حمایت کیفری از حق بر آموزش در حقوق ایران مبانی و جلوه ها

عنوان	حمایت کیفری از حق بر آموزش در حقوق ایران مبانی و جلوه ها
رشته	حقوق کیفری و جرم شناسی
دانشجو	رقیه صادقی رام
استاد راهنما	سعید قماشی، علی حسین نجفی ابرندآبادی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه کاشان

حمایت کیفری از حق بر آموزش در حقوق ایران مبانی و جلوه ها عنوان رساله ای است که توسط رقیه صادقی رام، با راهنمایی سعید قماشی و علی حسین نجفی ابرندآبادی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه کاشان دفاع گردید.

چکیده

حق بر آموزش، به عنوان حقی مثبت، نیازمند مداخله ی دولت ها برای احترام، ایفا و حمایت است. حمایت کیفری، یکی از انواع حمایت دولت ها از حق بر آموزش بوده و مستلزم آگاهی کامل به این حق و مبانی حمایت از آن می باشد. مبانی حمایت کیفری، زیربنای پدید آمدن قوانین کیفری برای حمایت از یک حق به شمار آمده و شامل مبانی اصلی و تکمیلی هستند. مبانی اصلی، علت وجودی حمایت کیفری بوده و از ویژگی های خاص انسانی، چون کرامت ذاتی، اجتماعی بودن و عقل و اراده ی آدمی نشات گرفته و با اصول جرم انگاری، توجیه می شود. مبانی تکمیلی، شرط تحقق حمایت کیفری است و دربردارنده ی دیدگاه های راجع به فلسفه ی کیفر و منابع حمایت کیفری می باشد. این حمایت در قوانین کیفری ایران، به دو صورت جلوه گر شده است؛ جرم انگاری، تشدید یا مشارکت برای حمایت از بزه دیدگان مستقیم حق بر آموزش و بهره گیری از نهادهای از بین برنده ی مسیولیت کیفری یا کاهنده ی مجازات، به منظور حمایت از بزه کاران قربانی نبود آموزش. این رساله، به شیوه ی توصیفی– تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی مبانی و جلوه های حمایت کیفری از حق بر آموزش در قالب دو بخش می پردازد و در پی پاسخ به این پرسش است که مبانی حمایت از این حق چه بوده و خوانش قانون گذار ایران نسبت به حمایت کیفری از این حق چگونه است، تا با شناخت کاستی های موجود در حمایت کیفری از این حق، پیشنهادهای لازم برای حمایت درخور و شایسته ی آن ارایه شود. یافته ها بیان گر این است که قوانین ایران، حمایت از حق آموزش را در چند ماده و بدون توجه به اصول حمایت کیفری از این حق و در برخی موارد به صورت کلی و بدون در نظر گرفتن آثا رو نتایج این حمایت، پیش بینی کرده است. لیکن، باتوجه به اهمیت این حق و تاثیر آن در زندگی انسان، شناسایی مبانی و جلوه های حمایت کیفری از این حق برای تدوین قوانین مناسب و حمایت همه جانبه از آن بایسته است.

