– حمایت حقوقی ۱۴

۱– ۱– ۴– حق بر جبران خسارت ۱۴

۱– ۱– ۵– حق بر مجازات ۱۵

۱– ۱– ۶– جرایم بین المللی ۱۷

۱– ۱– ۷– سلسله مراتب بین حقوق ۱۹

۱– ۲– حقوق بین الملل کیفری و روند شکل گیری و تدوین حقوق قربانیان ۱۹

۱– ۲– ۱– شکل گیری معاهدات بین المللی در جهت تدوین حقوق بین الملل کیفری ۲۰

۱– ۲– ۱– ۱– منع بردگی ۲۰

۱– ۲– ۱– ۲– معاهدات حقوق بشردوستانه ۱۹۴۹ ژنو ۲۱

۱– ۲– ۱– ۳– مبارزه با تروریسم ۲۲

۱– ۲– ۱– ۴– معاهده تاسیس دیوان بین المللی کیفری(۱۹۹۱) ۲۲

۱– ۲– ۲– پیشینه تاریخی توجه به حقوق قربانیان در حقوق بین الملل کیفری ۲۴

۱– ۲– ۲– ۱– جنگ جهانی دوم و تشکیل دادگاه های کیفری بین المللی موقت نورنبرگ و توکیو ۲۶

۱– ۲– ۲– ۲– جنبش حمایت از بزه‏دیدگان در آمریکا ۲۷

۱– ۲– ۲– ۳– جنبش حمایت از بزه‏دیدگان در اروپا ۲۷

۱– ۲– ۲– ۴– تشکیل دادگاه های کیفری بین المللی موقت یوگسلاوی و رواندا ۲۹

۱– ۲– ۲– ۵– دیوان کیفری بین المللی و حقوق قربانیان جرایم بین المللی ۳۱

۱– ۲– ۲– ۶– سایر دادگاه های موقت (سیرالیون، کامبوج، تیمور شرقی، کوزوو، لبنان) ۳۶

۱– ۲– ۲– ۷– سازمان ملل متحد: اسناد و اعلامیه های خاص در حمایت از بزه‏دیدگان ۳۸

۱– ۲– ۳– مفهوم حقوقی بزه‏دیده ۴۰

۱– ۲– ۳– ۱– تعریف موسع از مفهوم حقوقی بزه‏دیده ۴۰

۱– ۲– ۳– ۲– تعریف مضیق از مفهوم حقوقی بزه‏دیده ۴۱

فصل دوم: راه کارهای دیوان بین المللی کیفری جهت حمایت از حقوق قربانیان جرایم بین المللی

۲– ۱– بزه‏دیده شناسی و شکل گیری راهبردهای حمایتی ۴۷

۲– ۱– ۱– راهبرد نوین در بزه‏دیده شناسی ۴۸

۲– ۱– ۱– ۱– مبنای هنجاری ۴۹

۲– ۱– ۱– ۲– کوتاهی دولت ها در جلوگیری از پدیده مجرمانه ۵۰

۲– ۱– ۱– ۳– از میان برداشتن نظام کیفری ۵۰

۲– ۱– ۱– ۴– پیش‏گیری از وقوع جرم ۵۰

۲– ۱– ۲– راهبردهای تقنینی در حمایت از بزه‏دیدگان ۵۱

۲– ۱– ۲– ۱– اصول اساسی عدالت برای بزه‏دیدگان و قربانیان سوء استفاده از قدرت ۵۲

۲– ۱– ۲– ۲– قطعنامه اصول و رهنمودهای اساسی درباره حق دادخواهی و جبران خسارت برای قربانیان ۵۳

۲– ۱– ۳– گستره راهبردهای حمایت از بزه‏دیدگان ۵۷

۲– ۱– ۳– ۱– حمایت از بزه‏دیدگان در مراحل مقدماتی و بلافاصله پس از تحقق جرم ۵۸

۲– ۱– ۳– ۲– حمایت های پزشکی ۵۹

۲– ۱– ۳– ۳– حمایت های معنوی از قربانیان و امکان جبران خسارات معنوی ۶۱

۲– ۱– ۳– ۴– راهبردهای تامین امنیت ۶۴

۲– ۱– ۳– ۵– حمایت های مالی و راهبردهای حمایتی برای بزه‏دیدگان در جهت تامین و جبران ضرر و زیان آن ها ۶۵

۲– ۱– ۴– حمایت از بزه‏دیده در مرحله دادرسی در دادگاه کیفری ۶۵

۲–۱– ۴– ۱– حمایت از بزه‏دیده در شروع تحقیقات مقدماتی ۶۵

۲– ۱– ۴– ۲– تحقیقات مستقل دادستان در راستای حمایت از بزه‏دیده ۶۶

۲– ۱– ۴– ۳– تحقیقات کمیسیون های حقیقت یاب در راستای حمایت از بزه‏دیده ۶۶

۲– ۱– ۴– ۴– صدور دستور بازداشت و یا احضار توسط شعبه مقدماتی ۶۶

۲– ۱– ۴– ۵– تامین خواسته از اموال متهمان ۶۶

۲– ۱– ۴– ۶– احضار شهود و مطلعین ۶۷

۲– ۱– ۴– ۷– برگزاری دادرسی غیرعلنی در موارد لزوم ۶۷

۲– ۱– ۴– ۸– حمایت افتراقی یا ویژه از بزه‏دیدگان خاص ۶۷

۲– ۱– ۴– ۹– حق داشتن نماینده حقوقی (اعطای نمایندگی خاص به بزه‏دیدگان) ۶۸

۲– ۲– اساسنامه دیوان بین المللی کیفری و پیش بینی مواد خاص در جهت حمایت از بزه‏دیدگان ۷۰

۲– ۲– ۱– ضرورت اقدامات حفاظتی در حمایت از بزه‏دیدگان ۷۱

۲– ۲– ۲– حقوق مشارکتی بزه‏دیدگان در دیوان ۷۶

۲– ۲– ۳– وظایف دادسرا و شعب مقدماتی در قبال بزه‏دیدگان ۸۳

۲– ۲– ۴– بزه‏دیدگان در مراحل بدوی و تجدیدنظر ۸۶

۲– ۲– ۵– تاسیس واحد حمایت از شهود و قربانیان ۸۷

۲– ۲– ۶– حمایت از بزه‏دیدگان و مواد دیوان بین المللی کیفری در امر تامین و جبران ضرر و زیان از قربانیان ۸۸

۲– ۲– ۶– ۱– اصول جبران خسارت بزه‏دیدگان در دیوان ۹۵

۲– ۲– ۶– ۲– تاسیس صندوق جبران خسارت از قربانیان (صندوق امانی بزه‏دیدگان) ۹۸

۲– ۲– ۶– ۳– سایر سازوکارهای جایگزین جهت جبران خسارت از قربانیان ۱۰۳

۲– ۲– ۷– پیش بینی امکان محکوم شدن متهم به پرداخت غرامت به قربانیان ۱۰۴

۲– ۲– ۷– ۱– ترمیم ۱۰۵

۲– ۲– ۷– ۲– غرامت ۱۰۶

۲– ۲– ۸– کاستی ها و نواقص قوانین موجود در حمایت از بزه‏دیدگان ۱۰۷

۲– ۲– ۸– ۱– چالش ها و مشکلات دیوان کیفری بین المللی در اجرایی کردن قوانین حمایتی ۱۰۷

۲– ۲– ۸– ۲– عدم اجرا یا نقص در اجرای حمایت های حقوقی موجود ۱۰۸

۲– ۲– ۸– ۳– تضعیف پایگاه حقوقی بزه‏دیدگان و توجه بیشتر به منافع دولت ها ۱۰۹

۲– ۲– ۸– ۴– دشواری یا عدم امکان برآورد خسارات مالی ناشی از بزه‏دیدگی عاطفی و روانی ۱۰۹

۲– ۲– ۸– ۵– پیچیدگی در پرداخت غرامت و جبران خسارات وارده به قربانیان ۱۱۰

۲– ۲– ۸– ۶– دشواری های ناشی از محاکمه عادلانه و شرکت بزه‏دیدگان در دادرسی ۱۱۱

نتیجه گیری ۱۱۲

فهرست منابع ۱۱۵

کلیدواژه ها

• جرایم بین المللی
• حق بر جبران خسارت
• حقوق بین الملل کیفری
• حمایت حقوقی
• قربانی یا بزه دیده.
• جرم بین المللی
• جبران خسارت
• نظام حقوق کیفری
• بزه دیده
• حمایت قانونی
• قانون بین المللی