ساختار و فهرست رساله

عنوان............................................................................................ صفحه مقدمه ...................................................................................................................................۱ ۱: بیان مساله..........................................................................................................................۵ ۲: اهمیت و ضرورت پژوهش................................................................................................۹ ۳: پیشینه ی پژوهش.............................................................................................................۱۲ ۴: اهداف پژوهش................................................................................................................۱۷ ۵: پرسش های پژوهش ........................................................................................................۱۸ ۶: روش شناسی..................................................................................................................۱۹ ۷: سامان دهی پژوهش و بیان منطق آن.................................................................................۱۹ بخش اول: مبانی حمایت کیفری ازحق بر آموزش................................۲۱ مقدمه .................................................................................................................................۲۲ فصل اول: مبانی اصلی.......................................................................................۲۷ مبحث اول: مبنای فلسفی..........................................................................................۲۸ گفتار اول: نقض حقوق دیگران؛ مبنای جرم انگاری.....................................................۲۹ بند اول: مفهوم شناسی اصل زیان..........................................................................................۳۰ بند دوم: حمایت کیفری از حق بر آموزش در پرتو اصل زیان..............................................۳۳ گفتار دوم: نقض حقوق خود؛ مبنای جرم انگاری.........................................................۳۶ بند اول: مفهوم شناسی پدرسالاری........................................................................................۳۶ بند دوم: حمایت کیفری از حق بر آموزش در پرتو پدرسالاری............................................۳۸ گفتار سوم: نقض ارزش های اخلاقی؛ مبنای جرم انگاری.............................................۴۴ بند اول: مفهوم شناسی اخلاق گرایی قانونی...........................................................................۴۴ بند دوم: حمایت کیفری از حق بر آموزش در پرتو اخلاق گرایی قانونی...............................۴۶ مبحث دوم: مبنای حقوق بشری..................................................................................۵۱ گفتار اول: اراده و توانایی گزینش..............................................................................۵۲ گفتار دوم: اجتماعی بودن انسان.................................................................................۵۶ بند اول: حق بر آموزش، ابزار آگاهی و مشارکت.................................................................۵۸ ۱: آگاهی، حقی برای پیشگیری از بزه کاری و بزه دیدگی......................................................۵۸ ۲: آگاهی، حقی برای مشارکت............................................................................................۶۰ بند دوم: حق بر آموزش؛ ابزار برخورداری از حقوق نسل دوم.............................................۶۲ بند سوم: آموزش، ابزاری برای زندگی جمعی......................................................................۶۵ ۱: توسعه.............................................................................................................................۶۵ ۲: صلح و امنیت..................................................................................................................۶۷ ۳: حقوق مرتبط با جلوه های ناملموس فرهنگی....................................................................۶۸ گفتار سوم: کرامت ذاتی بشر.....................................................................................

بند اول: مفهوم کرامت ذاتی.................................................................................................۷۰ بند دوم: فطری بودن حقوق بشر...........................................................................................۷۲ بند سوم: کرامت ذاتی انسان، مبنای حمایت کیفری از حق بر آموزش .................................۷۶ فصل دوم: مبانی تکمیلی....................................................................................۷۸ مبحث اول: مبانی حقوقی، دینی و جرم شناختی .........................................................۷۹ گفتار اول: مبنای حقوقی............................................................................................۸۰ بند اول: تعهدات عام دولت ها در زمینه ی حمایت کیفری از حق بر آموزش.........................۸۴ بند دوم: تعهدات خاص دولت ها در زمینه ی حمایت کیفری از حق بر آموزش.....................۸۶ ۱: همگانی بودن..................................................................................................................۸۷ ۲: عدم تبعیض.....................................................................................................................۸۷ ۳: رایگان بودن....................................................................................................................۹۴ ۴: آزادی آموزش ...............................................................................................................۹۷ ۵: اجباری بودن آموزش......................................................................................................۹۸ ۶: تدریجی بودن...............................................................................................................۱۰۱ ۷: کیفیت آموزش..............................................................................................................۱۰۳ گفتار دوم: مبنای دینی..............................................................................................۱۰۵ بند اول: دلایل نقلی ..........................................................................................................۱۰۶ بند دوم: دلایل عقلی ........................................................................................................۱۱۰ گفتار سوم: مبنای جرم شناختی..................................................................................۱۱۵ بند اول: دفاع اجتماعی از گذر بازپذیری بزه کار................................................................۱۱۵ بند دوم: آموزش؛ عامل پیشگیرانه ی اجتماعی....................................................................۱۱۸ بند سوم: ایجاد رواداری از گذر بازسازی شناختی.............................................................۱۲۸ بند چهارم: بایستگی هماهنگی سویه های فرهنگ از گذر فرهنگ پذیری .............................۱۳۳ مبحث دوم: مبانی مبتنی بر فلسفه ی کیفر..................................................................۱۳۷ گفتار اول: فلسفه ی کیفری حمایت از حق بر آموزش...............................................۱۳۸ گفتار دوم: بهره گیری از فلسفه ی کیفر در حمایت کیفری از حق بر آموزش..............۱۴۳ جمع بندی بخش اول .........................................................................................................۱۴۹ بخش دوم: جلوه های حمایت کیفری ازحق بر آموزش.......................................................۱۵۳ مقدمه ...............................................................................................................................۱۵۴ فصل اول: حمایت از بزه دیدگان نقض حق بر آموزش.....................................۱۵۹ مبحث اول: حمایت کیفری از حق بر آموزش از گذر جرم انگاری............................۱۶۰ گفتار اول: جرم انگاری رفتارهای اشخاص حقیقی.....................................................۱۶۲ بند اول: مسیولیت خانواده در ارتباط با نقض حق بر آموزش ............................................۱۶۳ بند دوم: مسیولیت اشخاص ثالث در ارتباط با حق بر آموزش............................................۱۷۱ بند سوم: مسیولیت ماموران دولتی و کارکنان نهادهای غیردولتی در ارتباط با نقض حق بر آموزش............................................................................................................................

گفتار دوم: جرم انگاری رفتارهای اشخاص حقوقی....................................................۱۷۶ بند اول: مسیولیت دولت در عرصه ی بین المللی ................................................................۱۷۹ بند دوم: مسیولیت دولت در عرصه ی داخلی .....................................................................۱۸۴ مبحث دوم: حمایت کیفری از حق بر آموزش از گذر تشدید و مشارکت.................۱۹۳ گفتار اول: راهبرد های سخت گیرانه...........................................................................۱۹۴ بند اول: تشدید کیفر..........................................................................................................۱۹۵ بند دوم: ویژگی عمومی جرایم علیه حق بر آموزش...........................................................۱۹۹ بند سوم: دادرسی افتراقی..................................................................................................۲۰۳ گفتار دوم: راهبرد های مشارکتی...............................................................................۲۰۶ بند اول: مشارکت سازمان های مردم نهاد.............................................................................۲۰۷ بند دوم: مشارکت دولت و نهادهای دولتی.........................................................................۲۱۲ فصل دوم: حمایت از بزه کاران قربانی نقض حق بر آموزش.............................۲۱۵ مبحث اول: مسیولیت زدایی در پرتو حق بر آموزش..................................................۲۱۸ گفتار اول: شروط مسیولیت زدایی در پرتو حق بر آموزش.........................................۲۲۰ گفتار دوم: چگونگی مسیولیت زدایی در پرتو حق بر آموزش....................................۲۲۷ مبحث دوم: کیفرزدایی در پرتو حق بر آموزش.........................................................۲۳۳ گفتار اول: شروط کیفرزدایی....................................................................................۲۳۵ بند اول: نقص جامعه پذیری...............................................................................................۲۳۶ بند دوم: نقص شناختی......................................................................................................۲۴۱ گفتار دوم: گونه های کیفرزدایی در پرتو حق بر آموزش...........................................۲۴۴ بند اول: راهبردهای کاهنده ی مجازات...............................................................................۲۴۶ بند دوم: راهبردهای مانع کیفر............................................................................................۲۵۰ ۱: راهبردهای مبتنی بر قاعده ی مناسب بودن تعقیب...........................................................۲۵۱ ۲: راهبردهای جایگزین کیفر..............................................................................................۲۵۳ بند سوم: راهبردهای توافقی ..............................................................................................۲۵۵ ۱: مجازات های اجتماعی...................................................................................................۲۵۶ ۲: نظام نیمه آزادی.............................................................................................................۲۵۹ ۳: مصالحه و میانجیگری....................................................................................................۲۶۰ بند چهارم: راهبردهای افتراقی...........................................................................................۲۶۳ جمع بندی بخش دوم ........................................................................................................۲۶۷ نتیجه گیری و پیشنهادها .....................................................................................................۲۷۱ منابع و مآخذ.....................................................................................................................۲۸۸ چکیده انگلیسی.................................................................................................................۳۱۶

کلیدواژه ها

• حق بر آموش
• مبانی
• جلوه ها
• حمایت از بزهدیده
• حمایت کیفری